5. Rohitassavaggo
Chương Năm: Phẩm Rohitassa
1. Samādhibhāvanāsuttavaṇṇanā
Giải Thích Kinh Về Sự Phát Triển Định
41. Pañcamassa paṭhame diṭṭhadhammasukhavihārāyāti imasmiṃyeva attabhāve sukhavihāratthāya, nikkilesatāya nirāmisena sukhena viharaṇatthāyāti attho.
Trong phần thứ năm, câu “diṭṭhadhammasukhavihārāya” có nghĩa là nhằm mục đích an trú trong hạnh phúc ngay trong đời sống hiện tại này, không bị ô nhiễm, và sống với niềm hạnh phúc thanh tịnh.
Iminā cattāri phalasamāpattijjhānāni khīṇāsavassa āsavakkhayādhigamato aparabhāge adhigatarūpārūpajjhānāni ca kathitāni.
Bằng cách này, bốn tầng thiền đạt được quả vị và sự đoạn tận các lậu hoặc đã được mô tả, cùng với các tầng thiền sắc giới và vô sắc giới đạt được ở giai đoạn sau.
Dibbacakkhuñāṇadassanappaṭilābhāyāti dibbacakkhuñāṇappaṭilābhatthāya.
“Dibbacakkhuñāṇadassanappaṭilābha” có nghĩa là đạt được trí tuệ và thị kiến của thiên nhãn.
Dibbacakkhuñāṇañhi rūpagatassa dibbassa itarassa ca dassanaṭṭhena idha ‘‘ñāṇadassana’’nti adhippetaṃ.
Thực ra, trí tuệ và thị kiến liên quan đến thiên nhãn giúp thấy được các đối tượng thuộc sắc giới, chư thiên, và các cảnh giới khác; do đó, ở đây thuật ngữ “ñāṇadassana” được sử dụng để chỉ điều này.
Ālokasaññaṃ manasi karotīti divā vā rattiṃ vā sūriyadīpacandamaṇiukkāvijjulatādīnaṃ āloko divā rattiñca upaladdho, yathāladdhavaseneva ālokaṃ manasi karoti citte ṭhapeti, tathā ca naṃ manasi karoti, yathāssa subhāvitālokakasiṇassa viya kasiṇāloko yathicchakaṃ yāvadicchakañca so āloko rattiyaṃ upatiṭṭhati , yena tattha divāsaññaṃ ṭhapeti, divā viya vigatathinamiddho hoti.
“Ālokasaññaṃ manasi karoti” nghĩa là ban ngày hay ban đêm, ánh sáng từ mặt trời, đèn, trăng, ngọc quý, và các nguồn sáng khác xuất hiện. Dựa trên ánh sáng nhận được, hành giả ghi nhớ và giữ ánh sáng ấy trong tâm, như thể đang thực hành kasina ánh sáng một cách thuần thục. Ánh sáng ấy tùy ý xuất hiện vào ban đêm, và nhờ đó hành giả thiết lập cảm giác như ban ngày, không còn mệt mỏi hay buồn ngủ.
Tenāha ‘‘yathā divā tathā ratti’’nti.
Do đó, nói rằng “như ban ngày, cũng vậy ban đêm.”
Yathā divā ālokasaññā manasi katā, tatheva naṃ rattimpi manasi karotīti yathā divā diṭṭho āloko, tatheva taṃ rattiṃ manasi karoti.
Như ánh sáng được ghi nhớ trong tâm vào ban ngày, tương tự như vậy, ánh sáng ấy cũng được ghi nhớ trong tâm vào ban đêm.
Dutiyapadeti ‘‘yathā rattiṃ tathā divā’’ti imasmiṃ vākye.
Câu thứ hai diễn đạt rằng “như ban đêm, cũng vậy ban ngày” trong câu này.
Esa nayoti iminā yathā rattiyaṃ candālokādi āloko diṭṭho, evameva rattiṃ diṭṭhākāreneva divā taṃ ālokaṃ manasi karoti citte ṭhapetīti imamatthaṃ atidisati.
Đây là phương pháp: giống như ánh sáng của mặt trăng và các nguồn sáng khác được thấy vào ban đêm, tương tự như vậy, ánh sáng ấy được ghi nhớ trong tâm vào ban ngày.
Iti vivaṭena cetasāti evaṃ apihitena cittena, thinamiddhāpidhānena apihitacittenāti vuttaṃ hoti.
