5. Sāmaññavaggo
Chương về Các Sa-môn
1-10. Sambādhasuttādivaṇṇanā
Bản chú giải Kinh Bị Chật Hẹp và các kinh khác
42-51. Pañcamassa paṭhame udāyīti tayo therā udāyī nāma kāḷudāyī, lāḷudāyī, mahāudāyīti, idha kāḷudāyī adhippetoti āha ‘‘udāyīti kāḷudāyitthero’’ti.
Trong phần thứ năm, ở mục đầu tiên, “Udāyī” là tên của ba vị trưởng lão: Kāḷudāyī, Lāḷudāyī và Mahāudāyī. Ở đây, ý nói đến Kāḷudāyī nên gọi là “Udāyī”, tức trưởng lão Kāḷudāyī.
Sambādheti sampīḷitataṇhāsaṃkilesādinā sauppīḷanatāya paramasambādhe.
“Bị chật hẹp” nghĩa là bị áp bức bởi tham ái, phiền não và các sự ràng buộc, tạo nên sự chật hẹp tối đa.
Ativiya saṅkaraṭṭhānabhūto hi nīvaraṇasambādho adhippeto.
Sự chật hẹp do các triền cái được hiểu là trạng thái cực kỳ rối ren và hỗn loạn.
Okāsoti jhānassetaṃ nāmaṃ.
“Không gian” là tên gọi của thiền định.
Nīvaraṇasambādhābhāvena hi jhānaṃ idha ‘‘okāso’’ti vuttaṃ.
Do không bị ràng buộc bởi các triền cái, thiền định ở đây được gọi là “không gian”.
Paṭilīnanisabhoti vā paṭilīno hutvā seṭṭho, paṭilīnānaṃ vā seṭṭhoti paṭilīnanisabho.
“Paṭilīnanisabho” nghĩa là trở nên khiêm tốn và xuất sắc, hoặc là người đứng đầu trong sự khiêm tốn.
Paṭilīnā nāma pahīnamānā vuccanti mānussayavasena uṇṇatābhāvato.
“Paṭilīnā” là những người đã từ bỏ ngã mạn, được gọi như vậy vì không còn kiêu căng theo cách của con người.
Yathāha ‘‘kathañca, bhikkhave, bhikkhu paṭilīno hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno asmimāno pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃgato āyatiṃ anuppādadhammo’’ti (a. ni. 4.38; mahāni. 87).
Như lời Phật dạy: “Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu trở nên khiêm tốn? Này các Tỳ-khưu, ở đây, Tỳ-khưu đã đoạn trừ ngã mạn, cắt tận gốc rễ, như thân cây cọ bị chặt, không thể tái sinh trong tương lai.” (Anguttara Nikāya 4.38; Mahāniddesa 87)
Sesaṃ sabbattha uttānameva.
Phần còn lại ở mọi nơi đều có ý nghĩa cao cả như vậy.
Sambādhasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Bản chú giải Kinh Bị Chật Hẹp và các kinh khác đã kết thúc.
Iti manorathapūraṇiyā aṅguttaranikāya-aṭṭhakathāya Navakanipātavaṇṇanāya anuttānatthadīpanā samattā.
Như vậy, bản chú giải phẩm thứ chín thuộc bộ Anguttara Nikāya, phần hoàn thành viên mãn ý nghĩa sâu xa của Manorathapūraṇī đã hoàn tất.
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
Kính lễ đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, đấng Chánh Đẳng Giác.
Aṅguttaranikāye Dasakanipāta-ṭīkā
Bản chú giải Phẩm Thứ Mười thuộc bộ Anguttara Nikāya
1. Paṭhamapaṇṇāsakaṃ
Phần đầu tiên của năm mươi bài kinh.
