4. Sumanavaggo
Chương Bốn: Phẩm Sumana
1. Sumanasuttavaṇṇanā
Bài giảng giải về Kinh Sumana
31. Catutthassa paṭhame satakkakūti satasikharo, anekakūṭoti attho.
Trong bài kệ thứ tư của phần đầu tiên, “satakkakūti” có nghĩa là “trăm đỉnh”, và “anekakūṭa” mang ý nghĩa tương tự.
Idaṃ tassa mahāmeghabhāvadassanaṃ.
Đây là sự thấy biết trạng thái của mây lớn.
So hi mahāvassaṃ vassati.
Nó đổ mưa lớn.
Tenevāha – ‘‘ito cito ca uṭṭhitena valāhakakūṭasatena samannāgatoti attho’’ti.
Vì thế nói rằng: “Nó được trang bị trăm đám mây dâng lên từ mọi hướng.”
Dassanasampannoti ettha dassanaṃ nāma sotāpattimaggo.
“Dassanasampanno” ở đây nghĩa là con đường Nhập Lưu (Sotāpatti).
So hi paṭhamaṃ nibbānadassanato ‘‘dassana’’nti vuccati.
Nó được gọi là “dassana” vì sự thấy biết Niết-bàn lần đầu tiên.
Yadipi taṃ gotrabhu paṭhamataraṃ passati, disvā pana kattabbakiccassa kilesappahānassa akaraṇato na taṃ ‘‘dassana’’nti vuccati.
Mặc dù giai đoạn Gotrabhū nhìn thấy trước, nhưng vì sau khi thấy mà không thực hiện việc loại bỏ các phiền não cần làm, nên nó không được gọi là “dassana”.
Āvajjanaṭṭhāniyañhi taṃ ñāṇaṃ.
Kiến thức ấy thuộc về sự suy xét.
Maggañca nibbānārammaṇatāsāmaññena cetaṃ vuttaṃ, na nibbānappaṭivijjhanena,
Con đường này được nói đến với ý nghĩa lấy Niết-bàn làm đối tượng, chứ không phải do sự trực tiếp chứng ngộ Niết-bàn,
tasmā dhammacakkhuṃ punappunaṃ nibbattanena bhāvanaṃ appattaṃ dassanaṃ,
do đó, Pháp nhãn phát sinh nhiều lần chỉ đạt đến mức độ tu tập, chưa phải là “dassana”,
dhammacakkhuñca pariññādikiccakaraṇena catusaccadhammadassanaṃ tadabhisamayoti natthettha gotrabhussa dassanabhāvāpatti.
và Pháp nhãn thực hiện nhiệm vụ hiểu biết bốn sự thật cao quý, dẫn đến sự thấu triệt; trong trường hợp này, giai đoạn Gotrabhū không đạt đến trạng thái của “dassana”.
Sesamettha suviññeyyameva.
Phần còn lại ở đây dễ hiểu.
Sumanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Bài giảng giải về Kinh Sumana đã kết thúc.
2. Cundīsuttavaṇṇanā
Bài giảng giải về Kinh Cundī
32. Dutiye ‘‘ariyakantehi sīlehi samannāgato’’tiādīsu (a. ni. 5.179) ariyakantānīti pañcasīlāni āgatāni.
Trong phần thứ hai, “được trang bị bởi các giới quý báu của bậc Thánh” v.v… (Anguttara Nikāya 5.179), “các giới quý báu của bậc Thánh” nghĩa là năm giới đã được đề cập.
Ariyakantāni hi pañcasīlāni ariyānaṃ kantāni piyāni, bhavantaragatāpi ariyā tāni na vijahanti.
Vì năm giới này là điều đáng yêu và thân thiết đối với các bậc Thánh; ngay cả khi họ tái sinh vào các cảnh giới khác nhau, các bậc Thánh không bao giờ từ bỏ chúng.
Idha pana ‘‘yāvatā, cunda, sīlāni ariyakantāni sīlāni, tesaṃ aggamakkhāyati…pe… agge te paripūrakārino’’ti vuttattā maggaphalāni sīlāni adhippetānīti āha ‘‘ariyakantāni sīlānīti maggaphalasampayuttāni sīlānī’’ti.
