8. Vattakkhandhakaṃ
8. Chương về Bổn phận
Āgantukavattakathā
Phần trình bày về bổn phận đối với khách Tỳ khưu đến
357. Vattakkhandhake idāni ārāmaṃ pavisissāmīti iminā upacārasīmasamīpaṃ dasseti; tasmā upacārasīmaṃ patvā upāhanāomuñcanādi sabbaṃ kātabbaṃ. Gahetvāti upāhanadaṇḍakena gahetvā. Paṭikkamantīti sannipatanti. Vissajjetabbanti pattharitabbaṃ. Gocaro pucchitabboti ‘‘gocaragāmo āsanne udāhu dūre, kālasseva piṇḍāya caritabbaṃ udāhu divā’’ti evaṃ bhikkhācāro pucchitabbo. Agocaro nāma micchādiṭṭhikānaṃ vā gāmo paricchinnabhikkho vā gāmo; yattha ekassa vā dvinnaṃ vā bhikkhā diyyati, sopi pucchitabbo. Pānīyaṃ pucchitabbanti ‘‘kiṃ imissā pokkharaṇiyā pānīyaṃyeva pivanti, nahānādiparibhogampi karontī’’ti evaṃ pānīyañceva paribhojanīyañca pucchitabbaṃ. Kesuci ṭhānesu vāḷamigā vā amanussā vā honti, tasmā ‘‘kaṃ kālaṃ pavisitabbaṃ, kaṃ kālaṃ nikkhamitabba’’nti pucchitabbaṃ.
357. Trong chương về bổn phận, câu “Bây giờ, tôi sẽ đi vào tu viện” này chỉ đến vùng phụ cận của ranh giới; do đó, khi đến vùng phụ cận của ranh giới, tất cả (các bổn phận) như cởi giày dép, v.v… nên được thực hiện. Lấy nghĩa là lấy bằng cây gậy để giày dép. Lui về nghĩa là tụ tập lại. Nên dọn dẹp nghĩa là nên trải ra. Nên hỏi về nơi khất thực nghĩa là nên hỏi về việc đi khất thực như sau: “Làng khất thực ở gần hay ở xa, nên đi khất thực vào lúc sáng sớm hay vào ban ngày?”. Nơi không nên đi khất thực là làng của những người có tà kiến hoặc làng có số lượng Tỳ khưu giới hạn; nơi mà vật thực chỉ được dâng cúng cho một hoặc hai vị Tỳ khưu, nơi đó cũng nên được hỏi. Nên hỏi về nước uống nghĩa là nên hỏi về nước uống và nước dùng như sau: “Người ta chỉ uống nước của hồ này thôi, hay cũng dùng để tắm rửa, v.v…?”. Ở một số nơi có thú dữ hoặc phi nhân, do đó nên hỏi: “Nên vào lúc nào, nên ra lúc nào?”.
Bahi ṭhitenāti bahi nikkhamantassa ahino vā amanussassa vā maggaṃ datvā ṭhitena nilloketabbo. Sace ussahati sodhetabboti yadi sakkoti, sabbo vihāro sodhetabbo. Asakkontena attano vasanokāso jaggitabbo. Sabbaṃ sodhetuṃ sakkontassa pana dassite vihārasodhanavatte vinicchayo mahākhandhake vuttanayeneva veditabbo.
Đứng ở bên ngoài nghĩa là nên nhìn xuống bằng cách đứng nhường đường cho rắn hoặc phi nhân đang đi ra ngoài. Nếu có thể thì nên dọn dẹp nghĩa là nếu có khả năng, toàn bộ trú xứ nên được dọn dẹp. Người không có khả năng thì nên chăm sóc chỗ ở của mình. Nhưng đối với người có khả năng dọn dẹp tất cả, sự phân xử về bổn phận dọn dẹp trú xứ đã được chỉ rõ nên được hiểu theo cách đã nói trong Đại Phẩm.
Āgantukavattakathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận đối với khách Tỳ khưu đến đã chấm dứt.
