2. Kosiyavaggo
2. Phẩm Về Len
1. Kosiyasikkhāpadavaṇṇanā
1. Giới giải về việc dùng len
542.Tenasamayenāti kosiyasikkhāpadaṃ. Tattha santharitvā kataṃ hotīti same bhūmibhāge kosiyaṃsūni uparūpari santharitvā kañjikādīhi siñcitvā kataṃ hoti. Ekenapi kosiyaṃsunā missitvāti tiṭṭhatu attano rucivasena missitaṃ, sacepi tassa karaṇaṭṭhāne vāto ekaṃ kosiyaṃsuṃ ānetvā pāteti, evampi missetvā katameva hotīti. Sesaṃ uttānatthameva.
542. Vào lúc bấy giờ là giới điều liên quan đến len. Ở đây, được làm sau khi trải ra nghĩa là sau khi trải các sợi len chồng lên nhau trên một khu đất bằng phẳng, rưới nước cháo hoặc chất tương tự lên rồi thực hiện. Dù chỉ trộn lẫn với một sợi len nghĩa là dù theo sở thích cá nhân có trộn chung một sợi len, thậm chí nếu tại nơi thực hiện, gió thổi bay một sợi len rơi vào, như vậy cũng được xem là đã trộn chung. Phần còn lại đã rõ ràng.
Chasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ,
Sáu nguồn gốc, hành động, không phải giải thoát do tưởng, vô tâm trừ quy ước, thân nghiệp và khẩu nghiệp,
Ticittaṃ, tivedananti.
Ba tâm, ba cảm thọ.
Kosiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về việc dùng len đã kết thúc.
2. Suddhakāḷakasikkhāpadavaṇṇanā
2. Giới giải về vải đen thuần
547.Tena samayenāti suddhakāḷakasikkhāpadaṃ. Tattha suddhakāḷakānanti suddhānaṃ kāḷakānaṃ , aññehi amissitakāḷakānanti attho. Sesaṃ uttānatthameva. Samuṭṭhānādīnipi kosiyasikkhāpadasadisānevāti.
547.Vào lúc bấy giờ là giới điều về vải đen thuần. Ở đây vải đen thuần nghĩa là loại vải màu đen nguyên chất, không pha trộn với màu khác. Phần còn lại đã rõ ràng. Về các yếu tố phát sinh v.v… cũng giống như trong giới điều về len.
Suddhakāḷakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về vải đen thuần đã kết thúc.
3. Dvebhāgasikkhāpadavaṇṇanā
3. Giới giải về việc sử dụng hai phần
552.Tena samayenāti dvebhāgasikkhāpadaṃ. Tattha ante ādiyitvāti santhatassa ante anuvātaṃ viya dassetvā odātaṃ alliyāpetvā.
552.Vào lúc bấy giờ là giới điều về việc sử dụng hai phần. Ở đây, sau khi lấy phần đầu nghĩa là sau khi cho thấy phần đầu tấm trải như thể theo chiều gió và dính phần trắng vào.
Dve bhāgāti dve koṭṭhāsā. Ādātabbāti gahetabbā. Gocariyānanti kapilavaṇṇānaṃ. Dve tulā ādātabbāti catūhi tulāhi kāretukāmaṃ sandhāya vuttaṃ. Atthato pana yattakehi eḷakalomehi kātukāmo hoti, tesu dve koṭṭhāsā kāḷakānaṃ eko odātānaṃ, eko gocariyānanti idameva dassitaṃ hotīti veditabbaṃ. Sesaṃ uttānatthameva.
Hai phần nghĩa là hai phần ba. Phải lấy nghĩa là phải nhận lấy. Màu lông dê nghĩa là màu nâu nhạt. Phải lấy hai phần được nói với ý muốn làm bằng bốn phần. Nhưng về ý nghĩa, trong số lông cừu muốn dùng bao nhiêu, thì hai phần ba phải là màu đen, một phần màu trắng, một phần màu lông dê – điều này cần được hiểu như vậy. Phần còn lại đã rõ ràng.
Samuṭṭhānādīnipi kosiyasikkhāpadasadisāneva. Kevalaṃ idaṃ ādāya anādāya ca karaṇato kiriyākiriyaṃ veditabbanti.
Về các yếu tố phát sinh v.v… cũng giống như trong giới điều về len. Chỉ riêng việc này, cần hiểu là có hành động hay không hành động tùy theo việc lấy hay không lấy.
Dvebhāgasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về việc sử dụng hai phần đã kết thúc.
4. Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā
4. Giới giải về thời hạn sáu năm
557.Tenasamayenāti chabbassasikkhāpadaṃ. Tattha ūhadantipi ummihantipīti santhatānaṃ upari vaccampi passāvampi karontīti vuttaṃ hoti.
557.Vào lúc bấy giờ là giới điều về thời hạn sáu năm. Ở đây ūhadantipi ummihantipī nghĩa là có nói rằng họ đại tiện và tiểu tiện trên tấm trải.
Dinnā saṅghena itthannāmassa bhikkhuno santhatasammutīti evaṃ laddhasammutiko bhikkhu yāva rogo na vūpasammati, tāva yaṃ yaṃ ṭhānaṃ gacchati, tattha tattha santhataṃ kātuṃ labhati. Sace arogo hutvā puna mūlabyādhināva gilāno hoti, soyeva parihāro, natthaññaṃ sammutikiccanti phussadevatthero āha. Upatissatthero pana ‘‘so vā byādhi paṭikuppatu, añño vā, ‘sakiṃ gilāno’ti nāmaṃ laddhaṃ laddhameva, puna sammutikiccaṃ natthī’’ti āha.
Được Tăng đoàn cấp phép sử dụng tấm trải cho Tỳ-khưu tên như vậy nghĩa là vị Tỳ-khưu đã được phép này, cho đến khi bệnh chưa dứt, đi đến chỗ nào cũng được phép làm tấm trải ở đó. Nếu sau khi khỏi bệnh lại bị bệnh cũ tái phát, thì chỉ được hưởng đặc quyền cũ, không có việc xin phép lại – Trưởng lão Phussadeva nói như vậy. Còn Trưởng lão Upatissa thì nói: “Dù bệnh cũ tái phát hay bệnh khác, một khi đã được danh hiệu ‘người bệnh một lần’ thì đã được quyền vĩnh viễn, không cần xin phép lại”.
Orenace channaṃ vassānanti channaṃ vassānaṃ orimabhāge, antoti attho. Padabhājane pana saṅkhyāmattadassanatthaṃ ‘‘ūnakachabbassānī’’ti vuttaṃ.
Trước khi sáu năm nghĩa là trong khoảng thời gian chưa đủ sáu năm. Trong cách phân tích từ ngữ, cụm “ūnakachabbassānī” được dùng để chỉ việc chưa đủ sáu năm.
Anāpatti chabbassāni karotīti yadā chabbassāni paripuṇṇāni honti, tadā santhataṃ karoti. Dutiyapadepi ‘‘yadā atirekachabbassāni honti, tadā karotī’’ti evamattho daṭṭhabbo. Na hi so chabbassāni karotīti. Sesaṃ uttānatthameva.
Không phạm tội khi làm trong sáu năm nghĩa là khi đã đủ sáu năm mới làm tấm trải. Ở đoạn thứ hai cũng phải hiểu là “khi đã quá sáu năm mới làm”. Vì không phải là làm trong sáu năm. Phần còn lại đã rõ ràng.
Samuṭṭhānādīni kosiyasikkhāpadasadisānevāti.
Về các yếu tố phát sinh v.v… cũng giống như trong giới điều về len.
Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về thời hạn sáu năm đã kết thúc.
5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā
5. Giới giải về tọa cụ và ngọa cụ
565.Tena samayenāti nisīdanasanthatasikkhāpadaṃ. Tattha icchāmahaṃ bhikkhaveti bhagavā kira taṃ temāsaṃ na kiñci bodhaneyyasattaṃ addasa, tasmā evamāha. Evaṃ santepi tantivasena dhammadesanā kattabbā siyā. Yasmā panassa etadahosi – ‘‘mayi okāsaṃ kāretvā paṭisallīne bhikkhū adhammikaṃ katikavattaṃ karissanti, taṃ upaseno bhindissati. Ahaṃ tassa pasīditvā bhikkhūnaṃ dassanaṃ anujānissāmi, tato maṃ passitukāmā bahū bhikkhū dhutaṅgāni samādiyissanti, ahañca tehi ujjhitasanthatapaccayā sikkhāpadaṃ paññapessāmī’’ti, tasmā evamāha. Evaṃ bahūni hi ettha ānisaṃsānīti.
565.Vào lúc bấy giờ là giới điều về tọa cụ và ngọa cụ. Ở đây “Này các Tỳ-khưu, Ta muốn…” – Đức Thế Tôn trong ba tháng không thấy chúng sanh nào cần được giác ngộ, nên Ngài đã nói như vậy. Dù vậy, việc thuyết pháp bằng cách kể chuyện vẫn có thể thực hiện. Nhưng Ngài nghĩ: “Nếu Ta nhập thất, các Tỳ-khưu sẽ lập ra những quy định phi pháp. Upasena sẽ phá bỏ điều đó. Khi Ta hài lòng, Ta sẽ cho phép các Tỳ-khưu được gặp Ta. Rồi nhiều Tỳ-khưu muốn gặp Ta sẽ thọ trì các hạnh đầu đà. Ta sẽ thiết lập giới điều về nguyên nhân từ bỏ tấm trải.” Vì thế Ngài đã nói như vậy. Quả thật có nhiều lợi ích trong việc này.
Sapariso yena bhagavā tenupasaṅkamīti thero kira ‘‘na, bhikkhave, ūnadasavassena upasampādetabbo, yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 75) imasmiṃ khandhakasikkhāpade ‘‘kathañhi nāma tvaṃ moghapurisa aññehi ovadiyo anusāsiyo aññaṃ ovadituṃ anusāsituṃ maññissasī’’ti evamādinā nayena garahaṃ labhitvā ‘‘satthā mayhaṃ parisaṃ nissāya garahaṃ adāsi, so dānāhaṃ bhagavantaṃ teneva puṇṇacandasassirīkena sabbākāraparipuṇṇena mukhena brahmaghosaṃ nicchāretvā parisaṃyeva nissāya sādhukāraṃ dāpessāmī’’ti suhadayo kulaputto atirekayojanasataṃ paṭikkamitvā parisaṃ cinitvā pañcamattehi bhikkhusatehi parivuto puna bhagavantaṃ upasaṅkamanto. Tena vuttaṃ – ‘‘sapariso yena bhagavā tenupasaṅkamī’’ti. Na hi sakkā buddhānaṃ aññathā ārādhetuṃ aññatra vattasampattiyā.
“Cùng với hội chúng đi đến chỗ Đức Thế Tôn” – Vị Trưởng lão đã bị khiển trách trong giới điều thuộc Đại Phẩm rằng: “Này các Tỳ-khưu, không được truyền giới cho người chưa đủ mười năm. Ai truyền giới thì phạm tội tác ác” (Mahāv. 75), với lời quở trách: “Này kẻ ngu, sao ngươi dám nghĩ rằng mình có thể giáo giới người khác khi chính ngươi cần được giáo giới?” Sau khi bị khiển trách, vị ấy nghĩ: “Bậc Đạo Sư đã khiển trách ta trước hội chúng. Giờ ta sẽ làm cho Đức Thế Tôn – bậc có dung mạo viên mãn như trăng rằm, với giọng nói như Phạm âm – tán thán hội chúng.” Vị thiện nam tử có tâm thành đã lùi lại hơn một trăm do-tuần, chọn lựa hội chúng, rồi cùng năm trăm Tỳ-khưu trở lại yết kiến Đức Thế Tôn. Do đó nói rằng: “Cùng với hội chúng đi đến chỗ Đức Thế Tôn”. Quả thật không thể làm hài lòng chư Phật nếu không có sự thực hành đúng đắn.
Bhagavatoavidūre nisinnoti vattasampattiyā parisuddhabhāvena nirāsaṅko sīho viya kañcanapabbatassa bhagavato avidūre nisinno. Etadavocāti kathāsamuṭṭhāpanatthaṃ etaṃ avoca. Manāpāni te bhikkhu paṃsukūlānīti bhikkhu tava imāni paṃsukūlāni manāpāni, attano ruciyā khantiyā gahitānīti attho. Na kho me, bhante, manāpānīti, bhante na mayā attano ruciyā gahitāni, galaggāhena viya matthakatāḷanena viya ca gāhitomhīti dasseti.