Ở đây, khi nói rằng: “Này Cunda, trong tất cả các giới quý báu của bậc Thánh, người nào hoàn thành đầy đủ nhất thì đứng đầu…” cho thấy rằng các giới này liên quan đến Đạo và Quả. Do đó, câu “các giới quý báu của bậc Thánh” có nghĩa là “các giới liên quan đến Đạo và Quả.”
Cundīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Bài giảng giải về Kinh Cundī đã kết thúc.
3. Uggahasuttavaṇṇanā
Bài giảng giải về Kinh Uggaha
33. Tatiye sabbapaṭhamaṃ uṭṭhānasīlāti rattiyā vibhāyanavelāya sāmike parijane seyyāya avuṭṭhite sabbapaṭhamaṃ uṭṭhānasīlā.
Trong phần thứ ba, “giới đứng dậy sớm” nghĩa là khi trời vừa hừng sáng, chủ nhà và gia nhân chưa rời khỏi giường, thì người có giới đứng dậy ngay lập tức.
Sāmikaṃ disvā nisinnāsanato aggidaḍḍhā viya paṭhamameva vuṭṭhahantīti vā pubbuṭṭhāyiniyo.
Hoặc, khi nhìn thấy chủ nhà vẫn còn ngồi trên chỗ ngồi, họ đứng dậy ngay như lửa cháy bùng lên, do đó gọi là “người đứng dậy trước tiên.”
Kiṃkāranti kiṃkaraṇīyaṃ, kiṃkaraṇabhāvena pucchitvā kātabbaveyyāvaccanti attho.
“Kiṃkāra” nghĩa là việc phải làm; ý nghĩa là sau khi hỏi xem cần làm gì, họ thực hiện những công việc và nhiệm vụ cần thiết.
Taṃ paṭissuṇantā vicarantīti kiṃkārappaṭissāviniyo.
Họ lắng nghe và đi lại để làm những việc được giao, do đó gọi là “người phục vụ và đáp ứng.”
Manāpaṃyeva kiriyaṃ karonti sīlenāti manāpacāriniyo.
Họ chỉ làm những hành động dễ chịu, do đó gọi là “người có hành xử dễ chịu.”
Piyameva vadanti sīlenāti piyavādiniyo.
Họ chỉ nói những lời thân thiện, do đó gọi là “người nói lời thân thiện.”
Tatrupāyāyāti tatra kamme sādhetabbaupāyabhūtāya vīmaṃsāya.
“Tatrupāyāya” nghĩa là sự suy xét về phương tiện để đạt được mục tiêu trong công việc ấy.
Tenāha ‘‘tasmiṃ uṇṇākappāsasaṃvidhāne’’tiādi.
Do đó nói rằng: “trong việc sắp xếp len và bông…”
Alaṃ kātunti kātuṃ samatthā.
“Đủ khả năng làm” nghĩa là có thể thực hiện được.
Alaṃ saṃvidhātunti vicāretuṃ samatthā.
“Đủ khả năng sắp xếp” nghĩa là có thể suy xét để thực hiện.
Tenāha ‘‘alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātunti attanā kātumpi parehi kārāpetumpī’’tiādi.
Do đó nói rằng: “Có thể tự mình làm hoặc nhờ người khác làm.”
Sesamettha suviññeyyameva.
Phần còn lại ở đây dễ hiểu.
Uggahasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Bài giảng giải về Kinh Uggaha đã kết thúc.
4-5. Sīhasenāpatisuttādivaṇṇanā
Bài giảng giải về Kinh Sīhasenāpati và các kinh khác
34-35. Catutthe sandiṭṭhikanti asamparāyikatāya sāmaṃ daṭṭhabbaṃ.
Trong phần thứ tư, “sandiṭṭhika” nghĩa là điều có thể tự mình thấy được ngay trong hiện tại, không cần đợi đến kiếp sau.
Sayaṃ anubhavitabbaṃ attapaccakkhaṃ diṭṭhadhammikanti attho.
Nó phải được tự mình trải nghiệm, nhìn thấy bằng mắt của chính mình, thuộc về pháp hiện tiền. Đó là ý nghĩa.