Do đó, “với tâm mở rộng” có nghĩa là tâm không bị che phủ bởi hôn trầm và thụy miên.
Apariyonaddhenāti samantato anaddhena asañchāditena.
“Apariyonaddha” nghĩa là hoàn toàn không bị ràng buộc hay bó buộc.
Kiñcāpītiādinā attanā vuttamevatthaṃ samattheti.
Bằng cụm từ “kiñcāpi” và các từ tiếp theo, ý nghĩa đã được giải thích đầy đủ.
Ālokasadisaṃ kataṃ ‘‘yathā divā tathā ratti’’ntiādinā.
Việc tạo ra ánh sáng tương tự như câu “như ban ngày, cũng vậy ban đêm” và các câu tiếp theo đã được mô tả.
Sattaṭṭhānikassāti ‘‘abhikkante paṭikkante sampajānakārī hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.214; 2.376; ma. ni. 1.109) vuttassa sattaṭṭhānikassa satisampajaññassa atthāya.
“Sattaṭṭhānikassa” nghĩa là nhằm mục đích của niệm và tỉnh giác trong bảy tư thế, như đã nói trong các câu như “khi đi tới, khi trở lui, vị ấy hành động với sự tỉnh giác” (Dīgha Nikāya 1.214; 2.376; Majjhima Nikāya 1.109).
Pariggahitavatthārammaṇatāyāti vatthuno ārammaṇassa ca yāthāvato viditabhāvena.
“Pariggahitavatthārammaṇatā” nghĩa là việc nhận biết đúng đắn đối tượng và nền tảng.
Yathā hi sappaṃ pariyesantena tassa āsaye vidite sopi vidito gahito eva ca hoti mantāgadabalena tassa gahaṇassa sukarattā,
Giống như người tìm kiếm rắn độc, khi đã hiểu rõ nơi ở của nó, thì rắn đó được nhận biết và nắm bắt dễ dàng nhờ sức mạnh của thần chú và thuốc,
evaṃ vedanāya āsayabhūte vatthumhi ārammaṇe ca vidite ādikammikassapi vedanā viditā gahitā eva hoti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca tassā gahaṇassa sukarattā.
tương tự như vậy, khi nền tảng và đối tượng của cảm thọ được nhận biết, thì ngay cả người mới tu tập cũng có thể dễ dàng nhận biết và nắm bắt cảm thọ theo đặc tính riêng và đặc tính chung của nó.
Pageva pariññātavatthukassa khīṇāsavassa.
Huống chi là bậc đã đoạn tận lậu hoặc và thông suốt nền tảng của pháp.
Tassa hi uppādakkhaṇepi ṭhitikkhaṇepi bhaṅgakkhaṇepi vedanā viditā pākaṭā honti ‘‘tā vedanā evaṃ uppajjitvā’’tiādinā.
Vì cảm thọ của vị ấy, dù trong lúc sinh khởi, tồn tại hay hoại diệt, đều được nhận biết rõ ràng qua câu: “Các cảm thọ này sinh khởi như vậy…”
Na kevalañca vedanā eva, idha vuttā saññādayopi avuttā cetanādayopi viditāva uppajjanti ceva tiṭṭhanti ca nirujjhanti ca.
Không chỉ cảm thọ mà thôi, mà các pháp như tưởng (saññā) và các pháp chưa được đề cập như tư (cetanā) cũng được nhận biết rõ ràng trong lúc sinh khởi, tồn tại và hoại diệt.
Nidassanamattañhetaṃ, yadidaṃ pāḷiyaṃ vedanāsaññāvitakkaggahaṇaṃ.
Điều này chỉ để minh họa, tức là trong kinh điển Pāli, việc nắm bắt các pháp như cảm thọ, tưởng và tầm.
Tena anavasesato sabbadhammānampi uppādādito viditabhāvaṃ dasseti.
Do đó, tất cả các pháp đều được trình bày một cách không sót một pháp nào, từ lúc sinh khởi cho đến khi được nhận biết rõ ràng.
Apica vedanāya uppādo vidito hoti, upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, atthaṅgamo vidito hoti.
Hơn nữa, sự sinh khởi của cảm thọ được nhận biết rõ ràng, sự hiện hữu của cảm thọ được nhận biết rõ ràng, và sự hoại diệt của cảm thọ cũng được nhận biết rõ ràng.
