Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 2 – 1. Phẩm Hình Phạt

อรรถกถา อังคุตตรนิกาย ทุกนิบาต ปฐมปัณณาสก์

Chú giải Aṅguttara Nikāya, phần Duka Nipāta, Tập Thứ Nhất.

กัมมกรณวรรคที่ ๑

Phẩm Kammakarana, chương 1.

กัมมกรณวรรคที่ ๑

Phẩm Kammakarana, chương thứ nhất.

อรรถกถาสูตรที่ ๑

Chú giải Kinh số 1.

ทุกนิบาต สูตรที่ ๑ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.

Duka Nipāta, Kinh số 1 được giải thích như sau.

บทว่า วชฺชานิ แปลว่า โทษ คือความผิด.
Cụm từ “Vajjāni” có nghĩa là lỗi lầm hay tội lỗi.

บทว่า ทิฏฺฐธมฺมิกํ ได้แก่ มีผลเกิดขึ้นในปัจจุบัน คือในอัตภาพนี้แหละ.
Cụm từ “Diṭṭhadhammikaṃ” có nghĩa là kết quả xảy ra ngay trong hiện tại, tức là trong kiếp sống này.

บทว่า สมฺปรายิกํ ได้แก่ มีผลเกิดขึ้นในภายหน้า คือในอัตภาพที่ยังไม่มาถึง.
Cụm từ “Samparāyikaṃ” có nghĩa là kết quả xảy ra trong tương lai, tức là trong các kiếp sống tiếp theo.

บทว่า อาคุจารึ ได้แก่ ผู้กระทำชั่ว คือกระทำความผิด.
Cụm từ “Āgucāri” có nghĩa là người làm điều sai trái, phạm tội lỗi.

บทว่า ราชาโน คเหตฺวา วิวิธา กมฺมกรณา กโรนฺเต ความว่า ราชบุรุษทั้งหลายจับโจรมาลงกรรมกรณ์หลายอย่างต่างวิธี แต่ชื่อว่า พระราชาทรงให้ราชบุรุษลงกรรมกรณ์เหล่านั้น.
Cụm từ “Rājāno gahetvā vividhā kammakaraṇā karonte” có nghĩa là các quan chức bắt giữ tội phạm và thực hiện nhiều hình thức trừng phạt khác nhau, nhưng được gọi là vua ra lệnh cho họ thực hiện những hình phạt đó.

บุคคลนี้เห็นโจรนั้นถูกลงกรรมกรณ์อย่างนี้ เพราะเหตุนั้น ท่านจึงกล่าวว่า ปสฺสติ โจรํ อาคุจารึ ราชาโน คเหตฺวา วิวิธา ภมฺมกรณา กโรนฺเต ดังนี้.
Người này thấy tên tội phạm bị trừng phạt như vậy, vì thế nên nói rằng “Passati coraṃ āgucāriṃ rājāno gahetvā vividhā bhammakaraṇā karonte”.

บทว่า อฑฺฒทณฺฑเกหิ ความว่า ด้วยไม้ตะบอง หรือด้วยท่อนไม้ที่เอาไม้ยาว ๔ ศอกมาตัดเป็น ๒ ท่อน ใส่ด้ามสำหรับถือไว้เพื่อประหาร.
Cụm từ “Aḍḍhadaṇḍakehi” có nghĩa là sử dụng gậy hoặc khúc gỗ dài 4 cubit (khoảng 1,8 mét) cắt làm đôi, có cán để sử dụng trong việc trừng phạt.

บทว่า ทวิลงฺคถาลิกํ ได้แก่ ลงกรรมกรณ์วิธีทำให้เป็นหม้อเคี่ยวน้ำส้ม.
Cụm từ “Davilangathālikaṃ” có nghĩa là hình phạt nấu như trong nồi nước giấm.

เมื่อจะลงกรรมกรณ์วิธีนั้น เปิดกะโหลกศีรษะแล้วเอาคีมคีบก้อนเหล็กแดงใส่เข้าในกะโหลกศีรษะนั้น ด้วยเหตุนั้น มันสมองในศีรษะเดือดล้นออก.
Khi thực hiện hình phạt này, họ mở hộp sọ và đưa miếng sắt nung đỏ vào bên trong, khiến não sôi lên và trào ra ngoài.

บทว่า สงฺขมุณฺฑิกํ ได้แก่ ลงกรรมกรณ์วิธีขอดสังข์.
Cụm từ “Saṅkhamuṇḍikaṃ” có nghĩa là hình phạt làm sạch vỏ ốc.