Ngồi gần Đức Thế Tôn – Với sự thanh tịnh hoàn hảo trong giới hạnh, vị ấy ngồi gần Đức Thế Tôn như sư tử không sợ hãi bên núi vàng. Thưa rằng – nhằm mở đầu câu chuyện nên nói như vậy. “Này Tỳ-khưu, y phấn tảo này làm ngươi vừa ý chăng?” nghĩa là hỏi vị Tỳ-khưu có hài lòng với những y phấn tảo này không, đã tự ý chọn lấy theo sở thích. “Bạch Thế Tôn, con không ưa thích” – thưa rằng không phải tự ý chọn lấy, mà như bị bóp cổ hay bị đánh vào đầu mà phải nhận vậy.
Paññāyissatīti paññāto abhiññāto bhavissati, tattha sandississatīti vuttaṃ hoti. Na mayaṃ apaññattaṃ paññapessāmāti mayaṃ sāvakā nāma apaññattaṃ na paññapessāma, buddhavisayo hi eso yadidaṃ ‘‘pācittiyaṃ dukkaṭa’’ntiādinā nayena apaññattasikkhāpadapaññapanaṃ paññattasamucchindanaṃ vā. Samādāyāti taṃ taṃ sikkhāpadaṃ samādiyitvā, ‘‘sādhu suṭṭhū’’ti sampaṭicchitvā yathāpaññattesu sabbasikkhāpadesu sikkhissāmāti dasseti. Tassa āraddhacitto punapi ‘‘sādhu sādhū’’ti sādhukāramadāsi.
Sẽ được biết đến nghĩa là sẽ được nhận biết rõ ràng, sẽ được thấy rõ ở đó. “Chúng con không thiết lập điều chưa được quy định” – chúng đệ tử không tự ý đặt ra giới điều mới, vì đó là phạm vi của đức Phật – như việc thiết lập giới điều chưa có (pācittiya, dukkaṭa…) hay hủy bỏ giới điều đã có. “Sẽ thọ trì” nghĩa là tiếp nhận từng giới điều với tâm thành “Lành thay!”, nguyện tuân giữ tất cả giới điều đã được quy định. Nghe vậy, Đức Phật hài lòng nói tiếp “Lành thay! Lành thay!”
566.Anuññātāvusoti anuññātaṃ, āvuso. Pihentāti pihayantā. Santhatāni ujjhitvāti santhate catutthacīvarasaññitāya sabbasanthatāni ujjhitvā. Dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesīti bhagavā santhatāni vippakiṇṇāni disvā ‘‘saddhādeyyavinipātane kāraṇaṃ natthi, paribhogupāyaṃ nesaṃ dassessāmī’’ti dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi.
566.“Này hiền giả, đã được chấp thuận” – đã được cho phép. “Ao ước” – mong muốn. Sau khi từ bỏ tấm trải – bỏ tất cả các loại tấm trải được xem như y phục thứ tư. Sau khi thuyết pháp, Đức Thế Tôn bảo các Tỳ-khưu – thấy các tấm trải bị vứt bỏ lung tung, Ngài nghĩ “Không có lý do gì để phí phạm vật thí tín, Ta sẽ chỉ cách sử dụng chúng”, rồi thuyết pháp và dạy các Tỳ-khưu.
567.Sakiṃ nivatthampi sakiṃ pārutampīti sakiṃ nisinnañceva nipannañca. Sāmantāti ekapassato vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā chinditvā gahitaṭṭhānaṃ yathā vidatthimattaṃ hoti, evaṃ gahetabbaṃ, santharantena pana pāḷiyaṃ vuttanayeneva ekadese vā santharitabbaṃ, vijaṭetvā vā missakaṃ katvā santharitabbaṃ, evaṃ thirataraṃ hotīti. Sesaṃ uttānatthameva.
567.Chỉ mặc một lần hay khoác một lần nghĩa là chỉ dùng để ngồi hoặc nằm một lần. Phần rìa nghĩa là cắt bỏ xung quanh thành hình tròn hoặc hình vuông, chừa lại chỗ cầm vừa bằng bàn tay. Khi trải ra thì phải làm theo cách đã nói trong Kinh điển: hoặc chỉ trải một phần, hoặc tách ra rồi trộn lẫn trước khi trải, như vậy sẽ bền chắc hơn. Phần còn lại đã rõ nghĩa.
Samuṭṭhānādīni kiriyākiriyattā imassa sikkhāpadassa dvebhāgasikkhāpadasadisānīti.
Về các yếu tố phát sinh… do tính chất hành động hay không hành động, giới điều này tương tự như giới điều về hai phần đã nói trước đây.
Imesu pana pañcasu santhatesu purimāni tīṇi vinayakammaṃ katvā paṭilabhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭanti, pacchimāni dve vaṭṭantīti veditabbānīti.
Cần hiểu rằng trong năm loại tấm trải này, ba loại đầu sau khi làm tác bạch xong thì không được sử dụng nữa, chỉ hai loại sau cùng là được phép sử dụng.
Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về tọa cụ và ngọa cụ đã kết thúc.
6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā
6. Giới giải về lông cừu
571.Tenasamayenāti eḷakalomasikkhāpadaṃ. Tattha uppaṇḍesunti ‘‘kittakena, bhante, kītānī’’tiādīni vadantā avahasiṃsu. Ṭhitakova āsumbhīti yathā manussā araññato mahantaṃ dārubhāraṃ ānetvā kilantā ṭhitakāva pātenti, evaṃ pātesīti attho.
571.Vào lúc bấy giờ là giới điều về lông cừu. Trong trường hợp này họ đã lừa gạt bằng cách nói những câu như “Bạch Thế Tôn, phải mua với giá bao nhiêu?”. Họ đã thả rơi ngay tại chỗ giống như người sau khi mang gỗ lớn từ rừng về, mệt mỏi nên thả đứng ngay tại chỗ.
572.Sahatthāti sahatthena, attanā haritabbānīti vuttaṃ hoti. Bahitiyojanaṃ pātetīti tiyojanato bahi pāteti. Anantarāyena patanake hatthato muttamatte lomagaṇanāya nissaggiyapācittiyāni. Sace bahitiyojane rukkhe vā thambhe vā paṭihaññitvā puna anto patanti, anāpatti . Bhūmiyaṃ patitvā ṭhatvā ṭhatvā vaṭṭamānā eḷakalomabhaṇḍikā puna anto pavisati, āpattiyeva. Anto ṭhatvā hatthena vā pādena vā yaṭṭhiyā vā vaṭṭeti ṭhatvā vā aṭhatvā vā vaṭṭamānā bhaṇḍikā gacchatu, āpattiyeva. ‘‘Añño harissatī’’ti ṭhapeti, tena haritepi āpattiyeva. Suddhacittena ṭhapitaṃ vāto vā añño vā attano dhammatāya bahi pāteti, āpattiyeva. Saussāhattā acittakattā ca sikkhāpadassa. Kurundiyādīsu pana ‘‘ettha anāpattī’’ti vuttā, sā anāpatti pāḷiyā na sameti. Ubhatobhaṇḍikaṃ ekābaddhaṃ katvā ekaṃ bhaṇḍikaṃ antosīmāya ekaṃ bahisīmāya karonto ṭhapeti, rakkhati tāva. Ekābaddhe kājepi eseva nayo. Yadi pana abandhitvā kājakoṭiyaṃ ṭhapitamattameva hoti, na rakkhati. Ekābaddhepi parivattetvā ṭhapite āpattiyeva.
572.Tự tay nghĩa là phải tự mình mang đi. Thả ra ngoài ba do tuần nghĩa là để rơi ra ngoài phạm vi ba do tuần. Nếu để rơi khỏi tay mà không có vật cản thì phạm tội ưng xả đối trị. Nếu rơi vào cây hay cột ngoài ba do tuần rồi lại rơi vào trong thì không phạm. Nếu bó lông cừu rơi xuống đất rồi lăn vào trong thì phạm. Nếu đứng trong ranh giới mà dùng tay, chân hay gậy đẩy bó lông đi, dù đứng yên hay di chuyển đều phạm. Nếu nghĩ “người khác sẽ mang đi” mà để đó, khi người khác mang đi cũng phạm. Nếu do gió hay người khác làm bay ra ngoài một cách tự nhiên cũng phạm. Về trường hợp ở Kurundiyā nói “ở đây không phạm” nhưng không phù hợp với Kinh văn. Nếu buộc chung hai bó thành một, một bó trong ranh giới một bó ngoài ranh giới mà để đó thì chưa phạm. Nếu buộc chung mà động vào cũng tương tự. Nhưng nếu không buộc mà chỉ đặt lên đống gỗ thì không an toàn. Dù buộc chung mà xoay trở để đó cũng phạm.
Aññassa yāne vāti ettha gacchante yāne vā hatthipiṭṭhiādīsu vā sāmikassa ajānantasseva harissatīti ṭhapeti, tasmiṃ tiyojanaṃ atikkante āpatti. Agacchantepi eseva nayo. Sace pana agacchante yāne vā hatthipiṭṭhiyādīsu vā ṭhapetvā abhiruhitvā sāreti, heṭṭhā vā gacchanto codeti, pakkosanto vā anubandhāpeti, ‘‘aññaṃ harāpetī’’ti vacanato anāpatti. Kurundiyādīsu pana ‘‘āpattī’’ti vuttaṃ, taṃ ‘‘aññaṃ harāpetī’’ti iminā na sameti. Adinnādāne pana suṅkaghāte āpatti hoti. Yā hi tattha āpatti, sā idha anāpatti. Yā idha āpatti, sā tattha anāpatti. Taṃ ṭhānaṃ patvā aññavihito vā corādīhi vā upadduto gacchati, āpattiyeva. Sabbattha lomagaṇanāya āpattiparicchedo veditabbo.
Trên phương tiện của người khác – trong trường hợp này, khi đặt lên xe đang di chuyển hoặc trên lưng voi v.v…, với ý nghĩ rằng chủ nhân không biết sẽ mang đi, nếu vượt quá ba do tuần thì phạm tội. Trường hợp xe không di chuyển cũng áp dụng tương tự. Tuy nhiên, nếu sau khi đặt lên xe đang di chuyển hoặc trên lưng voi v.v…, rồi tự mình leo lên và điều khiển, hoặc có người đi theo nhắc nhở, gọi về hay đuổi theo bắt mang đi, thì không phạm tội do có sự sai khiến “bảo người khác mang đi”. Về trường hợp ở Kurundiyā nói “có phạm” nhưng không phù hợp với điều này. Về tội trộm cắp thì phạm khi trốn thuế. Những tội phạm ở đó thì không phạm ở đây, và ngược lại. Nếu gặp phải hoàn cảnh bất ngờ hoặc bị cướp tấn công trên đường đi, vẫn phạm tội. Trong mọi trường hợp, cần hiểu rõ giới hạn phạm tội dựa trên số lượng lông cừu.
575. Tiyojanaṃ vāsādhippāyo gantvā tato paraṃ haratīti yattha gato, tattha uddesaparipucchādīnaṃ vā paccayādīnaṃ vā alābhena tato paraṃ aññattha gacchati, tatopi aññatthāti evaṃ yojanasatampi harantassa anāpatti. Acchinnaṃ paṭilabhitvāti corā acchinditvā niratthakabhāvaṃ ñatvā paṭidenti, taṃ harantassa anāpatti. Nissaṭṭhaṃ paṭilabhitvāti vinayakammakataṃ paṭilabhitvāti attho.
575. Khi đã đi quá ba do tuần với mục đích tìm chỗ ở rồi mang đi xa hơn nghĩa là khi đến nơi, nếu không được nghe giảng hay hỏi đáp, hoặc không có các nhu yếu phẩm, thì có thể mang đi xa hơn đến nơi khác, dù mang đi trăm do tuần cũng không phạm. Sau khi lấy lại vật bị cướp nghĩa là khi biết bọn cướp đã lấy đi nhưng không dùng được nên bỏ lại, người lấy lại không phạm. Sau khi nhận lại vật đã bỏ nghĩa là sau khi nhận lại qua nghi thức tác bạch.
Katabhaṇḍanti kataṃbhaṇḍaṃ kambalakojavasanthatādiṃ yaṃ kiñci antamaso suttakena baddhamattampi. Yo pana tanukapattatthavikantare vā āyogaaṃsabaddhakakāyabandhanādīnaṃ antaresu vā pipphalikādīnaṃ malarakkhaṇatthaṃ sipāṭikāya vā antamaso vātābādhiko kaṇṇacchiddepi lomāni pakkhipitvā gacchati, āpattiyeva. Suttakena pana bandhitvā pakkhittaṃ katabhaṇḍaṭṭhāne tiṭṭhati, veṇiṃ katvā harati, idaṃ nidhānamukhaṃ nāma, āpattiyevāti. Sesaṃ uttānatthameva.