Kathaṃ vedanāya uppādo vidito hoti?
Làm thế nào sự sinh khởi của cảm thọ được nhận biết rõ ràng?
Avijjāsamudayā vedanāsamudayo, taṇhāsamudayā kammasamudayo, phassasamudayā vedanāsamudayoti nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa samudayaṃ passati.
Do vô minh sinh khởi nên cảm thọ sinh khởi, do khát ái sinh khởi nên nghiệp sinh khởi, do xúc sinh khởi nên cảm thọ sinh khởi. Khi thấy đặc tính sinh khởi này, vị ấy thấy sự sinh khởi của uẩn cảm thọ.
Evaṃ vedanāya uppādo vidito hoti.
Như vậy, sự sinh khởi của cảm thọ được nhận biết rõ ràng.
Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti?
Làm thế nào sự hiện hữu của cảm thọ được nhận biết rõ ràng?
Aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
Khi quán chiếu cảm thọ là vô thường, sự hoại diệt của nó được nhận biết rõ ràng; khi quán chiếu cảm thọ là khổ, sự nguy hiểm của nó được nhận biết rõ ràng; khi quán chiếu cảm thọ là vô ngã, sự trống không của nó được nhận biết rõ ràng.
Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
Như vậy, sự hiện hữu của cảm thọ được nhận biết rõ ràng.
Iti khayato bhayato suññato jānāti.
Như vậy, vị ấy biết cảm thọ qua sự hoại diệt, qua sự nguy hiểm, và qua sự trống không.
Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti?
Làm thế nào sự hoại diệt của cảm thọ được nhận biết rõ ràng?
Avijjānirodhā vedanānirodho…pe… evaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.
Do sự đoạn tận vô minh, cảm thọ được đoạn tận… Như vậy, sự hoại diệt của cảm thọ được nhận biết rõ ràng.
Imināpi nayenettha attho veditabbo.
Theo phương thức này, ý nghĩa ở đây cần được hiểu rõ.
Iti rūpanti ettha itisaddo anavasesato rūpassa sarūpanidassanatthoti tassa idaṃ rūpanti etena sādhāraṇato sarūpanidassanamāha, ettakaṃ rūpanti etena anavasesato, na ito paraṃ rūpaṃ atthīti tabbinimuttassa aññassa abhāvaṃ.
“Như vậy là sắc” – trong câu này, từ “iti” nhằm mục đích mô tả đầy đủ bản chất của sắc. Câu “đây là sắc” chỉ ra một cách khái quát bản chất của sắc; câu “chừng này là sắc” chỉ ra một cách toàn diện rằng không còn sắc nào khác ngoài điều này, và do đó loại trừ sự tồn tại của bất kỳ sắc nào khác.
Iti vedanātiādīsupi ayaṃ vedanā, ettakā vedanā, ito paraṃ vedanā natthi.
Tương tự, trong các câu như “như vậy là thọ,” ý nghĩa là: đây là thọ, chừng này là thọ, và không còn thọ nào khác ngoài điều này.
Ayaṃ saññā…pe… ime saṅkhārā…pe… idaṃ viññāṇaṃ, ettakaṃ viññāṇaṃ, ito paraṃ viññāṇaṃ natthīti evamattho daṭṭhabboti āha ‘‘vedanādīsupi eseva nayo’’ti.
Đây là tưởng… đây là hành… đây là thức, chừng này là thức, và không còn thức nào khác ngoài điều này. Ý nghĩa này cần được hiểu theo cách tương tự, như đã nói: “Đối với thọ và các pháp khác cũng áp dụng phương thức này.”
Ñāṇena jānitvā paroparāni.
Sau khi nhận biết bằng trí tuệ, vị ấy vượt qua mọi giới hạn cao nhất.
Paroparānīti parāni ca oparāni ca.
“Paroparāni” nghĩa là cả những thứ cao nhất (para) và những thứ vượt trên cao nhất (opara).
Uttamādhamānīti parattabhāvasakattabhāvādīni uttamādhamāni.
“Uttamādhamāni” nghĩa là các pháp tối thượng liên quan đến trạng thái cao nhất và trạng thái đặc biệt.
Calitanti taṇhādiṭṭhivipphanditaṃ.
“Calita” nghĩa là sự dao động của khát ái và tà kiến.
Anīghoti rāgādiīgharahito.
