Mục lục
Bài Học 3: Tâm Thiện và Tâm Bất Thiện Trong Phật Giáo Nguyên Thủy
1. Tâm thiện là gì? Tâm bất thiện là gì?
Tâm thiện là những tâm tạo ra kết quả thuận lợi và dễ chịu. Ngược lại, tâm bất thiện là những tâm tạo ra kết quả không tốt đẹp. Những người bình thường thường không hiểu rõ về tâm thiện hay bất thiện mà chỉ biết phân biệt chúng qua lời nói của người khác. Do đó, họ có thể tranh cãi về bản chất thiện và bất thiện do thiếu hiểu biết.
2. Cetasika (Yếu tố tâm lý) quyết định tính thiện hoặc bất thiện của tâm
Tâm thiện hay bất thiện phụ thuộc vào các yếu tố tâm lý (cetasika) đi kèm với nó. Có hai nhóm cetasika: nhóm gây khổ não, thiêu đốt tâm trí và cơ thể; và nhóm làm dịu tâm trí và cơ thể. Tham, sân, si là những yếu tố tâm lý gây khổ, trong khi tín, trí tuệ, từ bi là những yếu tố làm dịu tâm thức và cơ thể.
3. Đặc tính của tâm bất thiện
Sân hận là một yếu tố nổi bật trong tâm bất thiện, nó thiêu đốt và làm cơ thể run rẩy, mặt mày trở nên tối sầm. Tham lam cũng là một dạng tâm bất thiện, khiến con người sẵn sàng làm bất cứ điều gì để thỏa mãn nhu cầu, thậm chí chấp nhận rủi ro.
4. Đặc tính của tâm thiện
Khi tâm thức được kết hợp với các yếu tố như tín, trí tuệ, từ bi, khuôn mặt của người đó trở nên sáng sủa và cơ thể cảm thấy dễ chịu. Ví dụ, một ẩn sĩ có thể nhịn đói ba ngày mà không cảm thấy đau khổ vì đã đạt được sự mãn nguyện từ các yếu tố thiện lành này.
5. Tâm thiện sinh ra kết quả tốt đẹp
Tâm thiện luôn sinh ra kết quả tốt đẹp, tương tự như cách hạt giống nho chỉ có thể sinh ra quả nho mà không thể sinh ra quả đắng. Tương tự, tâm thức chứa đựng các yếu tố bất thiện chỉ có thể sinh ra kết quả không tốt.