Đồ đã được chế tác nghĩa là bất cứ vật gì đã được làm thành như chăn, mền, tọa cụ, cho đến chỉ cần được buộc lại bằng sợi chỉ. Nhưng nếu để lông cừu vào giữa các lớp vải mỏng, trong các dây đai vai, dây buộc thân, hoặc trong các túi đựng trái cây để giữ sạch, hay thậm chí nhét vào lỗ tai để chữa bệnh gió mà mang đi, vẫn phạm tội. Nếu buộc bằng chỉ rồi mang đi thì được xem là đồ đã chế tác, nhưng nếu bện thành bím mà mang đi thì gọi là cách cất giấu, vẫn phạm tội. Phần còn lại đã rõ.
Samuṭṭhānādīsu idaṃ eḷakalomasamuṭṭhānaṃ nāma, kāyato ca kāyacittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
Về các nguồn phát sinh, đây gọi là nguồn phát sinh từ lông cừu, phát sinh từ thân và thân tâm, là hành động, không phải giải thoát do tưởng, vô tâm, trừ quy ước, thuộc thân nghiệp, có ba tâm và ba cảm thọ.
Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về lông cừu đã kết thúc.
7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā
7. Giới giải về việc giặt lông cừu
576.Tena samayenāti eḷakalomadhovāpanasikkhāpadaṃ. Tattha riñcantīti ujjhanti vissajjenti, na sakkonti anuyuñjitunti vuttaṃ hoti. Sesamettha purāṇacīvarasikkhāpade vuttanayeneva saddhiṃ samuṭṭhānādīhīti.
576.Vào lúc bấy giờ là giới điều về việc giặt lông cừu. Ở đây họ phàn nàn nghĩa là họ than phiền, phản đối, không thể chịu đựng được sự quấy rầy. Phần còn lại ở đây cũng giống như cách đã nói trong giới điều về y cũ cùng với các nguồn phát sinh v.v…
Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về việc giặt lông cừu đã kết thúc.
8. Rūpiyasikkhāpadavaṇṇanā
8. Giới giải về tiền bạc
582.Tena samayenāti rūpiyasikkhāpadaṃ. Tattha paṭivisoti koṭṭhāso.
582.Vào lúc bấy giờ là giới điều về tiền bạc. Ở đây phần chia nghĩa là một phần.
583-4.Jātarūparajatanti ettha jātarūpanti suvaṇṇassa nāmaṃ. Taṃ pana yasmā tathāgatassa vaṇṇasadisaṃ hoti, tasmā ‘‘satthuvaṇṇo vuccatī’’ti padabhājane vuttaṃ. Tassattho – ‘‘yo satthuvaṇṇo lohaviseso, idaṃ jātarūpaṃ nāmā’’ti rajataṃ pana ‘‘saṅkho, silā, pavāla, rajataṃ, jātarūpa’’ntiādīsu (pāci. 506) rūpiyaṃ vuttaṃ. Idha pana yaṃ kiñci vohāragamanīyaṃ kahāpaṇādi adhippetaṃ. Tenevassa padabhājane ‘‘kahāpaṇo lohamāsako’’tiādi vuttaṃ. Tattha kahāpaṇoti sovaṇṇamayo vā rūpiyamayo vā pākatiko vā. Lohamāsakoti tambalohādīhi katamāsako. Dārumāsakoti sāradārunā vā veḷupesikāya vā antamaso tālapaṇṇenāpi rūpaṃ chinditvā katamāsako. Jatumāsakoti lākhāya vā niyyāsena vā rūpaṃ samuṭṭhāpetvā katamāsako. ‘‘Ye vohāraṃ gacchantī’’ti iminā pana padena yo yo yattha yattha janapade yadā yadā vohāraṃ gacchati, antamaso aṭṭhimayopi cammamayopi rukkhaphalabījamayopi samuṭṭhāpitarūpopi asamuṭṭhāpitarūpopi sabbo saṅgahito.
583-4.Vàng và bạc – ở đây “vàng” là tên gọi của vàng ròng. Vì nó có màu sắc giống như Đức Phật nên trong từ nguyên được gọi là “sắc Thế Tôn”. Ý nghĩa là “loại kim loại quý có màu như Đức Thầy được gọi là vàng ròng”. Còn bạc được nói đến trong các loại như “xà cừ, đá quý, san hô, bạc, vàng” (Pāc. 506). Ở đây chỉ chung bất cứ thứ gì được dùng làm phương tiện trao đổi như tiền kahāpaṇa v.v… Do đó trong từ nguyên có nói “đồng kahāpaṇa, đồng māsaka bằng kim loại” v.v… Ở đây kahāpaṇa là loại tiền làm bằng vàng, bạc hoặc đồng thau. Đồng māsaka bằng kim loại là loại làm bằng đồng đỏ v.v… Đồng māsaka bằng gỗ là loại làm bằng gỗ tếch, tre hoặc thậm chí bằng lá cọ được cắt thành hình tiền. Đồng māsaka bằng nhựa là loại làm bằng nhựa cây hay gôm. “Những thứ được dùng làm phương tiện trao đổi” – qua cụm từ này bao gồm tất cả mọi thứ được dùng làm tiền tệ ở bất cứ quốc gia nào, vào bất cứ thời điểm nào, kể cả loại làm bằng xương, da, hạt cây hay trái cây, dù được đúc thành hình hay không.
Iccetaṃ sabbampi rajataṃ jātarūpaṃ jātarūpamāsako, vuttappabhedo sabbopi rajatamāsakoti catubbidhaṃ nissaggiyavatthu hoti. Muttā, maṇi, veḷuriyo, saṅkho, silā, pavāla, lohitaṅko, masāragallaṃ, satta dhaññāni, dāsidāsakhettavatthupupphārāmaphalārāmādayoti idaṃ dukkaṭavatthu. Suttaṃ phālo paṭako kappāso anekappakāraṃ aparaṇṇaṃ sappinavanītatelamadhuphāṇitādibhesajjañca idaṃ kappiyavatthu. Tattha nissaggiyavatthuṃ attano vā saṅghagaṇapuggalacetiyānaṃ vā atthāya sampaṭicchituṃ na vaṭṭati. Attano atthāya sampaṭicchato nissaggiyaṃ pācittiyaṃ hoti, sesānaṃ atthāya dukkaṭaṃ. Dukkaṭavatthuṃ sabbesampi atthāya sampaṭicchato dukkaṭameva. Kappiyavatthumhi anāpatti. Sabbampi nikkhipanatthāya bhaṇḍāgārikasīsena sampaṭicchato upari ratanasikkhāpade āgatavasena pācittiyaṃ.
Tất cả những thứ này gồm bạc, vàng ròng, đồng tiền vàng ròng, và tất cả các loại đồng tiền bạc theo bốn loại đã nêu đều là đối tượng phải xả. Ngọc trai, ngọc quý, ngọc lưu ly, xà cừ, đá quý, san hô, mã não, ngọc thạch anh, bảy loại ngũ cốc, nô tỳ, ruộng đất, vườn hoa, vườn cây ăn trái v.v… là đối tượng phạm tội tác ác. Chỉ, vải thô, vải bố, bông gòn, các loại hạt khác, thuốc men như bơ lỏng, dầu, mật ong, đường phèn v.v… là những thứ được phép. Ở đây, đối với các đối tượng phải xả, không được phép nhận vì lợi ích của bản thân, Tăng chúng, nhóm hay cá nhân, hoặc bảo tháp. Nếu nhận vì lợi ích bản thân thì phạm tội ưng xả đối trị; vì lợi ích người khác thì phạm tội tác ác. Đối với các đối tượng tác ác, nếu nhận vì bất cứ lợi ích nào cũng chỉ phạm tội tác ác. Đối với các vật được phép thì không phạm. Nếu nhận tất cả những thứ đó với mục đích cất giữ do vị giữ kho thì theo giới điều về châu báu đã nói trước đây, phạm tội ưng đối trị.
Uggaṇheyyāti gaṇheyya. Yasmā pana gaṇhanto āpattiṃ āpajjati, tenassa padabhājane ‘‘sayaṃ gaṇhāti nissaggiyaṃ pācittiya’’nti vuttaṃ. Esa nayo sesapadesupi.
Nhận lấy nghĩa là tự mình lấy. Vì người tự lấy sẽ phạm tội, nên trong phần giải thích từ ngữ nói “tự mình lấy thì phạm ưng xả đối trị”. Cách hiểu này cũng áp dụng tương tự cho các trường hợp còn lại.
Tattha jātarūparajatabhaṇḍesu kahāpaṇamāsakesu ca ekaṃ gaṇhato vā gaṇhāpayato vā ekā āpatti. Sahassaṃ cepi ekato gaṇhāti, gaṇhāpeti, vatthugaṇanāya āpattiyo. Mahāpaccariyaṃ pana kurundiyañca sithilabaddhāya thavikāya sithilapūrite vā bhājane rūpagaṇanāya āpatti. Ghanabaddhe pana ghanapūrite vā ekāva āpattīti vuttaṃ.
Về vấn đề này, đối với các vật dụng bằng vàng bạc và tiền kahāpaṇa, māsaka, nếu tự lấy hay bảo người lấy một món thì phạm một tội. Dù lấy hay bảo lấy cả ngàn món cùng lúc thì số tội tính theo số lượng vật. Tuy nhiên, theo Mahāpaccariya và Kurundiya, nếu để trong túi buộc lỏng hay vật chứa đựng đầy một cách lỏng lẻo thì số tội tính theo số lượng tiền. Nhưng nếu để trong túi buộc chặt hay vật chứa đựng đầy chặt thì chỉ phạm một tội.
Upanikkhittasādiyane pana ‘‘idaṃ ayyassa hotū’’ti vutte sacepi cittena sādiyati, gaṇhitukāmo hoti, kāyena vā vācāya vā ‘‘nayidaṃ kappatī’’ti paṭikkhipati, anāpatti. Kāyavācāhi vā appaṭikkhipitvāpi suddhacitto hutvā ‘‘nayidaṃ amhākaṃ kappatī’’ti na sādiyati, anāpattiyeva. Tīsu dvāresu hi yena kenaci paṭikkhittaṃ paṭikkhittameva hoti. Sace pana kāyavācāhi appaṭikkhipitvā cittena adhivāseti, kāyavācāhi kattabbassa paṭikkhepassa akaraṇato akiriyasamuṭṭhānaṃ kāyadvāre ca vacīdvāre ca āpattiṃ āpajjati, manodvāre pana āpatti nāma natthi.
Trường hợp vật được đặt gần và nói “vật này là của Tôn giả”, nếu trong tâm chấp nhận, có ý muốn lấy, nhưng bằng thân hay khẩu từ chối “việc này không thích hợp” thì không phạm. Hoặc nếu không từ chối bằng thân khẩu nhưng trong tâm thanh tịnh không chấp nhận, nghĩ “việc này không thích hợp với chúng tôi” thì cũng không phạm. Vì trong ba cửa (thân, khẩu, ý), chỉ cần từ chối bằng bất cứ cách nào cũng được tính là đã từ chối. Nhưng nếu không từ chối bằng thân khẩu mà trong tâm chấp nhận, do không làm bổn phận từ chối bằng thân khẩu, thì phạm tội do hành động không làm phát sinh qua cửa thân và cửa khẩu, nhưng không có tội nào phát sinh qua cửa ý cả.