“Anīgha” nghĩa là không bị phiền não bởi tham ái và các trở ngại khác.
Atāri soti so evarūpo arahā jātijaraṃ atari.
“Đã vượt qua” nghĩa là bậc A-la-hán như vậy đã vượt qua sinh và già.
Samādhibhāvanāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải Thích Kinh Về Sự Phát Triển Định kết thúc.
2-4. Pañhabyākaraṇasuttādivaṇṇanā
Giải Thích Kinh Về Các Câu Hỏi và Đáp
42-44. Dutiye etesaṃ pañhānanti ekaṃsabyākaraṇādīnaṃ catunnaṃ pañhānaṃ.
Trong phần thứ hai, “etesuṃ pañhānaṃ” nghĩa là bốn câu hỏi liên quan đến việc trả lời một phần (ekaṃsabyākaraṇa) và các loại khác.
Tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne byākaraṇaṃ jānātīti ‘‘cakkhuṃ anicca’’nti puṭṭhe ‘‘anicca’’nti ekaṃseneva byākātabbaṃ.
Ở mỗi trường hợp cụ thể, cần biết cách trả lời. Ví dụ, khi được hỏi: “Con mắt là vô thường,” thì nên trả lời ngắn gọn: “Vô thường.”
‘‘Aniccā nāma cakkhu’’nti puṭṭhe pana ‘‘na kevalaṃ cakkhumeva, sotampi anicca’’nti evaṃ vibhajitvā byākātabbaṃ.
Khi được hỏi: “Cái gì gọi là con mắt vô thường?” thì nên phân tích và trả lời rằng: “Không chỉ con mắt mà tai cũng vô thường.”
‘‘Yathā cakkhuṃ tathā sotaṃ, yathā sotaṃ tathā cakkhu’’nti puṭṭhe ‘‘kenaṭṭhena pucchasī’’ti paṭipucchitvā ‘‘dassanaṭṭhena pucchāmī’’ti vutte ‘‘na hī’’ti byākātabbaṃ.
Khi được hỏi: “Như con mắt thì tai cũng vậy, như tai thì con mắt cũng vậy,” thì nên hỏi ngược lại: “Ngươi đang hỏi theo khía cạnh nào?” Nếu người ấy trả lời: “Tôi hỏi theo khía cạnh thấy,” thì nên đáp: “Không phải.”
‘‘Aniccaṭṭhena pucchāmī’’ti vutte ‘‘āmā’’ti byākātabbaṃ.
Nếu người ấy nói: “Tôi hỏi theo khía cạnh vô thường,” thì nên trả lời: “Đúng vậy.”
‘‘Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’ntiādīni puṭṭhena pana ‘‘abyākatametaṃ bhagavatā’’ti ṭhapetabbo,
Khi được hỏi những câu như: “Cái này là linh hồn và thân thể,” thì nên nói rằng: “Điều này đã được Đức Thế Tôn tuyên bố là không xác định (abyākata).”
esa pañho na byākātabboti evaṃ jānātīti attho.
Ý nghĩa là: “Câu hỏi này không nên được trả lời,” và vị ấy nên hiểu như vậy.
Atthasamāgamenāti atthassa paṭilābhena laddhabbena.
“Atthasamāgama” nghĩa là đạt được ý nghĩa qua sự nhận thức rõ ràng.
Samiti saṅgati samodhānanti samayo, paṭilābho.
“Samiti” nghĩa là sự gặp gỡ, hội tụ; “saṅgati” nghĩa là sự hòa hợp; “samodhāna” nghĩa là sự đồng thuận; tất cả đều có nghĩa là thời điểm thích hợp hoặc sự thành tựu.
Samayo eva abhisamayo, abhimukhabhāvena vā samayo abhisamayoti evamettha padattho veditabbo.
“Samaya” chính là sự thấu hiểu, hoặc có thể hiểu là thời điểm mà sự thấu hiểu xảy ra. Ý nghĩa của từ này cần được hiểu như vậy trong ngữ cảnh này.
Sesaṃ suviññeyyameva.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
Tatiyacatutthāni uttānatthāneva.
Phần thứ ba và thứ tư cũng được giải thích rõ ràng.
Pañhabyākaraṇasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải Thích Kinh Về Các Câu Hỏi và Đáp kết thúc.