Āvāsikavattakathā
Phần trình bày về bổn phận của Tỳ khưu trú ngụ
359. Āvāsikavatte – āsanaṃ paññapetabbanti evamādi sabbaṃ vuḍḍhatare āgate cīvarakammaṃ vā navakammaṃ vā ṭhapetvāpi kātabbaṃ. Cetiyaṅgaṇaṃ sammajjantena sammajjaniṃ nikkhipitvā tassa vattaṃ kātuṃ ārabhitabbaṃ. Paṇḍito hi āgantuko ‘‘sammajjāhi tāva cetiyaṅgaṇa’’nti vakkhati. Gilānabhesajjaṃ karontena pana sace nātiāturo gilāno hoti, bhesajjaṃ akatvā vattameva kātabbaṃ. Mahāgilānassa pana bhesajjameva kātabbaṃ. Paṇḍito hi āgantuko ‘‘karohi tāva bhesajja’’nti vakkhati. Pānīyena pucchantena sace sakiṃ ānītaṃ pānīyaṃ sabbaṃ pivati , ‘‘puna ānemī’’ti pucchitabboyeva. Apica bījanenapi bījitabbo, bījantena sakiṃ pādapiṭṭhiyaṃ bījitvā sakiṃ majjhe sakiṃ sīse bījitabbaṃ, ‘‘alaṃ hotū’’ti vuttena tato mandataraṃ bījitabbaṃ. Puna ‘‘ala’’nti vuttena tato mandataraṃ bījitabbaṃ. Tatiyavāraṃ vuttena bījanī ṭhapetabbā. Pādāpissa dhovitabbā, dhovitvā sace attano telaṃ atthi, tena makkhetabbā. No ce atthi, tassa santakena makkhetabbā. Upāhanāpuñchanaṃ pana attano rucivasena kātabbaṃ. Teneva hettha ‘‘sace ussahatī’’ti vuttaṃ. Tasmā upāhanā apuñchantassāpi anāpatti. ‘‘Kattha mayhaṃ senāsanaṃ pāpuṇātī’’ti pucchitena senāsanaṃ paññapetabbaṃ, ‘‘etaṃ tumhākaṃ senāsanaṃ pāpuṇātī’’ti evaṃ ācikkhitabbanti attho. Papphoṭetvā hi pattharituṃ pana vaṭṭatiyeva.
359. Trong bổn phận của Tỳ khưu trú ngụ – Nên sửa soạn chỗ ngồi, v.v… tất cả đều nên được thực hiện khi vị Trưởng lão đến, ngay cả khi phải tạm dừng việc may y hoặc công việc mới. Người đang quét sân bảo tháp nên đặt chổi xuống và bắt đầu thực hiện bổn phận đối với vị ấy. Vì rằng vị khách Tỳ khưu có trí tuệ sẽ nói: “Trước tiên, hãy quét sân bảo tháp đi.” Còn người đang làm thuốc cho bệnh nhân, nếu bệnh nhân không quá yếu, thì nên làm bổn phận thay vì làm thuốc. Nhưng đối với bệnh nhân nặng thì nên làm thuốc. Vì rằng vị khách Tỳ khưu có trí tuệ sẽ nói: “Trước tiên, hãy làm thuốc đi.” Người hỏi về nước uống, nếu (vị khách) uống hết nước được mang đến một lần, thì nên hỏi: “Tôi mang thêm nhé?”. Hơn nữa, cũng nên quạt bằng quạt; khi quạt, nên quạt một lần ở mu bàn chân, một lần ở giữa (thân), một lần ở đầu. Khi được nói “Đủ rồi”, nên quạt nhẹ hơn. Khi lại được nói “Đủ rồi”, nên quạt nhẹ hơn nữa. Khi được nói lần thứ ba, nên đặt quạt xuống. Chân của vị ấy cũng nên được rửa; sau khi rửa, nếu mình có dầu, nên xoa bóp bằng dầu đó. Nếu không có, nên xoa bóp bằng dầu của vị ấy. Còn việc lau giày dép thì nên làm theo ý thích của mình. Do đó, ở đây đã nói: “Nếu có thể”. Vì vậy, người không lau giày dép cũng không phạm tội. Khi được hỏi: “Chỗ ở nào đến lượt tôi?”, nên sửa soạn chỗ ở. Nghĩa là nên chỉ rõ như vầy: “Chỗ ở này đến lượt ngài.” Quả thực, việc giũ sạch rồi trải ra thì được phép.
Navakassa vatte – pānīyaṃ ācikkhitabbanti ‘‘etaṃ pānīyaṃ gahetvā pivāhī’’ti ācikkhitabbaṃ. Paribhojanīyepi eseva nayo. Sesaṃ purimasadisameva. Mahāāvāsepi attano santikaṃ sampattassa āgantukassa vattaṃ akātuṃ na labhati.
