Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 3 – 1.5. Phẩm Người Ngu

อรรถกถา อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต ปฐมปัณณาสก์ พาลวรรคที่ ๑
Giải thích về bộ kinh Aṅguttaranikāya, Tăng-đoạn-Ni-cư-đại, Phần đầu của phần Pa-lu-thả (phần của người ngu) phần thứ nhất

๕. อโยนิโสสูตร
5. Kinh về sự hiểu biết sai lầm

อรรถกถาอโยนิโสสูตรที่ ๕
Giải thích về Kinh Sự Hiểu Biết Sai Lầm số 5

พึงทราบวินิจฉัยในอโยนิโสสูตรที่ ๕ ดังต่อไปนี้ :-
Cần phải biết cách giải thích về Kinh Sự Hiểu Biết Sai Lầm số 5 như sau:

บทว่า อโยนิโส ปญฺหํ กตฺตา โหติ ความว่า คนพาลย่อมทำสิ่งที่ไม่เป็นปัญหานั่นแลให้เป็นปัญหา เพราะคิดไม่ถูกวิธี เหมือนพระโลฬุทายีเถระ เมื่อถูกถามว่า อุทายี ที่ตั้งของอนุสติมีเท่าไรหนอแล ก็คิดว่าขันธ์ที่เคยอาศัยอยู่ในภพก่อนจักเป็นที่ตั้งของอนุสติ ดังนี้แล้ว ทำสิ่งที่ไม่เป็นปัญหาให้เป็นปัญหาฉะนั้น.
Đoạn nói “Ayoniṣo pañhaṁ kattā hoti” có nghĩa là người ngu sẽ làm những điều không phải là vấn đề trở thành vấn đề vì suy nghĩ sai cách. Giống như Thầy Lohalutayi, khi được hỏi về nơi của Anussati, đã nghĩ rằng các hợp thể (khandha) đã sống trong đời trước sẽ là nơi để ghi nhớ, như vậy đã biến điều không phải là vấn đề thành một vấn đề.

บทว่า อโยนิโส ปญฺหํ วิสชฺเชตา โหติ ความว่า ก็คนพาลแม้เมื่อจะวิสัชนาปัญหาที่คิดได้อย่างนี้๑- ก็กลับวิสัชนาโดยไม่แยบคาย คล้ายพระเถระนั้นนั่นแล โดยนัยมีอาทิว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ภิกษุในธรรมวินัยนี้ย่อมระลึกถึงขันธ์ที่อาศัยอยู่ในภพก่อนได้มากมาย คือระลึกได้ชาติหนึ่งบ้าง คือย่อมกล่าวสิ่งที่ไม่เป็นปัญหานั่นแล ว่าเป็นปัญหา.
Đoạn nói “Ayoniṣo pañhaṁ vissajjeta hoti” có nghĩa là người ngu, mặc dù có thể trả lời những câu hỏi như vậy, lại trả lời mà không khéo léo, giống như vị Thầy đó vậy. Với cách hiểu rằng các Tỳ-kheo trong giáo lý này nhớ lại những hợp thể đã sống trong các kiếp trước một cách mơ hồ, và nói điều không phải là vấn đề thành vấn đề.

๑- ปาฐะว่า จินฺติตํ ปุน ฉบับพม่าเป็น เอวํ จินฺติตํ ปน แปลตามฉบับพม่า.
1- Văn bản nói rằng “Cintitaṁ pun” trong bản Myanmar có nghĩa là “Evaṁ cintitaṁ pan”, dịch theo bản Myanmar.

ในบทว่า ปริมณฺฑเลหิ ปทพฺยญฺเนหิ นี้ พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้
Trong đoạn nói “Parimāṇalehi patabhyaññehi” này, cần phải biết cách giải thích như sau:

บทนั่นแล ชื่อว่าบทพยัญชนะ เพราะทำความหมายให้ปรากฏ บทพยัญชนะนั้นที่กล่าวทำอักษรให้บริบูรณ์ ไม่ให้เสียความหมายของพยัญชนะ ๑๐ อย่าง ชื่อว่าเป็นปริมณฑล (กลมกลืน). อธิบายว่า ด้วยบทพยัญชนะเห็นปานนี้.
Đoạn đó gọi là “Phần phụ âm”, bởi vì làm cho ý nghĩa được rõ ràng. Phần phụ âm đó, khi nói ra, làm cho chữ cái được hoàn chỉnh, không làm mất đi ý nghĩa của 10 phụ âm, được gọi là “Vòng tròn” (Hài hòa). Giải thích là bằng phần phụ âm như thế này.

บทว่า สิลิฏฺเฐหิ ได้แก่ ที่ชื่อว่าสละสลวย เพราะมีบทอันสละสลวย.
Đoạn nói “Silitthēhi” có nghĩa là “Tinh tế”, bởi vì có những đoạn văn tinh tế.

บทว่า อุปคเตหิ ได้แก่ เข้าถึงผลและเหตุ.
Đoạn nói “Upakatehi” có nghĩa là “Đạt đến kết quả và nguyên nhân”.