5-6. Rohitassasuttādivaṇṇanā
Giải Thích Kinh Về Rohitassa và Các Kinh Liên Quan
45-46. Pañcame (saṃ. ni. ṭī. 1.1.107) ekokāseti cakkavāḷassa pariyantasaññite ekasmiṃ okāse.
Trong phần thứ năm, “ekokāsa” nghĩa là một nơi duy nhất được xác định là ranh giới của thế giới (cakkavāḷa).
Bhummanti ‘‘yatthā’’ti idaṃ bhummavacanaṃ.
“Bhumma” nghĩa là “nơi nào,” đây là cách diễn đạt về địa điểm.
Sāmaññato vuttampi ‘‘so lokassa anto’’ti vacanato visiṭṭhavisayameva hoti.
Theo nghĩa chung, câu “đây là bên trong thế giới” được nói đến nhằm chỉ một phạm vi đặc biệt.
‘‘Na jāyati, na mīyatī’’ti vatvā puna ‘‘na cavati, na upapajjatī’’ti kasmā vuttanti āha ‘‘idaṃ aparāparaṃ…pe… gahita’’nti.
Sau khi nói rằng: “Không sinh, không chết,” lại nói tiếp: “Không tái sinh, không tái hiện,” điều này được giải thích là để làm rõ ý nghĩa liên tục và được nắm bắt chắc chắn.
Padagamanenāti padasā gamanena.
“Padagamana” nghĩa là sự di chuyển từng bước.
Satthā saṅkhāralokassa antaṃ sandhāya vadati upari sabbāni pakāsetukāmo.
Đức Thế Tôn nói về ranh giới của thế giới hữu vi (saṅkhāraloka), với mong muốn làm sáng tỏ tất cả những điều trên.
Saṅkhāralokassa hi anto nibbānaṃ.
Vì ranh giới của thế giới hữu vi chính là Niết Bàn.
Daḷhaṃ thiraṃ dhanu etassāti daḷhadhanvā, so eva ‘‘daḷhadhammā’’ti vutto.
“Cái cung chắc chắn và vững bền này” được gọi là “người có pháp kiên cố.”
Tenāha ‘‘daḷhadhanū’’ti.
Do đó, nói rằng “cung kiên cố.”
Uttamappamāṇaṃ nāma sahassathāmadhanu.
“Uttamappamāṇa” nghĩa là cung có kích thước dài một ngàn đơn vị.
Dhanuggaṇhanasippacittakatāya dhanuggaho, na dhanuggahaṇamattenāti āha ‘‘dhanuggahoti dhanuācariyo’’ti.
“Dhanuggaho” nghĩa là người thành thạo việc sử dụng cung, không chỉ đơn thuần là người cầm cung. Do đó, nói rằng “người dạy cung.”
‘‘Dhanuggaho’’ti vatvā ‘‘sikkhito’’ti vutte dhanusikkhāya sikkhitoti viññāyati.
Khi nói “người dạy cung” và “được huấn luyện,” điều này được hiểu là đã được rèn luyện kỹ lưỡng về cung.
Sikkhā ca ettakena kālena sikkhantassa ukkaṃsagatā hotīti āha ‘‘dvādasa vassāni dhanusippaṃ sikkhito’’ti.
Việc huấn luyện trở nên xuất sắc sau khoảng thời gian này, do đó nói rằng: “Đã học nghề cung trong mười hai năm.”
Usabhappamāṇeti vīsati yaṭṭhiyo usabhaṃ, tasmiṃ usabhappamāṇe padese.
“Usabhappamāṇa” nghĩa là chiều dài của hai mươi cây gậy bằng con bò đực, tại nơi có kích thước như vậy.
Vālagganti vālakoṭiṃ.
“Vālagga” nghĩa là đỉnh mái nhà.
Katahatthoti paricitahattho.
“Katahattha” nghĩa là tay đã được rèn luyện.
Katasarakkhepoti thiralakkhe ca calalakkhe ca paresaṃ dassanavasena sarakkhepassa katāpī.
“Katasarakkhepo” nghĩa là đã thực hiện các dấu hiệu đứng yên và di chuyển để người khác có thể nhìn thấy.
Tenāha ‘‘dassitasippo’’ti, ‘‘katayoggo’’ti keci.
Do đó, nói rằng “đã trình bày kỹ năng,” hoặc “đã thực hiện nhiệm vụ.”
Asanti etenāti asanaṃ, kaṇḍo.
“Asanti” nghĩa là chỗ ngồi hoặc thân cây.
