Học kỳ 1: Thuận Theo Pháp – Chương 5: Mười Hành Động Bất Thiện
Mục lục
- Mười Hành Động Bất Thiện Theo Phật Giáo
- Các Yếu Tố Của Từng Hành Vi Với Thuật Ngữ Pāli
- 1. Giết hại (Pāṇātipāto) = pañcasambhārā
- 2. Trộm cắp (Adinnādāno) = pañcasambhārā
- 3. Tà dâm (Kāmesu-micchācāro) = cattāro sambhārā
- 4. Nói dối (Musāvādo) = cattāro sambhārā
- 5. Nói chia rẽ (Pisuṇā vācā)
- 6. Nói lời thô bạo (Pharusā vācā)
- 7. Nói nhảm nhí (Samphapalāpā)
- 8. Sử dụng rượu và chất kích thích (Surāmerayapānaṃ)
- Kết luận
- Các Yếu Tố Của Từng Hành Vi Với Thuật Ngữ Pāli
Trong giáo lý Phật giáo, việc giữ gìn đạo đức thông qua việc tránh xa các hành vi bất thiện là một phần quan trọng của con đường tu tập. Mười hành động bất thiện được xem là những nguyên nhân chính gây ra khổ đau và ngăn cản sự tiến bộ tâm linh. Những hành vi này bao gồm cả hành động thân, khẩu và ý, ảnh hưởng trực tiếp đến cá nhân cũng như cộng đồng xung quanh. Hiểu rõ và tránh xa những hành vi bất thiện không chỉ giúp duy trì một đời sống thanh tịnh mà còn là bước đầu tiên để đạt đến sự giác ngộ. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết mười hành động bất thiện theo quan điểm Phật giáo, đi kèm với các yếu tố cụ thể được miêu tả trong các thuật ngữ Pāli.
Mười Hành Động Bất Thiện Theo Phật Giáo
Các Yếu Tố Của Từng Hành Vi Với Thuật Ngữ Pāli
1. Giết hại (Pāṇātipāto) = pañcasambhārā
Giết hại là hành động lấy đi sự sống của một sinh vật. Có năm yếu tố cấu thành hành vi giết hại:
- Pāṇo: Là một sinh vật sống.
- Pāṇasaññī: Nhận thức rằng đó là một sinh vật sống.
- Vadhakacittaṃ: Ý định hoặc tâm trí muốn giết hại sinh vật đó.
- Upakkhamo: Nỗ lực hoặc sử dụng phương pháp để giết hại sinh vật sống đó.
- Tena Maraṇaṃ: Sinh vật đó chết do nỗ lực này.
2. Trộm cắp (Adinnādāno) = pañcasambhārā
Trộm cắp là hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác mà không có sự cho phép. Năm yếu tố của hành vi trộm cắp bao gồm:
- Parapariggahitaṃ: Một đối tượng thuộc về người khác (con người).
- Parapariggahitsaññitā: Nhận thức rằng đối tượng này thuộc về người khác.
- Theyyacittaṃ: Ý định hoặc tâm trí muốn trộm cắp.
- Upakkamo: Nỗ lực để thực hiện hành vi trộm cắp.
- Tena haraṇaṃ: Trộm cắp thành công thông qua nỗ lực này.
3. Tà dâm (Kāmesu-micchācāro) = cattāro sambhārā
Tà dâm là hành vi sai trái liên quan đến quan hệ tình dục. Có bốn yếu tố của hành vi này:
- Agamanīyavatthu: Đối tượng không phù hợp để có quan hệ tình dục.
- Tasmiṃ sevancittaṃ: Ý định muốn có quan hệ tình dục với người đó.
- Sevanappayogo: Nỗ lực để thực hiện hành vi quan hệ tình dục với người đó.
- Maggena-magga-paṭipatti-adhivāsanaṃ: Hưởng thụ từ hoạt động tình dục đó.
4. Nói dối (Musāvādo) = cattāro sambhārā
Nói dối là hành vi truyền tải thông tin sai sự thật. Bốn yếu tố của nói dối bao gồm:
- Atathaṃ vatthu: Thông tin sai sự thật.
- Visaṃvādanacittaṃ: Ý định lừa dối người khác.
- Tajjo vāyāmo: Nỗ lực để truyền tải thông tin sai sự thật đó cho người khác.
- Parassatadatthavijānanaṃ: Người nghe hiểu được ý nghĩa đã được truyền tải.
5. Nói chia rẽ (Pisuṇā vācā)
Nói chia rẽ là hành vi gây ra sự bất hòa giữa người khác. Có bốn yếu tố của hành vi này:
- Bhinditabbo paro: Một người cần được gây ra sự chia rẽ.
- Bhedapurekkhāratā vā, piyakamyatā vā: Ý định gây ra sự chia rẽ.
- Tajjo vāyāmo: Nỗ lực để truyền tải ý tưởng gây chia rẽ.
- Tassa tadattha vijānanaṃ: Người nghe hiểu được nội dung chia rẽ qua nỗ lực đó.
6. Nói lời thô bạo (Pharusā vācā)
Nói lời thô bạo là hành vi xúc phạm, làm tổn thương người khác. Các yếu tố của hành vi này bao gồm:
- Akkositabbo paro: Một người là đối tượng bị xúc phạm.
- Kupitacittaṃ: Tâm trí có sự tức giận hoặc ác ý.
- Akkosanā: Nói ra những lời gây tổn thương cho người khác.
7. Nói nhảm nhí (Samphapalāpā)
Nói nhảm nhí là hành vi nói ra những điều vô ích, không mang lại lợi ích cho cả người nói và người nghe. Có hai yếu tố của hành vi này:
- Niratthakakathāpurekkhāratā: Ý định tham gia vào những cuộc nói chuyện vô nghĩa.
- Tathārūpī kathā kathanañca: Thực hiện cuộc nói chuyện như vậy.
8. Sử dụng rượu và chất kích thích (Surāmerayapānaṃ)
Hành vi này liên quan đến việc sử dụng rượu và các chất làm thay đổi trạng thái tâm trí. Bốn yếu tố của hành vi này bao gồm:
- Majjabhāvo: Là rượu hoặc chất kích thích phá hủy trạng thái tâm trí bình thường.
- Pātukamyatācittaṃ: Ý định sử dụng rượu hoặc chất kích thích đó.
- Tajjo vāyāmo: Nỗ lực để đưa chất kích thích vào cơ thể.
- Ajjhoharaṇaṃ: Hành động uống hoặc hít vào (đưa vào cơ thể).
Kết luận
Mười hành động bất thiện không chỉ gây tổn hại cho bản thân mà còn làm hại đến người khác và xã hội. Việc tránh xa những hành vi này là bước đầu tiên để xây dựng một cuộc sống an lạc và tuân thủ đạo đức trong Phật giáo. Thông qua việc hiểu rõ những yếu tố cấu thành các hành vi bất thiện, chúng ta có thể thực hành tỉnh thức và kiểm soát bản thân tốt hơn trong đời sống hàng ngày. Chỉ khi từ bỏ các hành vi bất thiện này, chúng ta mới có thể tiến xa hơn trên con đường giải thoát và đạt đến trạng thái bình an thật sự trong tâm hồn.