Eko sataṃ vā sahassaṃ vā pādamūle ṭhapeti ‘‘tuyhidaṃ hotū’’ti, bhikkhū ‘‘nayidaṃ kappatī’’ti paṭikkhipati, upāsako pariccattaṃ mayā tumhākanti gato, añño tattha āgantvā pucchati – ‘‘kiṃ, bhante, ida’’nti? Yaṃ tena attanā ca vuttaṃ, taṃ ācikkhitabbaṃ. So ce vadati – ‘‘gopayissāmi, bhante, guttaṭṭhānaṃ dassethā’’ti, sattabhūmikampi pāsādaṃ abhiruhitvā ‘‘idaṃ guttaṭṭhāna’’nti ācikkhitabbaṃ, ‘‘idha nikkhipāhī’’ti na vattabbaṃ. Ettāvatā kappiyañca akappiyañca nissāya ṭhitaṃ hoti. Dvāraṃ pidahitvā rakkhantena vasitabbaṃ. Sace kiñci vikkāyikabhaṇḍaṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā āgacchati, ‘‘idaṃ gahessatha bhante’’ti vutte ‘‘upāsaka atthi amhākaṃ iminā attho, vatthu ca evarūpaṃ nāma saṃvijjati, kappiyakārako natthī’’ti vattabbaṃ. Sace so vadati, ‘‘ahaṃ kappiyakārako bhavissāmi, dvāraṃ vivaritvā dethā’’ti, dvāraṃ vivaritvā ‘‘imasmiṃ okāse ṭhapita’’nti vattabbaṃ, ‘‘idaṃ gaṇhā’’ti na vattabbaṃ. Evampi kappiyañca akappiyañca nissāya ṭhitameva hoti, so ce taṃ gahetvā tassa kappiyabhaṇḍaṃ deti, vaṭṭati. Sace adhikaṃ gaṇhāti, ‘‘na mayaṃ tava bhaṇḍaṃ gaṇhāma, ‘‘nikkhamāhī’’ti vattabbo.
Một người đặt một trăm hay một ngàn (đồng tiền) dưới chân (vị Tỳ-khưu) và nói “đây là của Ngài”, các Tỳ-khưu từ chối: “Điều này không thích hợp”. Người cư sĩ bỏ đi với suy nghĩ “ta đã dâng cúng rồi”. Có người khác đến hỏi: “Thưa Tôn giả, cái này là gì vậy?” thì nên giải thích theo lời người kia đã nói. Nếu người ấy nói: “Con sẽ giữ gìn, thưa Tôn giả, xin chỉ chỗ cất giữ”, thì dù có dẫn lên tầng bảy của lâu đài và nói “đây là chỗ cất giữ” cũng được, nhưng không được nói “hãy đặt ở đây”. Chỉ như vậy mới đúng phép, không đúng phép. Phải đóng cửa lại và canh giữ. Nếu có vật phẩm thương mại nào đến như bát hay y, khi họ nói “thưa Tôn giả, hãy nhận lấy cái này”, thì nên nói: “Này cư sĩ, chúng tôi có nhu cầu với vật này, có loại vật như vậy, nhưng không có người làm cho đúng phép”. Nếu người ấy nói: “Tôi sẽ là người làm cho đúng phép, hãy mở cửa cho”, thì mở cửa và nói “hãy đặt ở chỗ này”, không được nói “hãy lấy cái này”. Như vậy mới đúng phép, không đúng phép. Nếu họ lấy vật đó và đưa vật đúng phép thì được. Nếu họ lấy thêm, thì phải nói: “Chúng tôi không lấy vật của ông, hãy ra đi”.
Saṅghamajjhe nissajjitabbanti ettha yasmā rūpiyaṃ nāma akappiyaṃ, ‘‘tasmā nissajjitabbaṃ saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā’’ti na vuttaṃ. Yasmā pana taṃ paṭiggahitamattameva na tena kiñci kappiyabhaṇḍaṃ cetāpitaṃ, tasmā upāyena paribhogadassanatthaṃ ‘‘saṅghamajjhe nissajjitabba’’nti vuttaṃ. Kappiyaṃ ācikkhitabbaṃ sappi vāti ‘‘pabbajitānaṃ sappi vā telaṃ vā vaṭṭati upāsakā’’ti evaṃ ācikkhitabbaṃ.
Phải xả bỏ giữa Tăng chúng – ở đây vì tiền bạc vốn là vật không thích hợp, nên không nói “phải xả bỏ cho Tăng, hoặc nhóm, hoặc cá nhân”. Nhưng vì vật đó vừa mới nhận, chưa dùng nó để đổi lấy vật thích hợp nào, nên phương tiện nói “phải xả bỏ giữa Tăng chúng” là để chỉ cách sử dụng. Phải chỉ ra vật thích hợp như bơ lỏng nghĩa là phải nói rõ “bơ lỏng hoặc dầu là thích hợp cho người xuất gia, này cư sĩ”.
Rūpiyapaṭiggāhakaṃ ṭhapetvā sabbeheva paribhuñjitabbanti sabbehi bhājetvā paribhuñjitabbaṃ. Rūpiyapaṭiggāhakena bhāgo na gahetabbo. Aññesaṃ bhikkhūnaṃ vā ārāmikānaṃ vā pattabhāgampi labhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭati, antamaso makkaṭādīhi tato haritvā araññe ṭhapitaṃ vā tesaṃ hatthato gaḷitaṃ vā tiracchānagatapariggahitampi paṃsukūlampi na vaṭṭatiyeva, tato āhaṭena phāṇitena senāsanadhūpanampi na vaṭṭati. Sappinā vā telena vā padīpaṃ katvā dīpāloke nipajjituṃ kasiṇaparikammampi kātuṃ, potthakampi vācetuṃ na vaṭṭati. Telamadhuphāṇitehi pana sarīre vaṇaṃ makkhetuṃ na vaṭṭatiyeva. Tena vatthunā mañcapīṭhādīni vā gaṇhanti, uposathāgāraṃ vā bhojanasālaṃ vā karonti, paribhuñjituṃ na vaṭṭati. Chāyāpi gehaparicchedena ṭhitā na vaṭṭati, paricchedātikkantā āgantukattā vaṭṭati. Taṃ vatthuṃ vissajjetvā katena maggenapi setunāpi nāvāyapi uḷumpenapi gantuṃ na vaṭṭati, tena vatthunā khanāpitāya pokkharaṇiyā ubbhidodakaṃ pātuṃ vā paribhuñjituṃ vā na vaṭṭati. Anto udake pana asati aññaṃ āgantukaṃ udakaṃ vā vassodakaṃ vā paviṭṭhaṃ vaṭṭati. Kītāya yena udakena saddhiṃ kītā taṃ āgantukampi na vaṭṭati, taṃ vatthuṃ upanikkhepaṃ ṭhapetvā saṅgho paccaye paribhuñjati, tepi paccayā tassa na vaṭṭanti. Ārāmo gahito hoti, sopi paribhuñjituṃ na vaṭṭati. Yadi bhūmipi bījampi akappiyaṃ neva bhūmiṃ na phalaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭati. Sace bhūmiṃyeva kiṇitvā aññāni bījāni ropitāni phalaṃ vaṭṭati, atha bījāni kiṇitvā kappiyabhūmiyaṃ ropitāni, phalaṃ na vaṭṭati, bhūmiyaṃ nisīdituṃ vā nipajjituṃ vā vaṭṭati.
Tất cả đều phải dùng (vật đã đổi) sau khi bỏ người nhận tiền ra nghĩa là phải chia đều cho tất cả rồi mới dùng. Người nhận tiền không được lấy phần. Các Tỳ-khưu khác hoặc người giữ vườn cũng không được phép nhận phần rồi sử dụng, thậm chí thức ăn do khỉ hay thú khác mang từ đó vào rừng bỏ lại, hoặc rơi từ tay chúng, hay thức ăn do thú vật mang đi cũng không được dùng, ngay cả thức ăn rơi rớt. Đường phèn đem từ đó về dùng để xông chỗ ở cũng không được. Dùng bơ hay dầu thắp đèn rồi nằm dưới ánh đèn để tu tập kasina cũng không được, đọc sách cũng không được. Dùng dầu, mật ong, đường phèn thoa vết thương trên thân cũng không được. Với lý do đó, dù lấy giường ghế v.v…, xây nhà uposatha hay nhà ăn cũng không được sử dụng. Bóng che do nhà cửa cũng không được, chỉ được khi vượt quá ranh giới và trở thành của người khác. Sau khi trả lại vật đó, dù đi bằng đường bộ, cầu, thuyền hay bè cũng không được; nước từ hồ đào nhờ vật đó cũng không được uống hay dùng. Nhưng nếu trong nước không có (dính dáng), thì nước khác chảy vào hay nước mưa đọng lại thì được. Nếu mua cả nước thì nước đó dù chảy vào cũng không được; bỏ vật đó vào chỗ khác rồi Tăng dùng các nhu yếu phẩm thì được, nhưng chúng không được dùng những thứ đó. Nếu nhận vườn thì cũng không được dùng. Nếu đất và hạt giống đều không đúng phép thì không được dùng đất lẫn quả. Nếu chỉ mua đất rồi trồng giống khác thì được quả; nhưng nếu mua hạt giống rồi trồng trên đất đúng phép thì không được quả, chỉ được ngồi hay nằm trên đất.
Sace so chaḍḍetīti yattha katthaci khipati, athāpi na chaḍḍeti, sayaṃ gahetvā gacchati, na vāretabbo. No ce chaḍḍetīti atha neva gahetvā gacchati, na chaḍḍeti, kiṃ mayhaṃ iminā byāpārenāti yena kāmaṃ pakkamati, tato yathāvuttalakkhaṇo rūpiyachaḍḍako sammannitabbo.
Nếu người ấy vứt bỏ – dù ném đi bất cứ nơi nào, nhưng thực sự không vứt, mà tự mình lấy đi thì không được ngăn cản. Nếu không vứt bỏ – nghĩa là cũng không tự lấy đi, không vứt bỏ, mà nghĩ “việc này có liên quan gì đến ta” rồi bỏ đi, thì phải chỉ định người vứt tiền theo đúng đặc điểm đã nói.
Yona chandāgatintiādīsu lobhavasena taṃ vatthuṃ attano vā karonto attānaṃ vā ukkaṃsento chandāgatiṃ nāma gacchati . Dosavasena ‘‘nevāyaṃ mātikaṃ jānāti, na vinaya’’nti paraṃ apasādento dosāgatiṃ nāma gacchati. Mohavasena muṭṭhapamuṭṭhassatibhāvaṃ āpajjanto mohāgatiṃ nāma gacchati. Rūpiyapaṭiggāhakassa bhayena chaḍḍetuṃ avisahanto bhayāgatiṃ nāma gacchati. Evaṃ akaronto na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchatīti veditabbo.
Do tham ái – trong các trường hợp này, vì tham lam mà chiếm đoạt vật đó cho mình hoặc tự đề cao mình thì gọi là đi theo tham ái. Vì sân hận mà chê bai người khác “người này không biết Luật, không biết Giới bổn” thì gọi là đi theo sân ái. Vì si mê mà rơi vào trạng thái hồ đồ, không chánh niệm thì gọi là đi theo si ái. Vì sợ hãi người nhận tiền mà không dám vứt bỏ thì gọi là đi theo sợ ái. Như vậy, nếu không làm như thế thì được hiểu là không đi theo tham ái, không đi theo sân ái, không đi theo si ái, không đi theo sợ ái.
585.Animittaṃ katvāti nimittaṃ akatvā, akkhīni nimmīletvā nadiyā vā papāte vā vanagahane vā gūthaṃ viya anapekkhena patitokāsaṃ asamannāharantena pātetabbanti attho. Evaṃ jigucchitabbepi rūpiye bhagavā pariyāyena bhikkhūnaṃ paribhogaṃ ācikkhi. Rūpiyapaṭiggāhakassa pana kenaci pariyāyena tato uppannapaccayaparibhogo na vaṭṭati. Yathā cāyaṃ etassa na vaṭṭati, evaṃ asantasambhāvanāya vā kuladūsakakammena vā kuhanādīhi vā uppannapaccayā neva tassa na aññassa vaṭṭanti, dhammena samena uppannāpi appaccavekkhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭanti.
585.Không làm dấu nghĩa là không đánh dấu, nhắm mắt lại rồi ném xuống sông, vực thẳm hoặc rừng rậm như phân, không quan tâm chỗ rơi. Dù phải ghê tởm tiền bạc, Đức Phật vẫn phương tiện chỉ cách cho Tỳ-khưu sử dụng. Nhưng đối với người nhận tiền, bằng bất cứ phương tiện nào cũng không được dùng những vật phát sinh từ đó. Cũng như vậy, những vật phát sinh từ việc gây mất lòng tin, làm hại gia đình, hoặc dối gạt v.v… đều không được dùng, dù cho người ấy hay người khác. Ngay cả những vật phát sinh đúng pháp, nếu không xem xét kỹ cũng không được dùng.