Na saddhāmattakeneva tiṭṭhatīti ‘‘dānaṃ nāma sādhu sundaraṃ, buddhādīhi paṇḍitehi pasattha’’nti evaṃ saddhāmattakeneva na tiṭṭhati.
Không chỉ đơn thuần dựa vào niềm tin mà tồn tại; như câu: “Bố thí là điều tốt đẹp, cao quý, được tán thán bởi Đức Phật và các bậc trí.” Chỉ niềm tin thôi thì chưa đủ để duy trì.
Yaṃ dānaṃ detīti yaṃ deyyadhammaṃ parassa deti.
Người bố thí cho đi vật gì đó đáng được cho; người ấy trao tặng những gì cần được trao cho người khác.
Tassa pati hutvāti tabbisayaṃ lobhaṃ suṭṭhu abhibhavanto tassa adhipati hutvā deti.
Người ấy chế ngự lòng tham đối với vật ấy và trở thành chủ nhân của nó, rồi mới cho đi.
Tena anadhibhavanīyattā na dāso na sahāyoti.
Vì không bị chi phối, nên không phải là kẻ nô lệ cũng không phải là bạn bè.
Tattha tadubhayaṃ anvayato byatirekato ca dassetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ.
Ở đây, cả hai khía cạnh thuận và nghịch được trình bày qua câu “người nào…” đã nói.
Dāso hutvā deti taṇhādāsabyassa upagatattā.
Người ấy bố thí như một kẻ nô lệ vì đã rơi vào ách nô lệ của tham ái.
Sahāyo hutvā deti tassa piyabhāvāvissajjanato.
Người ấy bố thí như một người bạn vì muốn đáp lại tình cảm thân thiện.
Sāmī hutvā deti tattha taṇhādāsabyato attānaṃ mocetvā abhibhuyya pavattanato.
Người ấy bố thí như một chủ nhân, đã thoát khỏi ách nô lệ của tham ái, chế ngự nó và hành động từ vị trí làm chủ.
Atha vā yo dānasīlatāya dāyako puggalo, so dāne pavattibhedena dānadāso, dānasahāyo, dānapatīti tippakāro hoti.
Hoặc, người nào thực hành bố thí, tùy theo cách thức thực hành bố thí, người ấy có thể là kẻ nô lệ của bố thí, người bạn của bố thí, hoặc chủ nhân của bố thí – ba loại này.
Tadassa tippakārataṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ.
Để phân biệt ba loại này, câu “người nào…” đã được nói ra.
Dātabbaṭṭhena dānaṃ, annapānādi.
Về bản chất của việc bố thí, đó là thức ăn, nước uống, v.v…
Tattha yaṃ attanā paribhuñjati, taṇhādhipannatāya tassa vasena vattanato dāso viya hoti.
Ở đây, nếu người nào dùng đồ ăn uống cho riêng mình, do bị tham ái chi phối, họ hành xử như một kẻ nô lệ.
Yaṃ paresaṃ dīyati, tatthāpi annapānasāmaññena idaṃ vuttaṃ ‘‘dānasaṅkhātassa deyyadhammassa dāso hutvā’’ti.
Còn khi bố thí cho người khác, thì dù là thức ăn hay nước uống, vẫn được gọi là “trở thành kẻ nô lệ của vật bố thí.”
Sahāyo hutvā deti attanā paribhuñjitabbassa paresaṃ dātabbassa ca samasamaṃ ṭhapanato.
Khi người ấy bố thí như một người bạn, họ đặt mình ngang hàng giữa việc tự mình sử dụng và việc bố thí cho người khác.
Pati hutvā deti sayaṃ deyyadhammassa vase avattitvā tassa attano vase vattāpanato.
Khi người ấy bố thí như một chủ nhân, họ không còn bị vật bố thí chi phối mà hành động dưới sự kiểm soát của chính mình.
Aparo nayo – yo attanā paṇītaṃ paribhuñjitvā paresaṃ nihīnaṃ deti, so dānadāso nāma tannimittanihīnabhāvāpattito.
Một cách giải thích khác: Người nào tự mình hưởng những món cao lương mỹ vị nhưng lại bố thí cho người khác những món kém chất lượng, người ấy được gọi là “kẻ nô lệ của bố thí” vì trạng thái thấp kém xuất phát từ hành động này.