Tālacchādinti tālacchāyaṃ.
“Tālacchādin” nghĩa là bóng râm của cây tāla.
Sā pana ratanamattā vidatthicaturaṅgulā.
Nó rộng khoảng bốn ngón tay theo đơn vị đo lường quý giá.
Puratthimā samuddāti ekasmiṃ cakkavāḷe puratthimā samuddā.
“Biển phía Đông” nghĩa là biển nằm ở hướng Đông của một thế giới (cakkavāḷa).
Samuddasīsena puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiṃ vadati.
Nó được mô tả như phần đỉnh của thế giới hướng Đông.
Pacchimasamuddoti etthāpi eseva nayo.
“Biển phía Tây” cũng được hiểu theo cách tương tự.
Nippapañcatanti adantakāritaṃ.
“Nippapañca” nghĩa là không bị dao động, không bị khuấy động.
Sampatteti tādisena javena gacchantena sampatte.
“Sampatti” nghĩa là đạt đến, như khi ai đó đi nhanh và đến đích.
Anotatteti etthāpi ‘‘sampatte’’ti padaṃ ānetvā sambandho, tathā ‘‘nāgalatādantakaṭṭha’’nti etthāpi.
“Anotatta” cũng liên quan đến từ “sampatte” (đạt đến), và tương tự với cụm từ “nāgalatādantakaṭṭha.”
Tadāti yadā so lokantagavesako ahosi, tadā.
“Tadā” nghĩa là vào thời điểm vị ấy tìm kiếm ranh giới của thế giới.
Dīghāyukakāloti anekavassasahassāyukakālo.
“Dīghāyuka” nghĩa là có tuổi thọ kéo dài hàng ngàn năm.
Cakkavāḷalokassāti sāmaññavasena ekavacanaṃ, cakkavāḷalokānanti attho.
“Cakkavāḷalokassa” theo nghĩa chung là số ít, nhưng ý nghĩa thực sự là “các thế giới cakkavāḷa.”
Imasmiṃyeva cakkavāḷe nibbattipubbaparicayasiddhāya nikantiyā.
Trong chính thế giới này, sự tái sinh và hiểu biết đã được thành tựu nhờ niềm tin.
Sasaññimhi samanaketi na rūpadhammamattake, atha kho pañcakkhandhasamudāyeti dasseti.
“Sasaññimhi samanake” không chỉ đơn thuần là pháp thuộc sắc, mà còn bao gồm cả năm uẩn được trình bày rõ ràng.
Samitapāpoti samucchinnasaṃkilesadhammo.
“Samitapāpo” nghĩa là người đã đoạn trừ hoàn toàn các pháp ô nhiễm.
Chaṭṭhaṃ uttānameva.
Phần thứ sáu đã được giải thích rõ ràng.
Rohitassasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải Thích Kinh Về Rohitassa và Các Kinh Liên Quan kết thúc.
7. Suvidūrasuttavaṇṇanā
Giải Thích Kinh Về Suvidūra
47. Sattame suvidūravidūra-saddānaṃ samānatthānaṃyeva ekattha gahaṇaṃ idha niddeso dūrāsannabhāvassa apekkhāsiddhattā idhādhippetassa dūrabhāvassa kenaci pariyāyena anāsannabhāvadassanatthaṃ katanti āha ‘‘kenaci pariyāyena anāsannāni hutvā’’tiādi.
Trong phần thứ bảy, các từ “suvidūra” (rất xa) và “vidūra” (xa) được giải thích theo nghĩa tương đồng và được nhóm lại trong một ngữ cảnh. Ở đây, mô tả nhằm mục đích làm rõ trạng thái xa hoặc gần. Để minh họa cho việc thấy được trạng thái không gần của điều được đề cập, câu “bằng cách nào đó trở nên không gần” đã được nói.
Sesamettha uttānameva.
Phần còn lại đã được giải thích rõ ràng.
Suvidūrasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải Thích Kinh Về Suvidūra kết thúc.
—
8. Visākhasuttavaṇṇanā
Giải Thích Kinh Về Visākha
48. Aṭṭhame vākkaraṇacāturiyato vacanaguṇahetūnaṃ pūriyā porī, poriyaṃ bhavāti porī, tāya poriyā.
Trong phần thứ tám, do sự hoàn thiện về các đặc tính của lời nói theo bốn khía cạnh của ngữ pháp, lời nói trở nên trọn vẹn. Vì nó tràn đầy, nên được gọi là “porī” (trọn vẹn). Do đó, nói rằng:
Tenāha ‘‘paripuṇṇavācāyā’’ti, akkharapadaparipuṇṇāya vācāyāti attho.