Trong bổn phận của Tỳ khưu mới tu – nên chỉ rõ về nước uống nghĩa là nên chỉ rõ: “Hãy lấy nước này mà uống”. Đối với nước dùng cũng theo cách này. Phần còn lại giống như trước. Ngay cả trong trú xứ lớn, không được phép không làm bổn phận đối với vị khách Tỳ khưu đã đến gần mình.
Āvāsikavattakathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận của Tỳ khưu trú ngụ đã chấm dứt.
Gamikavattakathā
Phần trình bày về bổn phận của Tỳ khưu đi
360. Gamikavattesu dārubhaṇḍanti senāsanakkhandhake vuttaṃ mañcapīṭhādi. Mattikābhaṇḍampi rajanabhājanādi sabbaṃ tattha vuttappabhedameva. Taṃ sabbaṃ aggisālāya vā aññatarasmiṃ vā guttaṭṭhāne paṭisāmetvā gantabbaṃ. Anovassake pabbhārepi ṭhapetuṃ vaṭṭati. Senāsanaṃ āpucchitabbanti ettha yaṃ pāsāṇapiṭṭhiyaṃ vā pāsāṇatthambhesu vā katasenāsanaṃ, yattha upacikā nārohanti, taṃ anāpucchantassāpi anāpatti. Catūsu pāsāṇakesūtiādi upacikānaṃ uppattiṭṭhāne paṇṇasālādisenāsane kattabbākāradassanatthaṃ vuttaṃ. Appeva nāma aṅgānipi seseyyunti ayaṃ ajjhokāse ṭhapitamhi ānisaṃso. Ovassakagehe pana tiṇesu ca mattikāpiṇḍesu ca upari patantesu mañcapīṭhānaṃ aṅgānipi vinassanti.
360. Trong các bổn phận của Tỳ khưu đi, đồ dùng bằng gỗ là giường, ghế, v.v… đã được nói trong Chương về chỗ ở. Đồ dùng bằng đất sét cũng vậy, tất cả các loại như chậu nhuộm, v.v… đều theo như đã được nói ở đó. Tất cả những thứ đó nên được cất giữ tại nhà lửa hoặc ở một nơi kín đáo nào đó rồi mới đi. Cũng được phép đặt ở nơi không bị mưa tạt (như hang đá). Nên hỏi về chỗ ở, ở đây, đối với chỗ ở được làm trên nền đá hoặc trên cột đá, nơi mối không thể leo lên, thì người không hỏi cũng không phạm tội. Trên bốn tảng đá, v.v… được nói để chỉ cách thức nên làm đối với chỗ ở như cốc lá, v.v… tại nơi phát sinh mối. Ước mong sao các bộ phận vẫn còn lại, đây là lợi ích khi (đồ đạc) được đặt ở ngoài trời. Nhưng trong nhà bị dột, khi cỏ và cục đất rơi xuống từ trên cao, các bộ phận của giường ghế cũng bị hư hại.
Gamikavattakathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận của Tỳ khưu đi đã chấm dứt.
Anumodanavattakathā
Phần trình bày về bổn phận Tùy hỷ
362. Anumodanavatthusmiṃ iddhaṃ ahosīti sampannaṃ ahosi. Catūhi pañcahīti saṅghattherena anumodanatthāya nisinne heṭṭhā paṭipāṭiyā catūhi nisīditabbaṃ. Anuthere nisinne mahātherena ca heṭṭhā ca tīhi nisīditabbaṃ. Pañcame nisinne upari catūhi nisīditabbaṃ. Saṅghattherena heṭṭhā daharabhikkhusmiṃ ajjhiṭṭhepi saṅghattherato paṭṭhāya catūhi nisīditabbameva. Sace pana anumodako bhikkhu ‘‘gacchatha bhante, āgametabbakiccaṃ natthī’’ti vadati, gantuṃ vaṭṭati. Mahātherena ‘‘gacchāma āvuso’’ti vutte ‘‘gacchathā’’ti vadati, evampi vaṭṭati. ‘‘Bahigāme āgamessāmā’’ti ābhogaṃ katvāpi bahigāmaṃ gantvā attano nissitake ‘‘tumhe tassa āgamanaṃ āgamethā’’ti vatvāpi gantuṃ vaṭṭatiyeva. Sace pana manussā attano rucikena ekena anumodanaṃ kārenti, neva tassa anumodato āpatti, na mahātherassa bhāro hoti. Upanisinnakathāyameva hi manussesu kathāpentesu mahāthero āpucchitabbo, mahātherena ca anumodanāya ajjhiṭṭhova āgametabboti idamettha lakkhaṇaṃ. Vaccitoti sañjātavacco; vaccapīḷitoti adhippāyo.
