Học kỳ 1: Nguyên tắc cơ bản của Phật Giáo Nguyên Thủy – Bài Học 13: Tám Loại Tâm Quả Và Tám Loại Tâm Chức Năng Có Gốc Rễ Trong Dục Giới

Bài Học 13: Tám Loại Tâm Quả Và Tám Loại Tâm Chức Năng Có Gốc Rễ Trong Dục Giới

1. Tám Loại Tâm Quả Có Gốc Rễ (Mahā Vipāka Citta)

1. Tâm quả không thúc đẩy, kèm theo lạc và có trí tuệ – somanassa sahagata ñāṇa sampayutta asaṅkhārika (kusala) citta
2. Tâm quả có thúc đẩy, kèm theo lạc và có trí tuệ – somanassa sahagata ñāṇa sampayutta sasaṅkhārika (kusala) citta
3. Tâm quả không thúc đẩy, kèm theo lạc và không có trí tuệ – somanassa sahagata ñāṇa vippayutta asaṅkhārika (kusala) citta
4. Tâm quả có thúc đẩy, kèm theo lạc và không có trí tuệ – somanassa sahagata ñāṇa vippayutta sasaṅkhārika (kusala) citta
5. Tâm quả không thúc đẩy, kèm theo bình thản và có trí tuệ – upekkhā sahagata ñāṇa sampayutta asaṅkhārika (kusala) citta
6. Tâm quả có thúc đẩy, kèm theo bình thản và có trí tuệ – upekkhā sahagata ñāṇa sampayutta sasaṅkhārika (kusala) citta
7. Tâm quả không thúc đẩy, kèm theo bình thản và không có trí tuệ – upekkhā sahagata ñāṇa vippayutta asaṅkhārika (kusala) citta
8. Tâm quả có thúc đẩy, kèm theo bình thản và không có trí tuệ – upekkhā sahagata ñāṇa vippayutta sasaṅkhārika (kusala) citta

Tám loại tâm quả này là kết quả của các hành động thiện thuộc dục giới (kāmaloka). Các tâm quả này được phân chia thành hai loại: có gốc rễ và không có gốc rễ.

2. Tám Loại Tâm Chức Năng Có Gốc Rễ (Mahā Kiriya Citta)

Các vị A-la-hán (Arahant) đã hoàn toàn thoát khỏi dục vọng và sẽ không tái sinh trong luân hồi (Saṅsāra). Mặc dù các vị A-la-hán vẫn thực hiện những hành động tốt như tôn kính những người đáng kính, thuyết giảng Pháp, và lắng nghe Pháp, nhưng những tâm thức sinh khởi trong họ không có khả năng tạo ra kết quả trong tương lai. Những tâm thức này được gọi là tâm chức năng.

1. Tâm chức năng không thúc đẩy, kèm theo lạc và có trí tuệ – somanassa sahagata ñāṇa sampayutta asaṅkhārika (kusala) citta
2. Tâm chức năng có thúc đẩy, kèm theo lạc và có trí tuệ – somanassa sahagata ñāṇa sampayutta sasaṅkhārika (kusala) citta
3. Tâm chức năng không thúc đẩy, kèm theo lạc và không có trí tuệ – somanassa sahagata ñāṇa vippayutta asaṅkhārika (kusala) citta
4. Tâm chức năng có thúc đẩy, kèm theo lạc và không có trí tuệ – somanassa sahagata ñāṇa vippayutta sasaṅkhārika (kusala) citta
5. Tâm chức năng không thúc đẩy, kèm theo bình thản và có trí tuệ – upekkhā sahagata ñāṇa sampayutta asaṅkhārika (kusala) citta
6. Tâm chức năng có thúc đẩy, kèm theo bình thản và có trí tuệ – upekkhā sahagata ñāṇa sampayutta sasaṅkhārika (kusala) citta
7. Tâm chức năng không thúc đẩy, kèm theo bình thản và không có trí tuệ – upekkhā sahagata ñāṇa vippayutta asaṅkhārika (kusala) citta
8. Tâm chức năng có thúc đẩy, kèm theo bình thản và không có trí tuệ – upekkhā sahagata ñāṇa vippayutta sasaṅkhārika (kusala) citta

3. Các Câu Hỏi

1. Những tâm quả có gốc rễ của dục giới (sahetuka mahā vipāka citta) trở thành tám loại như thế nào?
2. Các hành động thiện của dục giới (mahā kusala citta) chỉ sinh ra các tâm quả có gốc rễ hay không?
3. Có bao nhiêu tâm thức sinh khởi từ các hành động thiện của dục giới?
4. Sự khác biệt giữa mahā kusala citta và mahā kiriya citta là gì?
5. Hãy phân loại 54 tâm thức của dục giới theo năm loại cảm thọ: sukha, somanassa, dukkha, domanassa, và upekkhā.