Yo yādisaṃ attanā paribhuñjati, tādisameva paresaṃ deti, so dānasahāyo nāma tannimittahīnādhikabhāvavivajjanena sadisabhāvāpattito.
Người nào tự mình dùng loại gì thì cũng bố thí loại đó cho người khác, người ấy được gọi là “người bạn của bố thí” vì trạng thái bình đẳng, không cao không thấp.
Yo attanā nihīnaṃ paribhuñjitvā paresaṃ paṇītaṃ deti, so dānapati nāma tannimittaseṭṭhabhāvāpattito.
Người nào tự mình dùng những món kém chất lượng nhưng lại bố thí cho người khác những món cao lương mỹ vị, người ấy được gọi là “chủ nhân của bố thí” vì trạng thái ưu việt xuất phát từ hành động này.
Nittejabhūto tejahānippattiyā.
“Nittejabhūto” nghĩa là đạt được năng lực thiêng liêng nhờ sự tu tập nhiệt tâm.
Saha byati gacchatīti sahabyo, sahapavattanako, tassa bhāvo sahabyatā, sahapavattīti āha ‘‘sahabhāvaṃ ekībhāvaṃ gatā’’ti.
“Saha” nghĩa là cùng nhau; “sahabyo” là đồng hành; “sahapavattanako” là cùng vận hành. Trạng thái của nó được gọi là “sahabyatā” (cùng hội tụ), và “sahapavatti” (cùng tiến triển). Do đó nói rằng: “Họ đã hội nhập và trở thành một.”
Asitassāti vā abandhassa, taṇhābandhanena abandhassāti attho.
“Asitassā” nghĩa là không bị ràng buộc, không bị trói buộc bởi ách tham ái.
Pañcamaṃ uttānameva.
Phần thứ năm kết thúc ở đây.
Sīhasenāpatisuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Bài giảng giải về Kinh Sīhasenāpati và các kinh khác đã kết thúc.
6-7. Kāladānasuttādivaṇṇanā
Bài giảng giải về Kinh Kāladāna và các kinh khác
36-37. Chaṭṭhe ārāmatoti phalārāmato.
Trong phần thứ sáu, “ārāma” nghĩa là vườn cây ăn trái.
Paṭhamuppannānīti sabbapaṭhamaṃ sujātāni.
“Paṭhamuppannāni” nghĩa là những loại quả đầu mùa, tốt tươi nhất.
Bhāsitaññūti bhikkhū gharadvāre ṭhitā kiñcāpi tuṇhī honti, atthato pana ‘‘bhikkhaṃ dethā’’ti vadanti nāma ariyāya yācanāya.
“Bhāsitaññū” nghĩa là các vị Tỳ-khưu đứng trước cửa nhà, dù họ có thể im lặng, nhưng thực chất họ đang nói bằng cách khéo léo xin theo cách của bậc Thánh: “Xin hãy bố thí vật thực.”
Vuttañhetaṃ ‘‘uddhissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyānaṃ yācanā’’ti.
Đã được nói rằng: “Vì mục đích ấy, các bậc Thánh đứng đó; đây là lời thỉnh cầu của bậc Thánh.”
Tatra ye ‘‘mayaṃ pacāma, ime na pacanti, pacamāne patvā alabhantā kuhiṃ labhissantī’’ti deyyadhammaṃ saṃvibhajanti, te bhāsitaññū nāma ñatvā kattabbassa karaṇato.
Ở đây, những ai nghĩ rằng: “Chúng ta nấu ăn, những người này không nấu, khi chúng ta nấu mà không nhận được gì thì sẽ nhận được ở đâu?” và phân phát đồ bố thí – họ được gọi là “hiểu lời nói” vì biết việc cần làm và thực hiện nó.
Yuttappattakāleti dātuṃ yuttappattakāle.
“Yuttappattakāla” nghĩa là thời điểm thích hợp để cho đi.
Appaṭivānacittoti anivattanacitto.
“Appaṭivānacitta” nghĩa là tâm không quay lui, không dao động.
Sattamaṃ uttānameva.
Phần thứ bảy kết thúc ở đây.
Kāladānasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Bài giảng giải về Kinh Kāladāna và các kinh khác đã kết thúc.