362. Trong phần về bổn phận tùy hỷ, đã được thành tựu nghĩa là đã được viên mãn. Bốn hoặc năm vị: Khi vị Trưởng lão Tăng đoàn ngồi xuống để tùy hỷ, bốn vị nên ngồi theo thứ tự ở phía dưới. Khi vị Phó Trưởng lão ngồi, ba vị (vị Trưởng lão và hai vị khác) nên ngồi ở phía dưới. Khi vị thứ năm ngồi, bốn vị nên ngồi ở phía trên. Ngay cả khi vị Trưởng lão Tăng đoàn chỉ định một Tỳ khưu trẻ tuổi ở phía dưới, thì bốn vị vẫn nên ngồi bắt đầu từ vị Trưởng lão Tăng đoàn. Nhưng nếu vị Tỳ khưu tùy hỷ nói: “Xin các ngài đi đi, không có việc gì cần chờ đợi”, thì được phép đi. Khi vị Đại Trưởng lão nói: “Này chư hiền, chúng ta đi”, (vị tùy hỷ) nói: “Xin các ngài đi”, như vậy cũng được phép. Sau khi chú ý “Chúng ta sẽ chờ ở ngoài làng”, đi ra ngoài làng rồi nói với những người phụ thuộc của mình: “Các ngươi hãy chờ đợi sự trở lại của vị ấy”, cũng được phép đi. Nhưng nếu cư sĩ yêu cầu một vị nào đó theo ý thích của họ làm lễ tùy hỷ, thì vị tùy hỷ đó không phạm tội, và vị Đại Trưởng lão cũng không có trách nhiệm. Vì rằng chỉ trong trường hợp ngồi gần, khi các cư sĩ đang nói chuyện, thì vị Đại Trưởng lão mới cần được hỏi ý kiến, và chỉ vị đã được vị Đại Trưởng lão chỉ định làm lễ tùy hỷ mới phải chờ đợi; đây là đặc điểm ở đây. Mắc tiểu tiện nghĩa là phát sinh nhu cầu đi tiểu tiện; ý muốn nói là bị thôi thúc đi tiểu tiện.
Anumodanavattakathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận Tùy hỷ đã chấm dứt.
Bhattaggavattakathā
Phần trình bày về bổn phận tại nhà hội (nơi trai tăng)
364. Bhattaggavatte ‘‘antogāmo vā hotu vihāro vā, manussānaṃ parivesanaṭṭhānaṃ gacchantena cīvaraṃ pārupitvā kāyabandhanaṃ bandhanameva vaṭṭatī’’ti aṭṭhakathāsu vuttaṃ. Na there bhikkhū anupakhajjāti there bhikkhū atiallīyitvā na nisīditabbaṃ. Sace mahātherassa nisinnāsanena samakaṃ āsanaṃ hoti, bahūsu āsanesu sati ekaṃ dve āsanāni ṭhapetvā nisīditabbaṃ. Bhikkhū gaṇetvā paññattāsanesu anisīditvā mahātherena nisīdāti vuttena nisīditabbaṃ. No ce mahāthero vadati, ‘‘idaṃ, bhante, āsanaṃ ucca’’nti vattabbaṃ. ‘‘Nisīdā’’ti vutte nisīditabbaṃ. Sace pana evaṃ āpucchitepi na vadati, nisīdantassa anāpatti; mahātherasseva āpatti. Navako hi evarūpe āsane anāpucchā nisīdanto āpajjati, thero āpucchite ananujānanto. Na saṅghāṭiṃ ottharitvāti na saṅghāṭiṃ avattharitvā nisīditabbaṃ.