“Paripuṇṇavācā” có nghĩa là lời nói hoàn hảo về mặt âm tiết và từ ngữ.
Apalibuddhāyāti pittādīhi na vibaddhāya ananubundhitāya.
“Apalibuddhā” nghĩa là không bị cản trở bởi mật hoặc các chất khác, tức là không bị gián đoạn.
Anelagalāyāti anelāya agalāya niddosāya agaḷitapadabyañjanāya ca.
“Anelagalā” nghĩa là không có lỗi, không bị nghẹn ngào trong âm tiết và chữ cái.
Therassa hi kathayato padaṃ vā byañjanaṃ vā na parihāyati.
Khi vị trưởng lão thuyết giảng, không có từ ngữ hay âm tiết nào bị bỏ sót.
Tenāha ‘‘anelagalāyāti niddosāya ceva agaḷitāya cā’’tiādi.
Do đó, nói rằng: “Không có lỗi và không bị nghẹn ngào.”
Tattha niddosāyāti atthato ca byañjanato ca vigatadosāya.
“Niddosā” nghĩa là không có lỗi cả về ý nghĩa lẫn âm tiết.
Apatitapadabyañjanāyāti avirahitapadabyañjanāya.
“Apatitapadabyañjanā” nghĩa là không thiếu sót bất kỳ từ ngữ hay âm tiết nào.
Atha vā anelagalāyāti na elaṃ dosaṃ galatīti anelagalā.
Hoặc, “anelagalā” nghĩa là không có lỗi hay sai sót nào tuôn ra.
Avicchinnavācāya anelagalāya yathā dandhamanussā mukhena kheḷaṃ gaḷantena vācaṃ bhāsanti, na evarūpāya.
Lời nói không bị gián đoạn, không có lỗi, giống như người câm không thể nói chuyện bằng miệng với nước dãi chảy ra; lời nói ở đây không phải như vậy.
Atha kho niddosāya visadavācāyāti attho.
Ý nghĩa là: Lời nói không có lỗi và rõ ràng.
Vivaṭṭappakāsinī vācā na kadāci vivaṭṭamuttāti katvā āha ‘‘vivaṭṭapariyāpannāyā’’ti,
Lời nói tỏa sáng mà không bao giờ bị che khuất, do đó nói rằng “vivaṭṭapariyāpannā.”
vivaṭṭaṃ amuñcitvā pavattāyāti attho.
Nghĩa là lời nói tiếp tục lan tỏa mà không bị che khuất.
Vivaṭṭappakāsinī hi vācā vivaṭṭaṃ paricchijja āpādentī pavattati.
Lời nói tỏa sáng lan tỏa sau khi loại bỏ mọi che khuất.
Navalokuttaradhammo sabbadhammehi samussitaṭṭhena abbhuggataṭṭhena ca dhajo nāmāti āha ‘‘abbhuggataṭṭhenā’’tiādi.
Chín pháp siêu thế (lokuttara) vượt lên tất cả các pháp nhờ sự tích tụ và đạt đến đỉnh cao, như một lá cờ, do đó nói rằng “abbhuggataṭṭhena.”
Sesamettha suviññeyyameva.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
Visākhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải Thích Kinh Về Visākha kết thúc.
9. Vipallāsasuttavaṇṇanā
Giải Thích Kinh Về Sự Điên Đảo
49. Navame aniccādīni vatthūni niccantiādinā viparītato asantīti vipallāsā,
Trong phần thứ chín, các nền tảng như vô thường (anicca) bị hiểu sai thành thường còn (nicca), đó là sự điên đảo (vipallāsa).
saññāya vipallāso saññāvipallāso.
Sự điên đảo của tưởng được gọi là “saññāvipallāsa.”
Itearesupi tīsu eseva nayo.
Đối với ba loại còn lại cũng áp dụng phương thức này.
Evamete catunnaṃ vatthūnaṃ vasena cattāro, tesu vatthūsu saññādīnaṃ vasena dvādasa honti.
Như vậy, dựa trên bốn nền tảng và ba yếu tố như tưởng (saññā), có tất cả mười hai loại điên đảo.