บทว่า นาพฺภนุโมทิตา ความว่า คนพาลย่อมไม่อนุโมทนา คือไม่ยินดีปัญหาของบุคคลอื่นที่วิสัชนาโดยแยบคายอย่างนี้ คือที่วิสัชนาทำให้สมบูรณ์ด้วยอาการทุกอย่าง. เหมือนพระโลฬุทายีเถระไม่อนุโมทนาปัญหาของพระสารีบุตร ฉะนั้น.
Đoạn nói “Nābhānummoditā” có nghĩa là người ngu không đồng ý, tức là không vui vẻ với câu trả lời của người khác mà trả lời một cách khéo léo như vậy, tức là câu trả lời đã hoàn chỉnh với tất cả các hành vi. Giống như Thầy Lohalutayi không đồng ý với câu trả lời của Thầy Sāriputta vậy.

๒- ปาฐะว่า นาพฺภนุโมทิตา เป็นบาลีเดิม แต่ในอรรถกถาเป็น นาภินุโมทติ.
2- Văn bản nói rằng “Nābhānummoditā” là Pāli gốc, nhưng trong phần giải thích là “Nāphinummodati.”

เหมือนอย่างที่ท่านกล่าวไว้ว่า๒-
Giống như những gì ngài đã nói rằng:

อาวุโสสารีบุตร ไม่ใช่ฐานะ ไม่ใช่โอกาสเลยที่พระอนาคามีนั้น ล่วงเลยความเป็นสหายของเหล่าเทพผู้มีกวฬิงการาหารเป็นภักษา เข้าถึงหมู่เทพที่เป็นมโนมยะหมู่ใดหมู่หนึ่งแล้ว จะพึงเข้าสัญญาเวทยิตนิโรธก็ได้ จะพึงออกจากสัญญาเวทยิตนิโรธก็ได้ ฐานะนี้ไม่มีเลย.
Thượng tọa Sāriputta đã nói rằng: “Không có vị trí, không có cơ hội nào cho vị Arahant này, sau khi vượt qua mối quan hệ với các vị thần có thức ăn là quỳnh công, khi đã đạt đến nhóm thần trong cõi tâm (Manomaya), sẽ có thể vào hoặc ra khỏi sự đình chỉ nhận thức (Saññā-vedayita-nirodha), không có vị trí này.”

๒- องฺ.ปญฺจก. เล่ม ๒๒/ข้อ ๑๖๖
2- Aṅguttaranikāya, Tập 22, Câu 166

ในคำว่า โยนิโส ปญฺหํ กตฺตา เป็นต้น พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้
Trong đoạn nói “Ayoniṣo pañhaṁ kattā” cần phải biết cách giải thích như sau:

บัณฑิตคิดปัญหาโดยแยบคายแล้วย่อมวิสัชนาปัญหาโดยแยบคาย เหมือนพระอานนทเถระฉะนั้น.
Người trí suy nghĩ vấn đề một cách khéo léo rồi trả lời vấn đề một cách khéo léo, giống như Thầy Ānanda vậy.

เป็นความจริง พระเถระถูกพระศาสดาตรัสถามว่า ดูก่อนอานนท์ ที่ตั้งของอนุสติมีเท่าไรหนอแล ก็คิดโดยแยบคายก่อนว่า นี้จักเป็นปัญหา เมื่อจะวิสัชนาโดยแยบคาย จึงทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ภิกษุในศาสนานี้สงัดแล้วเทียวจากทั้งหลาย ฯลฯ แล้วเข้าจตุตถฌานอยู่ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่ตั้งของอนุสตินี้ที่เจริญแล้วอย่างนี้ ทำให้มากแล้วอย่างนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อความอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน.
Thật vậy, Thầy Ānanda đã được Phật hỏi rằng: “Thế nào, Ānanda, nơi của Anussati là gì?” Ngài đã suy nghĩ một cách khéo léo và nghĩ rằng đây sẽ là một câu hỏi. Sau đó, khi trả lời một cách khéo léo, ngài đã thưa rằng: “Kính bạch Đức Thế Tôn, các Tỳ-kheo trong giáo pháp này khi đã rời bỏ mọi thứ và đạt được Jhāna thứ tư, thì Anussati này, khi đã phát triển và được thực hành đúng đắn, sẽ đem lại sự an lạc trong hiện tại.”

บทว่า อพฺภานุโมทิตา โหติ ความว่า บัณฑิตย่อมอนุโมทนาโดยแยบคาย เหมือนพระตถาคตอนุโมทนาฉะนั้น.
Đoạn nói “Apphānummoditā hoti” có nghĩa là người trí sẽ đồng tình một cách khéo léo, giống như Đức Thế Tôn đồng tình vậy.

เป็นความจริง พระตถาคตเมื่อพระอานนทเถระวิสัชนาปัญหาแล้ว ก็ตรัสพระดำรัสมีอาทิว่า ดีแล้ว ดีแล้ว อานนท์ ถ้าอย่างนั้น อานนท์ เธอจงทรงจำที่ตั้งแห่งอนุสติที่ ๖ นี้ไว้เถิด อานนท์ ภิกษุในธรรมวินัยนี้มีสติก้าวไปข้างหน้า มีสติถอยหลังกลับ.
Thật vậy, Đức Thế Tôn sau khi Thầy Ānanda đã trả lời vấn đề, Ngài đã nói: “Tốt rồi, tốt rồi, Ānanda. Nếu vậy, Ānanda, con hãy ghi nhớ nơi của Anussati thứ 6 này. Ānanda, các Tỳ-kheo trong giáo lý này có trí tuệ đi về phía trước và có trí tuệ quay lại.”

จบอรรถกถาอโยนิโสสูตรที่ ๕
Hết phần giải thích về Kinh Sự Hiểu Biết Sai Lầm số 5.