364. Trong bổn phận tại nhà hội, trong các sách Chú giải đã nói: “Dù ở trong làng hay trong tu viện, khi đi đến nơi phục vụ vật thực của cư sĩ, chỉ được phép đắp y và thắt dây lưng”. Không nên ngồi quá gần các vị Trưởng lão: không nên ngồi quá sát các vị Trưởng lão. Nếu chỗ ngồi ngang bằng với chỗ ngồi của vị Đại Trưởng lão, khi có nhiều chỗ ngồi, nên chừa ra một hoặc hai chỗ rồi mới ngồi. Trên các chỗ ngồi đã được soạn sẵn sau khi đếm số Tỳ khưu, không nên ngồi mà nên ngồi khi được vị Đại Trưởng lão bảo ngồi. Nếu vị Đại Trưởng lão không nói, nên nói: “Bạch ngài, chỗ ngồi này cao.” Khi được bảo “Hãy ngồi xuống”, thì nên ngồi. Nhưng nếu đã hỏi như vậy mà ngài không nói, người ngồi không phạm tội; chính vị Đại Trưởng lão phạm tội. Vì rằng Tỳ khưu mới tu ngồi vào chỗ ngồi như vậy mà không hỏi thì phạm tội, Trưởng lão không cho phép khi được hỏi (cũng phạm tội). Không trải Tăng-già-lê: không nên ngồi mà không trải Tăng-già-lê.
Ubhohihatthehīti pattadhovanaudakaṃ sandhāya vuttaṃ. Dakkhiṇodakaṃ pana purato ādhārake pattaṃ ṭhapetvā gahetabbaṃ. Sādhukanti udakasaddaṃ akarontena.
Bằng cả hai tay: được nói liên quan đến nước rửa bát. Còn nước cúng dường thì nên nhận sau khi đặt bát trên đồ đựng ở phía trước. Cẩn thận: nghĩa là không gây ra tiếng nước.
Sūpassa okāsoti yathā sūpassa okāso hoti; evaṃ mattāya odano gaṇhitabboti attho. Samakaṃ sampādehīti idaṃ na kevalaṃ sappiādīsuyeva odanepi vattabbaṃ. Sappiādīsu pana yaṃ appaṃ hoti ekassa vā dvinnaṃ vā anurūpakaṃ, taṃ sabbesaṃ samakaṃ sampādehīti vutte manussānaṃ vihasā hoti, tasmā tādisaṃ sakiṃ vā dvikkhattuṃ vā gahetvā sesaṃ na gahetabbaṃ.
Chỗ cho canh: nghĩa là nên nhận cơm với lượng vừa đủ để có chỗ cho canh. Hãy chia đều: điều này không chỉ nên nói đối với bơ sữa, v.v… mà còn đối với cơm nữa. Nhưng đối với bơ sữa, v.v… mà có số lượng ít, chỉ đủ cho một hoặc hai vị, nếu nói “Hãy chia đều cho tất cả mọi người” thì sẽ gây chế nhạo cho các cư sĩ, do đó, đối với những thứ như vậy, chỉ nên nhận một hoặc hai lần, phần còn lại không nên nhận.
Na tāva therena bhuñjitabbanti idaṃ yaṃ paricchinnabhikkhukaṃ bhattaggaṃ, yattha manussā sabbesaṃ pāpetvā dātukāmā honti, taṃ sandhāya vuttaṃ. Yaṃ pana mahābhattaggaṃ hoti, yattha ekasmiṃ padese bhuñjanti, ekasmiṃ padese udakaṃ diyyati, tattha yathāsukhaṃ bhuñjitabbaṃ.
Vị Trưởng lão chưa nên dùng: điều này được nói liên quan đến nhà hội có số lượng Tỳ khưu giới hạn, nơi mà cư sĩ muốn dâng cúng sau khi đã trao đến tất cả mọi người. Còn đối với nhà hội lớn, nơi mà người ta dùng bữa ở một khu vực và nước được dâng ở một khu vực khác, thì ở đó nên dùng bữa tùy thích.
Na tāva udakanti idaṃ hatthadhovanaudakaṃ sandhāya vuttaṃ. Antarā pipāsitena pana gale vilaggāmisena vā pānīyaṃ pivitvā hatthā na dhovitabbā. Sace manussā ‘‘dhovatha bhante pattañca hatthe cā’’ti vadanti, bhikkhū vā ‘‘tumhe udakaṃ gaṇhathā’’ti vadanti, vaṭṭati.