8. Saddhasuttavaṇṇanā
Bài giảng giải về Kinh Saddha
38. Aṭṭhame anukampantīti ‘‘sabbe sattā sukhī hontu averā abyāpajjā’’ti evaṃ hitapharaṇena anuggaṇhanti.
Trong phần thứ tám, “anukampantī” nghĩa là thương xót với tâm nguyện: “Mong tất cả chúng sinh được an vui, không oán thù, không phiền não,” và khuyến khích điều lợi ích bằng lòng từ bi.
Apica upaṭṭhākānaṃ gehaṃ aññe sīlavante sabrahmacārino gahetvā pavisantāpi anuggaṇhanti nāma.
Hơn nữa, khi các vị hộ trì dẫn các vị đồng phạm hạnh có giới đức vào nhà, họ cũng khuyến khích điều lợi ích.
Nīcavuttinti paṇipātasīlaṃ.
“Nīcavutti” nghĩa là thói quen cúi mình thấp kém.
Kodhamānathaddhatāya rahitanti kodhamānavasena uppanno yo thaddhabhāvo cittassa uddhumātalakkhaṇo, tena virahitanti attho.
Không bị sân hận, kiêu mạn hay ngạo mạn chi phối – tức là trạng thái tâm kiêu căng do sân hận và kiêu mạn sinh ra, đặc trưng bởi sự căng thẳng – họ không bị điều này chi phối.
Soraccenāti ‘‘tattha katamaṃ soraccaṃ? Yo kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo, kāyikavācasiko avītikkamo, idaṃ vuccati soraccaṃ. Sabbopi sīlasaṃvaro soracca’’nti evamāgatena sīlasaṃvarasaṅkhātena soratabhāvena.
“Soracca” nghĩa là gì? Đó là hành vi thân không vượt giới hạn, hành vi khẩu không vượt giới hạn, và cả thân lẫn khẩu đều không vượt giới hạn. Điều này được gọi là “soracca.” Toàn bộ sự giữ gìn giới luật cũng chính là “soracca.”
Sakhilanti ‘‘tattha katamaṃ sākhalyaṃ? Yā sā vācā thaddhakā kakkasā pharusā kaṭukā abhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattanikā, tathārūpiṃ vācaṃ pahāya yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Yā tattha saṇhavācatā sakhilavācatā apharusavācatā, idaṃ vuccati sākhalya’’nti (dha. sa. 1350) evaṃ vuttena sammodakamudubhāvena samannāgataṃ.
“Sakhila” nghĩa là gì? Lời nói thô lỗ, cộc cằn, cứng nhắc, độc ác, gây tổn thương, xuất phát từ sân hận, không dẫn đến định – từ bỏ lời nói như vậy, và thay vào đó nói lời dịu dàng, dễ chịu, đáng yêu, đi vào lòng người, được nhiều người ưa thích và hài lòng. Lời nói như vậy được gọi là “sakhila.”
Tenāha ‘‘sakhilanti sammodaka’’nti.
Do đó nói rằng: “Sakhila nghĩa là hòa nhã, thân thiện.”
Saddhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Bài giảng giải về Kinh Saddha đã kết thúc.
9-10. Puttasuttādivaṇṇanā
Bài giảng giải về Kinh Putta và các kinh khác
39-40. Navame bhatoti posito.
Trong phần thứ chín, “bhatta” nghĩa là người được nuôi dưỡng.
Taṃ pana bharaṇaṃ jātakālato paṭṭhāya sukhapaccayūpaharaṇena dukkhapaccayāpaharaṇena ca pavattitanti dassetuṃ ‘‘amhehī’’tiādi vuttaṃ.
Việc nuôi dưỡng ấy từ khi sinh ra đã được thực hiện bằng cách mang lại những điều kiện của hạnh phúc và loại bỏ những điều kiện của khổ đau. Để làm rõ điều này, câu “bởi chúng tôi…” đã được nói ra.
Hatthapādavaḍḍhanādīhīti ādi-saddena mukhena siṅghānikāpanayananahāpanamaṇḍanādiñca saṅgaṇhāti.