Tesu aṭṭha sotāpattimaggena pahīyanti.
Trong số đó, tám loại được đoạn trừ bởi con đường của bậc Dự Lưu (Sotāpanna).
Asubhe subhanti saññācittavipallāsā sakadāgāmimaggena tanukā honti, anāgāmimaggena pahīyanti.
Sự điên đảo về tưởng và tâm cho rằng bất tịnh là tịnh được làm giảm nhẹ bởi con đường của bậc Nhất Lai (Sakadāgāmi) và hoàn toàn đoạn trừ bởi con đường của bậc Bất Lai (Anāgāmi).
Dukkhe sukhanti saññācittavipallāsā arahattamaggena pahīyantīti veditabbā.
Sự điên đảo về tưởng và tâm cho rằng khổ là lạc được đoạn trừ hoàn toàn bởi con đường của bậc A-la-hán.
Sesamettha uttānameva.
Phần còn lại đã được giải thích rõ ràng.
Vipallāsasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải Thích Kinh Về Sự Điên Đảo kết thúc.
—
10. Upakkilesasuttavaṇṇanā
Giải Thích Kinh Về Các Nhuế Nhơ
50. Dasame upakkiliṭṭhabhāvakaraṇenāti malīnabhāvakaraṇena.
Trong phần thứ mười, “upakkilesa” nghĩa là những yếu tố tạo ra trạng thái ô nhiễm hoặc nhơ bẩn.
Pañcavidhāya surāya catubbidhassa ca merayassāti ettha pūvasurā, piṭṭhasurā, odanasurā, kiṇṇapakkhittā, sambhārasaṃyuttāti pañca surā.
Rượu (surā) có năm loại: rượu từ bánh ngọt (pūvasurā), rượu từ bột (piṭṭhasurā), rượu từ cơm (odanasurā), rượu từ hạt giống (kiṇṇapakkhittā), và rượu từ hỗn hợp nguyên liệu (sambhārasaṃyuttā).
Pupphāsavo, phalāsavo, madhvāsavo, guḷāsavoti cattāro āsavā, catubbidhaṃ merayaṃ nāma.
Bốn loại men rượu (meraya): men từ hoa (pupphāsavo), men từ trái cây (phalāsavo), men từ mật ong (madhvāsavo), và men từ đường thốt nốt (guḷāsavo).
Tattha pūve bhājane pakkhipitvā tajjaṃ udakaṃ datvā madditvā katā pūvasurā.
Trong đó, rượu từ bánh ngọt được làm bằng cách đặt bánh ngọt vào trong bình, thêm nước, khuấy đều và nghiền nhỏ.
Evaṃ sesasurāpi.
Tương tự như vậy đối với các loại rượu khác.
Kiṇṇāti pana tassā surāya bījaṃ vuccati.
“Hạt giống” của rượu được gọi là “kiṇṇa.”
Ye surā ‘‘modakā’’tipi vuccanti, te pakkhipitvā katā kiṇṇapakkhittā.
Những loại rượu được gọi là “modaka” được làm bằng cách trộn hạt giống vào.
Dhātakiāsavādinānāsambhārehi saṃyojitā sambhārasaṃyuttā.
Rượu từ hỗn hợp nguyên liệu được chế biến từ nhiều thành phần như men dhātaki và các nguyên liệu khác.
Madhukatālanāḷikerādipuppharaso ciraparivāsito pupphāsavo.
Men từ hoa (pupphāsavo) được ủ lâu ngày từ nhựa của hoa như hoa mật ong, dừa, và các loại hoa khác.
Panasādiphalaraso phalāsavo.
Men từ trái cây (phalāsavo) được làm từ nhựa của trái cây như quả dứa và các loại trái cây khác.
Muddikāraso madhvāsavo.
Men từ mật ong (madhvāsavo) được làm từ mật ong.
Ucchuraso guḷāsavo.
Men từ đường thốt nốt (guḷāsavo) được làm từ nhựa cây thốt nốt.
Upakkilesasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải Thích Kinh Về Các Nhuế Nhơ kết thúc.
Rohitassavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải Thích Phẩm Rohitassa kết thúc.
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Phần Đầu Tiên của Năm Mươi Kệ kết thúc.
2. Dutiyapaṇṇāsakaṃ
Phần Thứ Hai của Năm Mươi Kệ.