Chưa nên dùng nước: điều này được nói liên quan đến nước rửa tay. Nhưng người bị khát nước giữa chừng hoặc bị nghẹn thức ăn ở cổ, sau khi uống nước, không nên rửa tay. Nếu cư sĩ nói: “Bạch các ngài, xin rửa bát và tay”, hoặc các Tỳ khưu nói: “Quý vị hãy nhận nước”, thì được phép.
Nivattantenāti bhattaggato uṭṭhāya nivattantena saṅghena evaṃ nivattitabbanti dasseti. Kathaṃ? ‘‘Navakehī’’ti sabbaṃ daṭṭhabbaṃ. Sambādhesu hi gharesu mahātherānaṃ nikkhamanokāso na hoti, tasmā evaṃ vuttaṃ. Evaṃ nivattantehi pana navakehi gehadvāre ṭhatvā theresu nikkhantesu paṭipāṭiyā gantabbaṃ. Sace pana mahātherā dhure nisinnā honti, navakā antogehe , therāsanato paṭṭhāya paṭipāṭiyā eva nikkhamitabbaṃ. Kāyena kāyaṃ aghaṭṭentena yathā antarena manussā gantuṃ sakkonti, evaṃ viraḷāya paṭipāṭiyā gantabbaṃ.
Khi trở về: chỉ rằng Tăng chúng khi đứng dậy từ nhà hội và trở về thì nên trở về như thế này. Như thế nào? “Bởi các Tỳ khưu mới tu”, tất cả nên được hiểu (như đã được giải thích trong Luật). Vì rằng trong những ngôi nhà chật hẹp, không có chỗ cho các vị Đại Trưởng lão đi ra, do đó đã nói như vậy. Nhưng khi trở về như vậy, các Tỳ khưu mới tu nên đứng ở cửa nhà, đợi các vị Trưởng lão ra rồi đi theo thứ tự. Nhưng nếu các vị Đại Trưởng lão ngồi ở phía trước, còn các Tỳ khưu mới tu ở trong nhà, thì nên đi ra theo thứ tự bắt đầu từ chỗ ngồi của các vị Trưởng lão. Nên đi theo hàng thưa, sao cho thân không chạm vào thân (người khác) và để người khác có thể đi vào giữa.
Bhattaggavattakathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận tại nhà hội đã chấm dứt.
Piṇḍacārikavattakathā
Phần trình bày về bổn phận đi khất thực
366. Piṇḍacārikavatte – kammaṃ vā nikkhipatīti kappāsaṃ vā suppaṃ vā musalaṃ vā yaṃ gahetvā kammaṃ karonti, ṭhitā vā nisinnā vā honti, taṃ nikkhipati . Na ca bhikkhādāyikāyāti itthī vā hotu puriso vā, bhikkhādānasamaye mukhaṃ na ulloketabbaṃ.
366. Trong bổn phận đi khất thực – Họ đặt công việc xuống: nghĩa là họ đặt bông gòn, cái nia hay cái chày mà họ đang cầm để làm việc, dù đang đứng hay đang ngồi. Và không nên nhìn mặt người thí chủ: dù là nữ hay nam, không nên nhìn vào mặt (họ) trong lúc nhận vật thực.
Piṇḍacārikavattakathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận đi khất thực đã chấm dứt.
Āraññikavattakathā
Phần trình bày về bổn phận của Tỳ khưu sống trong rừng
368. Āraññikavatte – senāsanā otaritabbanti vasanaṭṭhānato nikkhamitabbaṃ.
368. Trong bổn phận của Tỳ khưu sống trong rừng – Nên đi xuống khỏi chỗ ở: nghĩa là nên đi ra khỏi nơi cư trú.
Pattaṃ thavikāya pakkhipitvāti ettha sace bahigāme udakaṃ natthi, antogāmeyeva bhattakiccaṃ katvā atha bahigāme atthi, bahigāme bhattakiccaṃ katvā patto dhovitvā vodako katvā thavikāya pakkhipitabbo.
Bỏ bát vào túi: Ở đây, nếu không có nước ở ngoài làng, thì nên làm phận sự về ăn uống ngay trong làng; còn nếu có nước ở ngoài làng, thì nên làm phận sự về ăn uống ở ngoài làng, rửa bát, làm cho ráo nước rồi bỏ vào túi.
Paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetabbanti sace bhājanāni nappahonti, pānīyameva paribhojanīyampi katvā upaṭṭhāpetabbaṃ. Bhājanaṃ alabhantena veḷunāḷikāyapi upaṭṭhāpetabbaṃ. Tampi alabhantassa yathā samīpe udakaāvāṭo hoti, evaṃ kātabbaṃ. Araṇisahite sati aggiṃ akātumpi vaṭṭati . Yathā ca āraññikassa, evaṃ kantārappaṭipannassāpi araṇisahitaṃ icchitabbaṃ. Gaṇavāsino pana tena vināpi vaṭṭati. Nakkhattāneva nakkhattapadāni.
Nên chuẩn bị sẵn nước dùng: Nếu đồ đựng không đủ, nên chuẩn bị sẵn nước uống dùng làm cả nước dùng. Người không tìm được đồ đựng thì cũng nên chuẩn bị sẵn bằng ống tre. Người không tìm được cả thứ đó thì nên làm sao cho có hố nước ở gần. Khi có đồ tạo lửa (hai que củi cọ vào nhau) thì cũng được phép không nhóm lửa. Như đối với Tỳ khưu sống trong rừng, thì đối với Tỳ khưu đi vào vùng hoang địa cũng vậy, nên mong muốn có đồ tạo lửa. Nhưng đối với Tỳ khưu sống trong Tăng chúng thì không có thứ đó cũng được phép. Các vị trí của tinh tú chính là dấu hiệu các vì sao.
Āraññikavattakathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận của Tỳ khưu sống trong rừng đã chấm dứt.
Senāsanavattakathā
Phần trình bày về bổn phận đối với chỗ ở
369. Senāsanavatte – dvāraṃ nāma yasmā mahāvaḷañjaṃ, tasmā tattha āpucchanakiccaṃ natthi, sesāni pana uddesadānādīni āpucchitvāva kātabbāni. Devasikampi āpucchituṃ vaṭṭati. Athāpi ‘‘bhante āpucchitameva hotū’’ti vutte vuḍḍhataro ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchati, sayameva vā ‘‘tvaṃ yathāsukhaṃ viharāhī’’ti vadati; evampi vaṭṭati. Sabhāgassa vissāsenāpi vaṭṭatiyeva. Yena vuḍḍho tena parivattitabbanti vuḍḍhābhimukhena parivattitabbaṃ. Bhojanasālādīsupi evameva paṭipajjitabbaṃ.
369. Trong bổn phận đối với chỗ ở – Cửa vì là lối đi chính, do đó không có phận sự phải hỏi ý kiến ở đó, nhưng những việc còn lại như chỉ định, trao tặng, v.v… thì phải hỏi ý kiến rồi mới làm. Cũng được phép hỏi ý kiến hằng ngày. Hoặc là, khi nói: “Bạch ngài, xin xem như đã hỏi ý kiến rồi”, vị Trưởng lão hơn chấp thuận: “Lành thay”, hoặc tự mình nói: “Thầy hãy ở tùy thích”; như vậy cũng được phép. Cũng được phép do sự thân thiết với vị đồng phạm hạnh. Nên xoay về hướng vị Trưởng lão hơn: nghĩa là nên xoay mặt về hướng vị Trưởng lão hơn. Trong nhà ăn, v.v… cũng nên thực hành như vậy.
Senāsanavattakathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận đối với chỗ ở đã chấm dứt.
Jantāgharavattādikathā
Phần trình bày về bổn phận tại nhà tắm hơi, v.v…
371. Jantāgharavatte – paribhaṇḍanti bahijagati.
371. Trong bổn phận tại nhà tắm hơi – Đồ dùng phụ nghĩa là khu vực bên ngoài.
373. Ācamanavatthusmiṃ – sati udaketi ettha sace udakaṃ atthi, paṭicchannaṭṭhānaṃ pana natthi, bhājanena nīharitvā ācamitabbaṃ. Bhājane asati pattena nīharitabbaṃ. Pattepi asati asantaṃ nāma hoti. ‘‘Idaṃ ativivaṭaṃ purato aññaṃ udakaṃ bhavissatī’’ti gatassa udakaṃ alabhantasseva bhikkhācāravelā hoti, kaṭṭhena vā kenaci vā puñchitvā gantabbaṃ, bhuñjitumpi anumodanampi kātuṃ vaṭṭati. Āgatapaṭipāṭiyāti vaccakuṭiyaṃ passāvaṭṭhāne nhānatittheti tīsupi āgatapaṭipāṭiyeva pamāṇaṃ.