Cattāro hi paribhogā – theyyaparibhogo, iṇaparibhogo, dāyajjaparibhogo, sāmiparibhogoti. Tattha saṅghamajjhepi nisīditvā paribhuñjantassa dussīlassa paribhogo ‘‘theyyaparibhogo’’ nāma. Sīlavato appaccavekkhitaparibhogo ‘‘iṇaparibhogo’’ nāma. Tasmā cīvaraṃ paribhoge paribhoge paccavekkhitabbaṃ, piṇḍapāto ālope ālope. Tathā asakkontena purebhattapacchābhattapurimayāmapacchimayāmesu. Sacassa appaccavekkhatova aruṇo uggacchati, iṇaparibhogaṭṭhāne tiṭṭhati. Senāsanampi paribhoge paribhoge paccavekkhitabbaṃ, bhesajjassa paṭiggahaṇepi paribhogepi satipaccayatā vaṭṭati, evaṃ santepi paṭiggahaṇe satiṃ katvā paribhoge akarontasseva āpatti, paṭiggahaṇe pana satiṃ akatvā paribhoge karontassa anāpatti.
Catubbidhā hi suddhi – desanāsuddhi, saṃvarasuddhi, pariyeṭṭhisuddhi, paccavekkhaṇasuddhīti. Tattha desanāsuddhi nāma pātimokkhasaṃvarasīlaṃ , tañhi desanāya sujjhanato ‘‘desanāsuddhī’’ti vuccati. Saṃvarasuddhi nāma indriyasaṃvarasīlaṃ, tañhi na puna evaṃ karissāmīti cittādhiṭṭhānasaṃvareneva sujjhanato ‘‘saṃvarasuddhī’’ti vuccati. Pariyeṭṭhisuddhi nāma ājīvapārisuddhisīlaṃ, tañhi anesanaṃ pahāya dhammena samena paccaye uppādentassa pariyesanāya suddhattā ‘‘pariyeṭṭhisuddhī’’ti vuccati. Paccavekkhaṇasuddhi nāma paccayaparibhogasannissitasīlaṃ, tañhi ‘‘paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevatī’’tiādinā (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58) nayena vuttena paccavekkhaṇena sujjhanato ‘‘paccavekkhaṇasuddhī’’ti vuccati. Tena vuttaṃ – ‘‘paṭiggahaṇe pana satiṃ akatvā paribhoge karontassa anāpattī’’ti.
Có bốn loại thanh tịnh – thanh tịnh do sám hối, thanh tịnh do phòng hộ, thanh tịnh do tìm cầu, và thanh tịnh do quán xét. Ở đây: 1. Thanh tịnh do sám hối là giới phòng hộ qua giới bổn Patimokkha, vì được thanh tịnh nhờ sám hối nên gọi là “thanh tịnh do sám hối”. 2. Thanh tịnh do phòng hộ là giới phòng hộ các căn, vì được thanh tịnh nhờ sự phòng hộ bằng quyết tâm “ta sẽ không làm như vậy nữa” nên gọi là “thanh tịnh do phòng hộ”. 3. Thanh tịnh do tìm cầu là giới thanh tịnh về sinh kế, vì được thanh tịnh nhờ từ bỏ sự tìm kiếm phi pháp và tìm cầu các vật dụng một cách chân chánh nên gọi là “thanh tịnh do tìm cầu”. 4. Thanh tịnh do quán xét là giới liên hệ đến việc sử dụng các vật dụng, vì được thanh tịnh nhờ sự quán xét như đã nói trong “sau khi quán xét chân chánh, vị ấy sử dụng y phục” (Trường Bộ 1.23; Tăng Chi 6.58) nên gọi là “thanh tịnh do quán xét”. Do đó có nói: “Khi thọ nhận không chánh niệm nhưng khi sử dụng có chánh niệm thì không phạm tội.”
Sattannaṃ sekkhānaṃ paccayaparibhogo dāyajjaparibhogo nāma, te hi bhagavato puttā, tasmā pitusantakānaṃ paccayānaṃ dāyādā hutvā te paccaye paribhuñjanti. Kiṃ pana te bhagavato paccaye paribhuñjanti, gihīnaṃ paccaye paribhuñjantīti? Gihīhi dinnāpi bhagavatā anuññātattā bhagavato santakā honti, tasmā te bhagavato paccaye paribhuñjantīti (ma. ni. 1.29) veditabbaṃ, dhammadāyādasuttañcettha sādhakaṃ.
Đối với bảy hạng Thánh hữu học, việc sử dụng các vật dụng được gọi là sử dụng như thừa tự, vì họ là con của Đức Thế Tôn, nên thừa hưởng và sử dụng các vật dụng của cha. Nhưng có phải họ sử dụng vật dụng của Đức Thế Tôn hay của cư sĩ? Dù do cư sĩ cúng dường, nhưng vì được Đức Thế Tôn chấp thuận nên trở thành vật dụng của Ngài, do đó phải hiểu rằng họ sử dụng vật dụng của Đức Thế Tôn (Trường Bộ 1.29), và Kinh Thừa Tự Pháp ở đây là minh chứng.
Khīṇāsavānaṃ paribhogo sāmiparibhogo nāma, te hi taṇhāya dāsabyaṃ atītattā sāmino hutvā paribhuñjantīti. Imesu paribhogesu sāmiparibhogo ca dāyajjaparibhogo ca sabbesampi vaṭṭati. Iṇaparibhogo na vaṭṭati, theyyaparibhoge kathāyeva natthi.
Đối với bậc Lậu tận, việc sử dụng được gọi là sử dụng như chủ nhân, vì họ đã vượt qua sự nô lệ của ái nên sử dụng như chủ nhân. Trong các cách sử dụng này, cách sử dụng như chủ nhân và cách sử dụng như thừa tự đều áp dụng cho tất cả. Cách sử dụng như món nợ không áp dụng, còn cách sử dụng như đồ trộm cắp thì không cần bàn đến.
Aparepi cattāro paribhogā – lajjiparibhogo, alajjiparibhogo, dhammiyaparibhogo, adhammiyaparibhogoti.
Còn có bốn cách sử dụng khác – sử dụng với sự hổ thẹn, sử dụng không hổ thẹn, sử dụng đúng pháp, và sử dụng phi pháp.
Tattha alajjino lajjinā saddhiṃ paribhogo vaṭṭati, āpattiyā na kāretabbo. Lajjino alajjinā saddhiṃ yāva na jānāti, tāva vaṭṭati. Ādito paṭṭhāya hi alajjī nāma natthi, tasmā yadāssa alajjībhāvaṃ jānāti tadā vattabbo ‘‘tumhe kāyadvāre ca vacīdvāre ca vītikkamaṃ karotha, taṃ appatirūpaṃ mā evamakatthā’’ti. Sace anādiyitvā karotiyeva, yadi tena saddhiṃ paribhogaṃ karoti, sopi alajjīyeva hoti. Yopi attano bhārabhūtena alajjinā saddhiṃ paribhogaṃ karoti, sopi nivāretabbo. Sace na oramati, ayampi alajjīyeva hoti. Evaṃ eko alajjī alajjīsatampi karoti. Alajjino pana alajjināva saddhiṃ paribhoge āpatti nāma natthi. Lajjino lajjinā saddhiṃ paribhogo dvinnaṃ khattiyakumārānaṃ suvaṇṇapātiyaṃ bhojanasadisoti.
Trong trường hợp này, người không biết hổ thẹn có thể sử dụng chung với người biết hổ thẹn, nhưng không bị buộc tội. Người biết hổ thẹn có thể sử dụng chung với người không biết hổ thẹn cho đến khi biết được điều đó. Thực ra ban đầu không có ai là người không biết hổ thẹn, nên khi biết được tình trạng vô liêm sỉ của người kia thì phải nói: “Các ngươi vi phạm qua thân và khẩu, điều đó không thích hợp, chớ làm như vậy”. Nếu họ vẫn tiếp tục làm, và nếu người biết hổ thẹn vẫn sử dụng chung, thì người đó cũng trở thành vô liêm sỉ. Ai sử dụng chung với người vô liêm sỉ đã trở thành gánh nặng cho mình, thì cũng phải ngăn cản. Nếu không chịu dừng lại, người đó cũng trở thành vô liêm sỉ. Như vậy một người vô liêm sỉ có thể làm cho trăm người khác trở nên vô liêm sỉ. Tuy nhiên, giữa những người vô liêm sỉ với nhau thì không có tội gì khi sử dụng chung. Còn việc sử dụng chung giữa những người biết hổ thẹn với nhau thì giống như hai hoàng tử cùng ăn chung một bát vàng.
Dhammiyādhammiyaparibhogo paccayavasena veditabbo. Tattha sace puggalopi alajjī piṇḍapātopi adhammiyo, ubho jegucchā. Puggalo alajjī piṇḍapāto dhammiyo, puggalaṃ jigucchitvā piṇḍapāto na gahetabbo. Mahāpaccariyaṃ pana dussīlo saṅghato uddesabhattādīni labhitvā saṅghasseva deti, etāni yathādānameva gatattā vaṭṭantīti vuttaṃ. Puggalo lajjī piṇḍapāto adhammiyo, piṇḍapāto jeguccho na gahetabbo. Puggalo lajjī, piṇḍapātopi dhammiyo, vaṭṭati.
Việc sử dụng đúng pháp hay phi pháp cần được hiểu tùy theo vật dụng. Ở đây, nếu cá nhân vô liêm sỉ và vật thực cũng phi pháp, thì cả hai đều đáng ghê tởm. Nếu cá nhân vô liêm sỉ nhưng vật thực đúng pháp, thì phải ghê tởm cá nhân đó chứ không nên từ chối vật thực. Theo Mahāpaccariya, người ác giới nhận được vật thực từ Tăng như bữa ăn được phân công rồi dâng lại cho Tăng, thì những thứ đó vẫn hợp pháp vì đã trở về với chủ cũ. Nếu cá nhân biết hổ thẹn nhưng vật thực phi pháp, thì vật thực đáng ghê tởm không nên nhận. Còn nếu cá nhân biết hổ thẹn và vật thực cũng đúng pháp, thì được phép.
Apare dve paggahā; dve ca paribhogā – lajjipaggaho, alajjipaggaho; dhammaparibhogo āmisaparibhogoti.
Lại có hai sự nỗ lực và hai cách sử dụng: nỗ lực với hổ thẹn và nỗ lực không hổ thẹn; sử dụng pháp và sử dụng vật chất.
Tattha alajjino lajjiṃ paggahetuṃ vaṭṭati, na so āpattiyā kāretabbo. Sace pana lajjī alajjiṃ paggaṇhāti, anumodanāya ajjhesati, dhammakathāya ajjhesati, kulesu upatthambheti . Itaropi ‘‘amhākaṃ ācariyo īdiso ca īdiso cā’’ti tassa parisati vaṇṇaṃ bhāsati, ayaṃ sāsanaṃ osakkāpeti antaradhāpetīti veditabbo.
Trong trường hợp này, người không biết hổ thẹn có thể khích lệ người biết hổ thẹn mà không bị buộc tội. Nhưng nếu người biết hổ thẹn khích lệ người không biết hổ thẹn, mời họ tùy hỷ, mời nghe pháp, hoặc nâng đỡ gia đình họ, thì người kia lại nói trong hội chúng rằng: “Bậc thầy của chúng tôi là người như thế này, như thế kia”, như vậy là làm suy yếu và hủy hoại Chánh pháp.
Dhammaparibhoga-āmisaparibhogesu pana yattha āmisaparibhogo vaṭṭati, tattha dhammaparibhogopi vaṭṭati. Yo pana koṭiyaṃ ṭhito gantho tassa puggalassa accayena nassissati, taṃ dhammānuggahena uggaṇhituṃ vaṭṭatīti vuttaṃ.
Về việc sử dụng pháp và sử dụng vật chất, nơi nào sử dụng vật chất được phép thì sử dụng pháp cũng được phép. Những bộ kinh sắp bị thất truyền khi người trì tụng qua đời thì được phép học để duy trì Chánh pháp.
Tatridaṃ vatthu – mahābhaye kira ekasseva bhikkhuno mahāniddeso paguṇo ahosi. Atha catunikāyikatissattherassa upajjhāyo mahātipiṭakatthero nāma mahārakkhitattheraṃ āha – ‘‘āvuso mahārakkhita, etassa santike mahāniddesaṃ gaṇhāhī’’ti. ‘‘Pāpo kirāyaṃ, bhante, na gaṇhāmī’’ti. ‘‘Gaṇhāvuso, ahaṃ te santike nisīdissāmī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante, tumhesu nisinnesu gaṇhissāmī’’ti paṭṭhapetvā rattindivaṃ nirantaraṃ pariyāpuṇanto osānadivase heṭṭhāmañce itthiṃ disvā ‘‘bhante, sutaṃyeva me pubbe, sacāhaṃ evaṃ jāneyyaṃ, na īdisassa santike dhammaṃ pariyāpuṇeyya’’nti āha. Tassa pana santike bahū mahātherā uggaṇhitvā mahāniddesaṃ patiṭṭhāpesuṃ.
