Mục lục
Bốn loại Agati (thiên kiến) trong Phật giáo
Agati (thiên kiến) là hành động chống lại trật tự hoặc pháp luật trong quá trình đưa ra quyết định hoặc phán xét. Dựa trên những ảnh hưởng cảm xúc này, một người có thể hành động trái ngược với sự chính trực hoặc công lý. Agati có thể phát sinh cho hoặc chống lại một cá nhân cũng như một nhóm. Do đó, một người hành động không công bằng hoặc không hành động công bằng, chủ yếu là tước đoạt những gì mà đối tượng đáng lẽ phải được nhận theo đúng lý hoặc công lý.
Có bốn loại Agati có thể dẫn đến việc làm sai trái (ayutta): chandāgati, dosāgati, bhayāgati, và mohāgati.
1. Chandāgati – Thiên kiến do sự luyến ái
Đây là sự thiên vị do luyến ái với một ai đó hoặc một điều gì đó. Chúng ta có thể hành động không công bằng vì chúng ta thích một người nào đó. Ví dụ, một người có thể thay đổi quyền sở hữu vì nghĩ rằng đó là bạn bè hoặc người thân của mình, hoặc với ấn tượng rằng họ có thể được trả ơn. Điều này được gọi là chandāgati.
2. Dosāgati – Thiên kiến do sự giận dữ
Đôi khi, chúng ta hành động không công bằng vì không thích một người nào đó. Tại thời điểm đó, sự giận dữ đã là nguyên nhân dẫn đến hành động không công bằng. Điều này được gọi là dosāgati.
3. Bhayāgati – Thiên kiến do sự sợ hãi
Có những lúc, các hoạt động không công bằng có thể xảy ra do sợ hãi một ai đó hoặc một điều gì đó. Ví dụ, một người có thể hành động sai lầm vì sự quyền lực của người khác, như một vị vua hoặc một tên trộm, do sự mập mờ trong phản ứng của họ. Đây là bhayāgati.
4. Mohāgati – Thiên kiến do sự ngu muội
Khi một người ra quyết định sai lầm do thiếu trí tuệ hoặc bị sai lệch bởi thông tin sai lầm, điều này được gọi là mohāgati.
Tóm tắt
Một người có thể bị thiên vị do ba loại cảm xúc chính: luyến ái (chanda/chandāgati), giận dữ (dosa/dosāgati), và sợ hãi (bhaya/bhayāgati). Ngoài ra, một người cũng có thể hành động không công bằng do sự ngu muội, điều này được gọi là mohāgati.