“Hatthapādavaḍḍhanādīhi” nghĩa là việc chăm sóc tăng trưởng cho tay chân, và chữ “ādi” bao gồm cả việc rửa mặt, đánh răng, tắm rửa, trang điểm, v.v…
Mātāpitūnaṃ santakaṃ khettādiṃ avināsetvā rakkhitaṃ tesaṃ paramparāya ṭhitiyā kāraṇaṃ hotīti āha ‘‘amhākaṃ santakaṃ…pe… kulavaṃso ciraṃ ṭhassatī’’ti.
Cha mẹ không để tài sản như ruộng vườn bị hư hoại mà gìn giữ chúng, đó là nguyên nhân để dòng họ tồn tại lâu dài. Do đó nói rằng: “Tài sản của chúng tôi… dòng dõi gia đình sẽ tồn tại lâu dài.”
Salākabhattādīni anupacchinditvāti salākabhattādīni avicchinditvā.
“Salākabhattādīni” nghĩa là không gián đoạn việc cúng dường thức ăn và các lễ nghi khác.
Yasmā dāyajjappaṭilābhassa yogyabhāvena vattamānoyeva dāyassa paṭipajjissati, na itaroti āha ‘‘kulavaṃsānurūpāya paṭipattiyā’’tiādi.
Vì người con, khi đủ khả năng nhận thừa kế, sẽ hành xử phù hợp với truyền thống gia đình, chứ không phải theo cách khác. Do đó nói rằng: “Theo hành động phù hợp với dòng dõi gia đình…”
Attanā dāyajjārahaṃ karontoti attānaṃ dāyajjārahaṃ karonto.
“Attanā dāyajjārahaṃ karonti” nghĩa là tự mình trở thành người xứng đáng thừa kế.
Mātāpitūnaṃ santakaṃ khettādiṃ avināsetvā rakkhitaṃ tesaṃ paramparāya ṭhitiyā kāraṇaṃ hotīti āha ‘‘amhākaṃ santakaṃ…pe… kulavaṃso ciraṃ ṭhassatī’’ti.
Cha mẹ bảo vệ tài sản như ruộng vườn không để hư hoại, đó là nguyên nhân để dòng họ tồn tại lâu dài. Do đó nói rằng: “Tài sản của chúng tôi… dòng dõi gia đình sẽ tồn tại lâu dài.”
Salākabhattādīni anupacchinditvāti salākabhattādīni avicchinditvā.
“Salākabhattādīni” nghĩa là không gián đoạn việc cúng dường thức ăn và các lễ nghi khác.
Yasmā dāyajjappaṭilābhassa yogyabhāvena vattamānoyeva dāyassa paṭipajjissati, na itaroti āha ‘‘kulavaṃsānurūpāya paṭipattiyā’’tiādi.
Vì người con, khi đủ khả năng nhận thừa kế, sẽ hành xử phù hợp với truyền thống gia đình, chứ không phải theo cách khác. Do đó nói rằng: “Theo hành động phù hợp với dòng dõi gia đình…”
Attanā dāyajjārahaṃ karontoti attānaṃ dāyajjārahaṃ karonto.
“Attanā dāyajjārahaṃ karonti” nghĩa là tự mình trở thành người xứng đáng thừa kế.
Mātāpitūnaṃ santakaṃ khettādiṃ avināsetvā rakkhitaṃ tesaṃ paramparāya ṭhitiyā kāraṇaṃ hotīti āha ‘‘amhākaṃ santakaṃ…pe… kulavaṃso ciraṃ ṭhassatī’’ti.
Cha mẹ bảo vệ tài sản như ruộng vườn không để hư hoại, đó là nguyên nhân để dòng họ tồn tại lâu dài. Do đó nói rằng: “Tài sản của chúng tôi… dòng dõi gia đình sẽ tồn tại lâu dài.”
Tatiyadivasato paṭṭhāyāti matadivasato tatiyadivasato paṭṭhāya.
“Tatiyadivasato paṭṭhāya” nghĩa là bắt đầu từ ngày thứ ba sau khi cha mẹ qua đời.
Sesaṃ suviññeyyameva.
Phần còn lại ở đây dễ hiểu.
Dasamaṃ uttānameva.
Phần thứ mười kết thúc ở đây.
Puttasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Bài giảng giải về Kinh Putta và các kinh khác đã kết thúc.
Sumanavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Bài giảng giải về Phẩm Sumana đã kết thúc.