Câu chuyện sau đây minh họa: Trong thời kỳ đại nạn, chỉ có một Tỳ-khưu thông thuộc bộ Mahāniddesa. Khi ấy, Trưởng lão Mahātipiṭaka (thầy của Trưởng lão Tissa thuộc bốn bộ phái) bảo Trưởng lão Mahārakkhita: “Này hiền giả Mahārakkhita, hãy học Mahāniddesa với vị ấy”. “Bạch Ngài, vị này có tật xấu, con không muốn học”. “Hãy học đi, ta sẽ ngồi bên cạnh hiền giả”. “Lành thay, khi Ngài ngồi bên cạnh, con sẽ học”. Sau khi chuẩn bị, vị ấy học suốt ngày đêm không ngừng. Đến ngày cuối, khi thấy một phụ nữ dưới giường, vị ấy nói: “Bạch Ngài, nếu trước đây con biết như vậy thì đã không học pháp với người như thế này”. Tuy nhiên, nhiều vị đại trưởng lão đã học với vị ấy và thiết lập lại bộ Mahāniddesa.
586.Rūpiye rūpiyasaññīti ettha sabbampi jātarūparajataṃ rūpiyasaṅgahameva gatanti veditabbaṃ.
586.Nhận biết tiền bạc là tiền bạc – ở đây cần hiểu rằng tất cả vàng bạc đều thuộc về loại tiền tệ.
Rūpiye vematikoti ‘‘suvaṇṇaṃ nu kho, kharapattaṃ nu kho’’tiādinā nayena saṃsayajāto.
Nghi ngờ về tiền bạc – nghĩa là sinh khởi sự phân vân như “đây là vàng hay đồng đỏ?” theo cách như vậy.
Rūpiye arūpiyasaññīti suvaṇṇādīsu kharapattādisaññī. Apica puññakāmā rājorodhādayo bhattakhajjakagandhapiṇḍādīsu pakkhipitvā hiraññasuvaṇṇaṃ denti, coḷabhikkhāya carantānaṃ dassante baddhakahāpaṇādīhiyeva saddhiṃ coḷakāni denti, bhikkhū bhattādisaññāya vā coḷakasaññāya vā paṭiggaṇhanti, evampi rūpiye arūpiyasaññī rūpiyaṃ gaṇhātīti veditabbo. Paṭiggaṇhantena pana ‘‘imasmiṃ gehe idaṃ laddha’’nti sallakkhetabbaṃ. Yena hi assatiyā dinnaṃ hoti, so satiṃ paṭilabhitvā puna āgacchati, athassa vattabbaṃ – ‘‘tava coḷakaṃ passāhī’’ti. Sesamettha uttānatthameva.
Không nhận biết tiền bạc là tiền bạc – nghĩa là nhầm lẫn vàng với đồng đỏ v.v… Hơn nữa, những người muốn tạo phước như cung nữ thường cất vàng trong thức ăn, bánh kẹo hay gói hương; khi thấy Tỳ-khưu khất thực y phục, họ dâng y cùng với tiền đã buộc sẵn. Tỳ-khưu nhận lầm tưởng đó là thức ăn hay vải, như vậy cũng được xem là nhận tiền mà không biết đó là tiền. Khi nhận nên quán xét: “Vật này được nhận từ nhà nào”. Người vô ý đã dâng vật đó, khi tỉnh lại trở về, nên nói với họ: “Hãy lấy lại vải của ngươi”. Phần còn lại đã rõ ràng.
Samuṭṭhānādīsu chasamuṭṭhānaṃ, siyā kiriyaṃ gahaṇena āpajjanato, siyā akiriyaṃ paṭikkhepassa akaraṇato rūpiyaaññavādakaupassutisikkhāpadāni hi tīṇi ekaparicchedāni, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
Về các nguồn phát sinh, có sáu nguồn: có thể là hành động do việc nhận lấy dẫn đến phạm tội, có thể là không hành động do không từ chối. Ba giới điều về tiền bạc, tuyên bố thay thế và nghe lén thuộc cùng một chương, không phải giải thoát do tưởng, vô tâm, trừ quy ước, thuộc thân nghiệp và khẩu nghiệp, có ba tâm và ba cảm thọ.
Rūpiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về tiền bạc đã kết thúc.
9. Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā
9. Giới giải về việc giao dịch tiền bạc
587.Tena samayenāti rūpiyasaṃvohārasikkhāpadaṃ. Tattha nānappakārakanti katākatādivasena anekavidhaṃ. Rūpiyasaṃvohāranti jātarūparajataparivattanaṃ. Samāpajjantīti paṭiggahaṇasseva paṭikkhitattā paṭiggahitaparivattane dosaṃ apassantā karonti.
587.Vào lúc bấy giờ là giới điều về giao dịch tiền bạc. Ở đây nhiều loại nghĩa là đủ mọi thứ như đã làm, chưa làm v.v… Giao dịch tiền bạc là việc đổi chác vàng bạc. Thực hiện – vì đã từ chối việc nhận lấy nên không thấy lỗi trong việc đổi chác những thứ đã nhận.
589.Sīsūpagantiādīsu sīsaṃ upagacchatīti sīsūpagaṃ, potthakesu pana ‘‘sīsūpaka’’nti likhitaṃ, yassa kassaci sīsālaṅkārassetaṃ adhivacanaṃ. Esa nayo sabbattha. Katena katantiādīsu suddho rūpiyasaṃvohāroyeva.
589.Vật đội đầu v.v… – vật dùng để đội lên đầu gọi là sīsūpaga, trong sách viết là “sīsūpaka”, đây là tên gọi chung cho mọi đồ trang sức đầu. Cách hiểu này áp dụng cho tất cả. Vật đã làm v.v… – đây hoàn toàn là giao dịch tiền bạc thuần túy.
Rūpiye rūpiyasaññītiādimhi purimasikkhāpade vuttavatthūsu nissaggiyavatthunā nissaggiyavatthuṃ cetāpentassa mūlaggahaṇe purimasikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, aparāparaparivattane iminā nissaggiyapācittiyameva. Nissaggiyavatthunā dukkaṭavatthuṃ vā kappiyavatthuṃ vā cetāpentassapi eseva nayo. Yo hi ayaṃ arūpiye rūpiyasaññī rūpiyaṃ cetāpetītiādi dutiyo tiko vutto, tassānulomattā avuttopi ayamaparopi rūpiye rūpiyasaññī arūpiyaṃ cetāpetītiādi tiko veditabbo. Attano vā hi arūpiyena parassa rūpiyaṃ cetāpeyya attano vā rūpiyena parassa arūpiyaṃ, ubhayathāpi rūpiyasaṃvohāro katoyeva hoti, tasmā pāḷiyaṃ ekantena rūpiyapakkhe ekoyeva tiko vuttoti.
Trong phần nhận biết tiền bạc là tiền bạc v.v… ở giới điều trước, nếu dùng vật phải xả để đổi lấy vật phải xả thì ở giai đoạn nhận ban đầu phạm tội ưng xả đối trị theo giới điều trước, còn ở các giai đoạn đổi chác sau thì phạm tội ưng xả đối trị theo giới điều này. Cũng tương tự nếu dùng vật phải xả để đổi lấy vật phạm tội tác ác hoặc vật được phép. Phần thứ hai nói về ba trường hợp không nhận biết vật không phải tiền bạc là tiền bạc mà đổi chác v.v…, theo đó cần hiểu thêm ba trường hợp chưa được nói đến là nhận biết tiền bạc là tiền bạc nhưng đổi chác vật không phải tiền bạc v.v… Vì nếu dùng vật không phải tiền bạc của mình để đổi tiền bạc của người, hoặc dùng tiền bạc của mình đổi vật không phải tiền bạc của người, thì cả hai cách đều là giao dịch tiền bạc. Do đó trong Kinh văn chỉ nói riêng về phía tiền bạc với ba trường hợp.
Dukkaṭavatthunā pana nissaggiyavatthuṃ cetāpentassa mūlaggahaṇe purimasikkhāpadena dukkaṭaṃ, pacchā parivattane iminā nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, garukassa cetāpitattā. Dukkaṭavatthunā dukkaṭavatthumeva, kappiyavatthuṃ vā cetāpentassa mūlaggahaṇe purimasikkhāpadena dukkaṭaṃ, pacchā parivattanepi iminā dukkaṭameva. Kasmā? Akappiyavatthunā cetāpitattā. Andhakaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘sace kayavikkayaṃ samāpajjeyya, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti bhāsitaṃ, taṃ dubbhāsitaṃ. Kasmā? Na hi dānaggahaṇato añño kayavikkayo nāma atthi, kayavikkayasikkhāpadañca kappiyavatthunā kappiyavatthuparivattanameva sandhāya vuttaṃ, tañca kho aññatra sahadhammikehi. Idaṃ sikkhāpadaṃ rūpiyena ca rūpiyārūpiyacetāpanaṃ arūpiyena ca rūpiyacetāpanaṃ. Dukkaṭavatthunā pana dukkaṭavatthuno cetāpanaṃ neva idha na tattha pāḷiyaṃ vuttaṃ, na cettha anāpatti bhavituṃ arahati. Tasmā yatheva dukkaṭavatthuno paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, tatheva tassa vā tena vā cetāpanepi dukkaṭaṃ yuttanti bhagavato adhippāyaññūhi vuttaṃ.
Trường hợp dùng vật phạm tội tác ác để đổi lấy vật phải xả, ở giai đoạn nhận ban đầu phạm tội tác ác theo giới điều trước, ở giai đoạn đổi chác sau phạm tội ưng xả đối trị theo giới điều này – vì việc đổi chác này nghiêm trọng hơn. Nếu dùng vật phạm tội tác ác đổi lấy vật phạm tội tác ác hoặc vật được phép, thì ở giai đoạn nhận ban đầu phạm tội tác ác theo giới điều trước, ở giai đoạn đổi chác sau cũng chỉ phạm tội tác ác. Tại sao? Vì đổi bằng vật không được phép. Theo Chú giải Andhaka có nói “nếu thực hiện mua bán thì phạm tội ưng xả đối trị”, nhưng cách nói này không chính xác. Tại sao? Vì không có sự mua bán nào khác ngoài việc nhận lấy, và giới điều về mua bán chỉ đề cập đến việc đổi chác vật được phép với vật được phép, trừ trường hợp giữa các vị đồng phạm hạnh. Giới điều này liên quan đến việc dùng tiền bạc đổi lấy vật không phải tiền bạc hoặc dùng vật không phải tiền bạc đổi lấy tiền bạc. Riêng trường hợp dùng vật phạm tội tác ác đổi lấy vật phạm tội tác ác thì không được nói đến trong Kinh văn ở đây hay nơi khác, nhưng không có nghĩa là không phạm tội. Do đó, các bậc thông hiểu ý Phật dạy rằng: cũng như việc nhận vật phạm tội tác ác đã phạm tội tác ác, thì việc dùng vật đó đổi chác hoặc dùng vật khác để đổi cũng phạm tội tác ác là hợp lý.
Kappiyavatthunā pana nissaggiyavatthuṃ cetāpentassa mūlaggahaṇe purimasikkhāpadena anāpatti, pacchā parivattane iminā nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘arūpiye arūpiyasaññī rūpiyaṃ cetāpeti nissaggiyaṃ pācittiya’’nti . Teneva kappiyavatthunā dukkaṭavatthuṃ cetāpentassa mūlapaṭiggahaṇe tatheva anāpatti, pacchā parivattane iminā dukkaṭaṃ. Kasmā? Akappiyassa cetāpitattā. Kappiyavatthunā pana kappiyavatthuṃ aññatra sahadhammikehi cetāpentassa mūlaggahaṇe purimasikkhāpadena anāpatti, pacchā parivattane upari kayavikkayasikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Kayavikkayaṃ mocetvā gaṇhantassa uparisikkhāpadenapi anāpatti, vaḍḍhiṃ payojentassa dukkaṭaṃ.