373. Trong phần về việc súc miệng/rửa mặt – Khi có nước: Ở đây, nếu có nước nhưng không có chỗ kín đáo, thì nên múc (nước) bằng đồ đựng rồi súc miệng/rửa mặt. Khi không có đồ đựng, nên múc bằng bát. Khi cả bát cũng không có, thì gọi là không có (phương tiện). Người đi (tìm nước) với ý nghĩ: “Chỗ này quá trống trải, phía trước sẽ có nước khác”, nhưng không tìm thấy nước cho đến khi đến giờ đi khất thực, thì nên lau (miệng) bằng que củi hoặc vật gì đó rồi đi; cũng được phép dùng bữa và làm lễ tùy hỷ. Theo thứ tự đến: Tại nhà vệ sinh, nơi tiểu tiện, và bến tắm, cả ba nơi này, thứ tự đến là tiêu chuẩn.
374. Vaccakuṭivatte – na dantakaṭṭhaṃ khādantenāti ayaṃ vaccakuṭiyāpi avaccakuṭiyāpi sabbattheva paṭikkhepo. Na pharusena kaṭṭhenāti phālitakaṭṭhena vā kharena vā gaṇṭhikena vā kaṇṭakena vā susirena vā pūtinā vā na avalekhitabbaṃ. Avalekhanakaṭṭhaṃ pana aggahetvā paviṭṭhassa āpatti natthi.
374. Trong bổn phận tại nhà vệ sinh – Không nên nhai tăm xỉa răng: Đây là sự cấm đoán ở mọi nơi, cả trong nhà vệ sinh lẫn ngoài nhà vệ sinh. Không nên (chùi) bằng que củi thô: Không nên chùi bằng que củi đã chẻ, hoặc thô ráp, hoặc có mắt, hoặc có gai, hoặc rỗng ruột, hoặc mục nát. Nhưng người đi vào mà không mang theo que củi để chùi thì không phạm tội.
Na ācamanasarāvaketi sabbasādhāraṇaṭṭhānaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tatra hi aññe aññe āgacchanti, tasmā udakaṃ na sesetabbaṃ. Yaṃ pana saṅghikepi vihāre ekadese nibaddhagamanatthāya kataṃ ṭhānaṃ hoti puggalikaṭṭhānaṃ vā, tasmiṃ vaṭṭati. Virecanaṃ pivitvā punappunaṃ pavisantassāpi vaṭṭatiyeva.
Không nên (để lại nước) trong đồ đựng nước rửa mặt: Điều này được nói liên quan đến nơi công cộng dùng chung. Vì rằng ở đó nhiều người khác nhau lui tới, do đó không nên để lại nước thừa. Nhưng đối với nơi được làm ở một khu vực riêng trong tu viện của Tăng chúng để đi lại thường xuyên, hoặc nơi riêng của cá nhân, thì ở đó được phép (để lại nước). Người đã uống thuốc xổ và đi vào (nhà vệ sinh) nhiều lần cũng được phép.
Ūhatāti ūhaditā; bahi vaccamakkhitāti attho. Dhovitabbāti udakaṃ āharitvā dhovitabbā. Udakaṃ atthi, bhājanaṃ natthi, asantaṃ nāma hoti. Bhājanaṃ atthi, udakaṃ natthi, etampi asantaṃ. Ubhaye pana asati asantameva, kaṭṭhena vā kenaci vā puñchitvā gantabbaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
Bị vấy bẩn: nghĩa là bị dây bẩn; ý muốn nói là bị phân dính ở bên ngoài (chân). Nên rửa: nghĩa là nên mang nước đến và rửa sạch. Có nước, không có đồ đựng, thì gọi là không có (phương tiện). Có đồ đựng, không có nước, điều này cũng là không có (phương tiện). Nhưng khi cả hai đều không có, thì thực sự là không có (phương tiện), nên lau bằng que củi hoặc vật gì đó rồi đi. Phần còn lại ở mọi nơi đều rõ ràng như vậy.
Jantāgharavattādikathā niṭṭhitā.
Phần trình bày về bổn phận tại nhà tắm hơi, v.v… đã chấm dứt.
Vattakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Phần giải thích Chương về Bổn phận đã chấm dứt.