Trường hợp dùng vật được phép để đổi lấy vật phải xả, ở giai đoạn nhận ban đầu không phạm tội theo giới điều trước, nhưng ở giai đoạn đổi chác sau thì phạm tội ưng xả đối trị theo giới điều này. Như đã nói: “Không nhận biết vật không phải tiền bạc là tiền bạc mà đổi chác thì phạm tội ưng xả đối trị”. Tương tự, nếu dùng vật được phép đổi lấy vật phạm tội tác ác, ở giai đoạn nhận ban đầu cũng không phạm tội, nhưng ở giai đoạn đổi chác sau thì phạm tội tác ác theo giới điều này. Tại sao? Vì đổi thành vật không được phép. Còn trường hợp dùng vật được phép đổi lấy vật được phép (trừ trường hợp giữa các vị đồng phạm hạnh), ở giai đoạn nhận ban đầu không phạm tội theo giới điều trước, nhưng ở giai đoạn đổi chác sau thì phạm tội ưng xả đối trị theo giới điều về mua bán ở trên. Nếu từ bỏ việc mua bán mà nhận lấy thì cũng không phạm tội theo giới điều trên, nhưng nếu tính thêm lãi thì phạm tội tác ác.
Imassa ca rūpiyasaṃvohārassa garukabhāvadīpakaṃ idaṃ pattacatukkaṃ veditabbaṃ. Yo hi rūpiyaṃ uggaṇhitvā tena ayabījaṃ samuṭṭhāpeti, taṃ koṭṭāpetvā tena lohena pattaṃ kāreti, ayaṃ patto mahāakappiyo nāma, na sakkā kenaci upāyena kappiyo kātuṃ. Sace hi taṃ vināsetvā thālakaṃ kāreti, tampi akappiyaṃ. Vāsiṃ kāreti, tāya chinnaṃ dantakaṭṭhampi akappiyaṃ. Baḷisaṃ kāroti, tena māritā macchāpi akappiyā. Vāsiphalaṃ tāpetvā udakaṃ vā khīraṃ vā uṇhāpeti, tampi akappiyameva.
Để làm rõ tính nghiêm trọng của việc giao dịch tiền bạc này, cần hiểu qua ví dụ về bốn loại bát: Nếu ai nhận tiền rồi dùng tiền đó mua hạt giống sắt, đập ra làm thành sắt rồi đúc thành bát, thì đây gọi là “bát cực kỳ bất tịnh”, không thể dùng bất cứ cách nào để làm thành tịnh. Nếu hủy bát đó làm thành tô, thì tô đó cũng bất tịnh. Nếu làm thành dao, thì tăm xỉa răng làm bằng dao đó cũng bất tịnh. Nếu làm thành lưỡi câu để bắt cá, thì cá bắt được cũng bất tịnh. Nếu nung đầu dao rồi dùng để hâm nước hoặc sữa, thì nước/sữa đó cũng hoàn toàn bất tịnh.
Yo pana rūpiyaṃ uggaṇhitvā tena pattaṃ kiṇāti, ayampi patto akappiyo. ‘‘Pañcannampi sahadhammikānaṃ na kappatī’’ti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. Sakkā pana kappiyo kātuṃ, so hi mūle mūlasāmikānaṃ patte ca pattasāmikānaṃ dinne kappiyo hoti. Kappiyabhaṇḍaṃ datvā gahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.
Nếu ai nhận tiền rồi dùng tiền đó mua bát, thì bát này cũng bất tịnh. Theo Mahāpaccariya nói: “Ngay cả năm vị đồng phạm hạnh cũng không được dùng”. Tuy nhiên có thể làm thành tịnh bằng cách: bát này sẽ trở thành tịnh nếu trả lại tiền cho chủ tiền và bát cho chủ bát. Sau khi đã đưa vật tịnh để đổi lấy, thì được phép sử dụng.
Yopi rūpiyaṃ uggaṇhāpetvā kappiyakārakena saddhiṃ kammārakulaṃ gantvā pattaṃ disvā ‘‘ayaṃ mayhaṃ ruccatī’’ti vadati. Kappiyakārako ca taṃ rūpiyaṃ datvā kammāraṃ saññāpeti, ayampi patto kappiyavohārena gahitopi dutiyapattasadisoyeva, mūlassa sampaṭicchitattā akappiyo. Kasmā sesānaṃ na kappatīti? Mūlassa anissaṭṭhattā.
Nếu ai bảo người làm tịnh nhận tiền rồi cùng đến nhà thợ gốm, thấy bát nói: “Bát này hợp ý ta”, người làm tịnh đưa tiền cho thợ gốm thỏa thuận, thì dù bát này được nhận qua giao dịch tịnh nhưng vẫn bất tịnh như trường hợp bát thứ hai, vì đã nhận tiền ban đầu. Tại sao những người khác không được dùng? Vì chưa đoạn trừ nguồn gốc (tiền bạc).
Yo pana rūpiyaṃ asampaṭicchitvā ‘‘therassa pattaṃ kiṇitvā dehī’’ti pahitakappiyakārakena saddhiṃ kammārakulaṃ gantvā pattaṃ disvā ‘‘ime kahāpaṇe gahetvā imaṃ dehī’’ti kahāpaṇe dāpetvā gahito, ayaṃ patto etasseva bhikkhuno na vaṭṭati dubbicāritattā, aññesaṃ pana vaṭṭati, mūlassa asampaṭicchitattā.
Nếu ai không nhận tiền mà bảo người làm tịnh: “Hãy mua bát của trưởng lão rồi đem về”, cùng đến nhà thợ gốm, thấy bát nói: “Hãy lấy những đồng tiền này rồi đưa bát này”, sau khi trả tiền thì nhận bát, thì bát này vị Tỳ-khưu đó không được dùng vì hành vi không đúng, nhưng các vị khác được dùng, vì không nhận tiền ban đầu.
Mahāsumattherassa kira upajjhāyo anuruddhatthero nāma ahosi. So attano evarūpaṃ pattaṃ sappissa pūretvā saṅghassa nissajji. Tipiṭakacūḷanāgattherassapi saddhivihārikānaṃ evarūpo patto ahosi. Taṃ theropi sappissa pūrāpetvā saṅghassa nissajjāpesīti. Idaṃ akappiyapattacatukkaṃ.
Theo truyền thống, Trưởng lão Mahāsuma có thầy tế độ là Trưởng lão Anuruddha. Vị này đã đổ đầy bơ vào loại bát như vậy rồi xả bỏ cho Tăng. Trưởng lão Tipiṭakacūḷanāga cũng có đệ tử sở hữu loại bát tương tự. Vị trưởng lão cũng bảo đổ đầy bơ rồi xả bỏ cho Tăng. Đây là bốn loại bát bất tịnh.
Sace pana rūpiyaṃ asampaṭicchitvā ‘‘therassa pattaṃ kiṇitvā dehī’’ti pahitakappiyakārakena saddhiṃ kammārakulaṃ gantvā pattaṃ disvā ‘‘ayaṃ mayhaṃ ruccatī’’ti vā ‘‘imāhaṃ gahessāmī’’ti vā vadati, kappiyakārako ca taṃ rūpiyaṃ datvā kammāraṃ saññāpeti, ayaṃ patto sabbakappiyo buddhānampi paribhogārahoti.
Tuy nhiên, nếu không nhận tiền mà bảo người làm tịnh: “Hãy mua bát của trưởng lão rồi đem về”, cùng đến nhà thợ gốm, thấy bát nói: “Bát này hợp ý ta” hoặc “Ta sẽ lấy bát này”, người làm tịnh đưa tiền cho thợ gốm thỏa thuận, thì bát này hoàn toàn thanh tịnh, xứng đáng để chư Phật sử dụng.
591.Arūpiye rūpiyasaññīti kharapattādīsu suvaṇṇādisaññī. Āpatti dukkaṭassāti sace tena arūpiyaṃ cetāpeti dukkaṭāpatti hoti. Esa nayo vematike. Arūpiyasaññissa pana pañcahi sahadhammikehi saddhi ‘‘idaṃ gahetvā idaṃ dethā’’ti kayavikkayaṃ karontassāpi anāpatti. Sesaṃ uttānameva.
591.Không nhận biết vật không phải tiền bạc là tiền bạc – như nhầm đồng đỏ v.v… là vàng. Phạm tội tác ác – nếu dùng vật đó để đổi chác thì phạm tội tác ác. Cách hiểu tương tự với trường hợp nghi ngờ. Nhưng nếu người không nhận biết đó là tiền bạc cùng với năm vị đồng phạm hạnh nói “hãy lấy vật này đổi vật kia” mà thực hiện mua bán thì không phạm. Phần còn lại đã rõ.
Chasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
Sáu nguồn phát sinh, hành động, không phải giải thoát do tưởng, vô tâm, trừ quy ước, thân nghiệp và khẩu nghiệp, ba tâm, ba cảm thọ.
Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về giao dịch tiền bạc đã kết thúc.
10. Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā
10. Giới giải về việc mua bán
593.Tenasamayenāti kayavikkayasikkhāpadaṃ. Tattha kati hipi tyāyanti kati te ayaṃ, hikāro panettha padapūraṇo, pikāro garahāyaṃ, ayaṃ dubbalasaṅghāṭi tava kati divasāni bhavissatīti attho. Atha vā katihampi tyāyantipi pāṭho. Tattha katihanti kati ahāni, kati divasānīti vuttaṃ hoti. Sesaṃ vuttanayameva. Katihipi myāyanti idampi eteneva nayena veditabbaṃ. Gihīpi naṃ gihissāti ettha nanti nāmatthe nipāto, gihī nāma gihissāti vuttaṃ hoti.
593.Vào lúc bấy giờ là giới điều về mua bán. Ở đây kati hipi tyāya nghĩa là “cái này giá bao nhiêu”, từ “hi” dùng để lấp đầy câu, từ “pi” thể hiện sự chê trách, ý nói “cái y tăng-già-lê cũ kỹ này của ngươi sẽ dùng được mấy ngày?”. Hoặc có thể đọc là katihampi tyāya, ở đây “katihi” nghĩa là “mấy ngày”, tức “mấy ngày nữa”. Phần còn lại hiểu theo cách đã giải thích. Katihipi myāya cũng nên hiểu theo cách tương tự. Gihīpi naṃ gihissā – ở đây từ “na” là tiểu từ chỉ tên gọi, nghĩa là “người tại gia gọi là gia chủ”.
594.Nānappakārakanti cīvarādīnaṃ kappiyabhaṇḍānaṃ vasena anekavidhaṃ. Tenevassa padabhājane cīvaraṃ ādiṃ katvā dasikasuttapariyosānaṃ kappiyabhaṇḍameva dassitaṃ. Akappiyabhaṇḍaparivattanañhi kayavikkayasaṅgahaṃ na gacchati. Kayavikkayanti kayañceva vikkayañca. ‘‘Iminā imaṃ dehī’’tiādinā hi nayena parassa kappiyabhaṇḍaṃ gaṇhanto kayaṃ samāpajjati, attano kappiyabhaṇḍaṃ dento vikkayaṃ .
594.Nhiều loại nghĩa là đủ loại vật dụng hợp pháp như y phục v.v… Chính vì thế trong phần giải thích từ ngữ, từ y phục cho đến chỉ sợi đều được xem là vật dụng hợp pháp. Vì việc trao đổi vật dụng bất tịnh không được xem là mua bán. Mua bán gồm cả mua lẫn bán. Khi nói “hãy đưa cái này đổi lấy cái kia” mà nhận vật dụng hợp pháp của người khác thì gọi là mua, còn đưa vật dụng hợp pháp của mình thì gọi là bán.
595.Ajjhācaratīti abhibhavitvā carati, vītikkamavācaṃ bhāsatīti attho. Yato kayitañca hoti vikkayitañcāti yadā kayitañca hoti parabhaṇḍaṃ attano hatthagataṃ karontena, vikkītañca attano bhaṇḍaṃ parahatthagataṃ karontena. ‘‘Iminā ima’’ntiādivacanānurūpato pana pāṭhe paṭhamaṃ attano bhaṇḍaṃ dassitaṃ.
595.Hành động vượt quá nghĩa là vượt qua mức cho phép, nói lời vi phạm. Từ khi cả việc mua lẫn việc bán đã hoàn thành nghĩa là khi việc mua đã hoàn thành bằng cách đưa vật của người khác vào tay mình, và việc bán đã hoàn thành bằng cách đưa vật của mình vào tay người khác. Tuy nhiên, trong cách đọc Kinh văn, vật của mình được trình bày trước theo câu nói hãy đưa cái này đổi lấy cái kia.
Nissajjitabbanti evaṃ parassa hatthato kayavasena gahitakappiyabhaṇḍaṃ nissajjitabbaṃ. Ayañhi kayavikkayo ṭhapetvā pañca sahadhammike avasesehi gihipabbajitehi antamaso mātāpitūhipi saddhiṃ na vaṭṭati.
Phải xả bỏ nghĩa là vật hợp pháp đã nhận từ tay người khác qua việc mua phải được xả bỏ. Việc mua bán này, ngoại trừ năm trường hợp với các vị đồng phạm hạnh, không được phép thực hiện với bất kỳ ai khác kể cả cha mẹ.
Tatrāyaṃ vinicchayo – vatthena vā vatthaṃ hotu bhattena vā bhattaṃ, yaṃ kiñci kappiyaṃ ‘‘iminā imaṃ dehī’’ti vadati, dukkaṭaṃ. Evaṃ vatvā mātuyāpi attano bhaṇḍaṃ deti, dukkaṭaṃ. ‘‘Iminā imaṃ dehī’’ti vutto vā ‘‘imaṃ dehi, imaṃ te dassāmī’’ti vatvā vā mātuyāpi bhaṇḍaṃ attanā gaṇhāti, dukkaṭaṃ. Attano bhaṇḍe parahatthaṃ parabhaṇḍe ca attano hatthaṃ sampatte nissaggiyaṃ. Mātaraṃ pana pitaraṃ vā ‘‘imaṃ dehī’’ti vadato viññatti na hoti. ‘‘Imaṃ gaṇhāhī’’ti vadato saddhādeyyavinipātanaṃ na hoti. Aññātakaṃ ‘‘imaṃ dehī’’ti vadato viññatti hoti. ‘‘Imaṃ gaṇhāhī’’ti vadato saddhādeyyavinipātanaṃ hoti. ‘‘Iminā imaṃ dehī’’ti kayavikkayaṃ āpajjato nissaggiyaṃ. Tasmā kappiyabhaṇḍaṃ parivattentena mātāpitūhipi saddhiṃ kayavikkayaṃ aññātakehi saddhiṃ tisso āpattiyo mocentena parivattetabbaṃ.
Ở đây có sự phân định rõ – dù là vải đổi vải hay cơm đổi cơm, bất cứ vật hợp pháp nào, nếu nói “hãy đưa cái này đổi lấy cái kia” thì phạm tội tác ác. Nói như vậy rồi đưa vật của mình cho mẹ cũng phạm tội tác ác. Nói “hãy đưa cái này đổi lấy cái kia” hoặc nói “hãy đưa cái này, tôi sẽ cho cái kia” rồi tự mình lấy vật của mẹ cũng phạm tội tác ác. Khi vật của mình vào tay người và vật của người vào tay mình thì phạm tội ưng xả đối trị. Tuy nhiên, nói với mẹ hoặc cha “hãy đưa cái này” thì không thành sự thỏa thuận. Nói “hãy lấy cái này” với cha mẹ không phải là phá hoại vật tín thí. Nhưng nói “hãy đưa cái này” với người không quen biết thì thành sự thỏa thuận. Nói “hãy lấy cái này” với người không quen biết là phá hoại vật tín thí. Ai thực hiện mua bán bằng cách nói “hãy đưa cái này đổi lấy cái kia” thì phạm tội ưng xả đối trị. Do đó, khi đổi chác vật hợp pháp, dù với cha mẹ hay người lạ, phải tránh ba tội bằng cách đổi chác đúng phép.
Tatrāyaṃ parivattanavidhi – bhikkhussa pātheyyataṇḍulā honti, so antarāmagge bhattahatthaṃ purisaṃ disvā ‘‘amhākaṃ taṇḍulā atthi, na ca no imehi attho, bhattena pana attho’’ti vadati. Puriso taṇḍule gahetvā bhattaṃ deti, vaṭṭati. Tissopi āpattiyo na honti. Antamaso nimittakammamattampi na hoti. Kasmā? Mūlassa atthitāya. Parato ca vuttameva ‘‘idaṃ amhākaṃ atthi, amhākañca iminā ca iminā ca atthoti bhaṇatī’’ti. Yo pana evaṃ akatvā ‘‘iminā imaṃ dehī’’ti parivatteti; yathāvatthukameva . Vighāsādaṃ disvā ‘‘imaṃ odanaṃ bhuñjitvā, rajanaṃ vā dārūni vā āharā’’ti vadati, rajanachalligaṇanāya dārugaṇanāya ca nissaggiyāni honti. ‘‘Imaṃ odanaṃ bhuñjitvā idaṃ nāma karothā’’ti dantakārādīhi sippikehi dhamakaraṇādīsu taṃ taṃ parikkhāraṃ kāreti, rajakehi vā vatthaṃ dhovāpeti; yathāvatthukameva. Nhāpitena kese chindāpeti, kammakārehi navakammaṃ kāreti; yathāvatthukameva. Sace pana ‘‘idaṃ bhattaṃ bhuñjitvā idaṃ karothā’’ti na vadati ‘‘idaṃ bhattaṃ bhuñja bhuttosi bhuñjissasi, idaṃ nāma karohī’’ti vadati, vaṭṭati. Ettha ca kiñcāpi vatthadhovane vā kesacchedane vā bhūmisodhanādinavakamme vā parabhaṇḍaṃ attano hatthagataṃ nissajjitabbaṃ nāma natthi. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana daḷhaṃ katvā vuttattā na sakkā etaṃ paṭikkhipituṃ, tasmā yathā nissaggiyavatthumhi paribhutte vā naṭṭhe vā pācittiyaṃ deseti, evamidhāpi desetabbaṃ.
Ở đây có phương cách đổi chác – vị Tỳ-khưu có gạo mang theo đường, giữa đường thấy người cầm cơm, nghĩ “chúng ta có gạo này nhưng không cần, mà cần cơm” rồi nói ra. Người kia lấy gạo rồi đưa cơm thì được, không phạm ba tội, thậm chí không có dấu hiệu phạm tội. Tại sao? Vì có nguồn gốc hợp pháp. Như đã nói: “Cái này chúng tôi có, chúng tôi cần cái này và cái này”. Nhưng nếu không làm vậy mà nói “hãy đưa cái này đổi lấy cái kia” thì tùy theo sự việc mà phạm tội. Thấy thức ăn thừa, nói “ăn cơm này rồi mang củi hoặc thuốc nhuộm đến”, thì thuốc nhuộm và củi đếm được phải xả. Nói “ăn cơm này rồi làm việc này” với thợ làm răng, thợ mộc để làm đồ dùng, hoặc bảo thợ giặt giặt y – tùy theo sự việc mà phạm tội. Bảo thợ cắt tóc cắt tóc, bảo thợ làm việc làm việc mới – tùy theo sự việc. Nếu nói “ăn cơm này rồi làm việc này” mà không nói “ăn cơm này đi, đã ăn hay sẽ ăn, hãy làm việc này” thì được. Ở đây, dù giặt y, cắt tóc hay dọn dẹp đất đai, nếu vật của người vào tay mình thì không có gì phải xả. Nhưng theo Mahāaṭṭhakathā vì đã nói chắc chắn nên không thể bác bỏ, do đó như trường hợp dùng vật phải xả hay làm mất vật phải xả thì phải sám tội ưng đối trị, ở đây cũng phải sám tội như vậy.
596.Kayavikkaye kayavikkayasaññītiādimhi yo kayavikkayaṃ samāpajjati, so tasmiṃ kayavikkayasaññī vā bhavatu vematiko vā, na kayavikkayasaññī vā nissaggiyapācittiyameva. Cūḷattike dvīsu padesu dukkaṭamevāti evamattho daṭṭhabbo.
596.Trong trường hợp nhận biết việc mua bán là mua bán, dù người thực hiện mua bán có nhận biết đó là mua bán, hay nghi ngờ, hoặc không nhận biết, đều phạm tội ưng xả đối trị. Trong ba trường hợp nhỏ, ở hai trường hợp chỉ phạm tội tác ác, cần hiểu như vậy.
597.Agghaṃ pucchatīti ‘‘ayaṃ tava patto kiṃ agghatī’’ti pucchati. ‘‘Idaṃ nāmā’’ti vutte pana sace tassa kappiyabhaṇḍaṃ mahagghaṃ hoti, evañca naṃ paṭivadati ‘‘upāsaka, mama idaṃ vatthu mahagghaṃ, tava pattaṃ aññassa dehī’’ti. Taṃ sutvā itaro ‘‘aññaṃ thālakampi dassāmī’’ti vadati gaṇhituṃ vaṭṭati, ‘‘idaṃ amhākaṃ atthī’’ti vuttalakkhaṇe patati . Sace so patto mahaggho, bhikkhuno vatthu appagghaṃ, pattasāmiko cassa appagghabhāvaṃ na jānāti, patto na gahetabbo, ‘‘mama vatthu appaggha’’nti ācikkhitabbaṃ. Mahagghabhāvaṃ ñatvā vañcetvā gaṇhanto hi gahitabhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbataṃ āpajjati. Sace pattasāmiko ‘‘hotu, bhante, sesaṃ mama puññaṃ bhavissatī’’ti deti, vaṭṭati.
597.Hỏi giá trị nghĩa là hỏi “cái bát của ông giá bao nhiêu”. Khi được trả lời “giá bao nhiêu đó”, nếu vật hợp pháp của mình có giá trị cao hơn, nên trả lời: “Này cư sĩ, vật của tôi có giá trị cao, hãy đưa bát của ông cho người khác”. Nghe vậy, người kia nói “tôi sẽ đưa thêm cái tô khác” thì được phép nhận, vì rơi vào trường hợp đã nói “cái này chúng tôi có”. Nếu bát có giá trị cao mà vật của Tỳ-khưu có giá trị thấp, và chủ bát không biết giá trị thấp đó, thì không nên nhận bát, phải nói rõ “vật của tôi có giá trị thấp”. Ai biết giá trị cao mà lừa nhận thì phải bồi hoàn giá trị chênh lệch và phạm tội. Nếu chủ bát nói “thưa Ngài, phần còn lại sẽ là phước của con” mà cho thì được phép nhận.
Kappiyakārakassaācikkhatīti yassa hatthato bhaṇḍaṃ gaṇhāti, taṃ ṭhapetvā aññaṃ antamaso tassa puttabhātikampi kappiyakārakaṃ katvā ‘‘iminā imaṃ nāma gahetvā dehī’’ti ācikkhati. So ce cheko hoti, punappunaṃ apanetvā vivaditvā gaṇhāti, tuṇhībhūtena ṭhātabbaṃ. No ce cheko hoti, na jānāti gahetuṃ, vāṇijako taṃ vañceti, ‘‘mā gaṇhā’’ti vattabbo.
Chỉ dẫn người làm tịnh nghĩa là ngoại trừ người trực tiếp nhận vật, có thể chỉ định bất kỳ ai khác kể cả con trai hay em trai của người đó làm người làm tịnh, và nói hãy lấy cái này đổi lấy cái kia. Nếu người đó khôn khéo, mang đi mang lại nhiều lần rồi mới nhận thì nên im lặng. Nếu không khôn khéo, không biết cách nhận, bị thương nhân lừa gạt thì phải nói đừng nhận.
Idaṃ amhākantiādimhi ‘‘idaṃ paṭiggahitaṃ telaṃ vā sappi vā amhākaṃ atthi, amhākañca aññena appaṭiggahitakena attho’’ti bhaṇati. Sace so taṃ gahetvā aññaṃ deti, paṭhamaṃ attano telaṃ na mināpetabbaṃ. Kasmā? Nāḷiyañhi avasiṭṭhatelaṃ hoti, taṃ pacchā minantassa appaṭiggahitakaṃ dūseyyāti. Sesaṃ uttānameva.
Cái này của chúng tôi nghĩa là nói dầu hoặc bơ này chúng tôi đã nhận, và chúng tôi cần thứ khác chưa nhận. Nếu người kia lấy vật đó rồi đưa vật khác, trước tiên không nên đong lượng dầu của mình. Tại sao? Vì trong bình còn dầu thừa, nếu đong sau sẽ làm hư hỏng phần chưa nhận. Phần còn lại đã rõ.
Chasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
Sáu nguồn phát sinh, hành động, không phải giải thoát do tưởng, vô tâm, trừ quy ước, thân nghiệp và khẩu nghiệp, ba tâm, ba cảm thọ.
Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giới giải về mua bán đã kết thúc.
Niṭṭhito kosiyavaggo dutiyo.
Phẩm thứ hai về len đã hoàn tất.