เมื่อจะลงกรรมกรณ์วิธีนั้น ตัดหนังศีรษะแต่จอนหูทั้งสองข้างลงมาถึงท้ายทอยแล้วรวบเส้นผมทั้งหมดผูกเป็นขมวด.
Khi thực hiện hình phạt này, họ cắt da đầu từ hai bên tai xuống đến gáy rồi buộc tóc thành búi.

ใช้ไม้สอดบิดยกขึ้นให้หนังเลิกหลุดขึ้นมาพร้อมทั้งผม.
Dùng cây gậy luồn vào, vặn và kéo lên để da đầu tuột ra cùng với tóc.

ต่อแต่นั้นก็ใช้ทรายหยาบขัดกะโหลกศีรษะ ล้างให้เกลี้ยงขาวเหมือนสังข์.
Sau đó, họ dùng cát thô chà xát hộp sọ, làm cho sạch bóng như vỏ ốc.

บทว่า ราหุมุขํ ได้แก่ ลงกรรมกรณ์วิธีปากราหู.
Cụm từ “Rāhumukhaṃ” có nghĩa là hình phạt “miệng Rāhu”.

เมื่อจะลงกรรมกรณ์วิธีนั้น ใช้ขอเหล็กเกี่ยวปากให้อ้าขึ้นแล้วจุดไฟในปากนั้น.
Khi thực hiện hình phạt này, họ dùng móc sắt để mở miệng và đốt lửa bên trong.

อีกวิธีหนึ่ง ใช้สิ่วตอกแต่จอนหูทั้งสองข้างลงไปทะลุปาก เลือดไหลออกมาเต็มปาก.
Cách khác, họ dùng đục đâm từ hai bên tai xuyên qua miệng, máu tràn ra đầy miệng.

บทว่า โชติมาลิกํ ความว่า ใช้ผ้าเก่าชุบน้ำมันพันทั่วทั้งตัว แล้วจุดไฟ.
Cụm từ “Jotimālikaṃ” có nghĩa là lấy vải cũ tẩm dầu quấn quanh cơ thể rồi đốt cháy.

บทว่า หตฺถปฺปชฺโชติกํ ความว่า ใช้ผ้าเก่าชุบน้ำมันพันมือทั้งสองแล้วจุดไฟ ต่างคบไฟ.
Cụm từ “Hatthapajjotikaṃ” có nghĩa là dùng vải cũ tẩm dầu quấn quanh hai tay rồi đốt lửa, giống như hai ngọn đuốc.

บทว่า เอรกวฏฺฏิกํ ได้แก่ ลงกรรมกรณ์วิธีริ้วส่าย.
Cụm từ “Erakavaṭṭikaṃ” có nghĩa là hình phạt “xé thành dải”.

เมื่อจะลงกรรมกรณ์วิธีนั้น เชือดหนังลอกออกเป็นริ้วๆ ตั้งแต่ใต้คอลงไปถึงข้อเท้า.
Khi thực hiện hình phạt này, họ lột da thành từng dải từ dưới cổ xuống đến mắt cá chân.

แล้วใช้เชือกผูกโจรลากไป โจรเดินเหยียบริ้วหนังของตัวล้มลง.
Sau đó, họ buộc tên tội phạm bằng dây và kéo đi, khiến hắn dẫm lên chính dải da của mình mà ngã xuống.

บทว่า จีรกวาสิกํ ได้แก่ ลงกรรมกรณ์วิธีนุ่งเปลือกไม้.
Cụm từ “Jīrakavāsikaṃ” có nghĩa là hình phạt “mặc vỏ cây”.

เมื่อจะลงกรรมกรณ์วิธีนั้น เชือดหนังเป็นริ้วๆ เหมือนอย่างแรกนั่นแหละแต่ทำเป็น ๒ ตอน.
Khi thực hiện hình phạt này, họ lột da thành dải như trước nhưng chia thành hai phần.

แต่ใต้คอลงมาถึงสะเอวตอน ๑ แต่สะเอวถึงข้อเท้าตอน ๑.
Phần trên từ cổ xuống đến eo là một phần, từ eo xuống đến mắt cá chân là phần thứ hai.

ริ้วหนังตอนบนคลุมลงมาปิดกายตอนล่างเป็นดังนุ่งเปลือกไม้.
Phần da trên phủ xuống che phần dưới như mặc vỏ cây.

บทว่า เอเณยฺยกํ ได้แก่ ลงกรรมกรณ์วิธียืนกวาง.
Cụm từ “Eṇeyyakaṃ” có nghĩa là hình phạt “đứng như nai”.

เมื่อจะลงกรรมกรณ์วิธีนั้น ใช้ห่วงเหล็กสวมข้อศอกทั้งสอง และเข่าทั้งสองให้ก้มลงกับดิน.
Khi thực hiện hình phạt này, họ dùng vòng sắt siết vào hai khuỷu tay và hai đầu gối, buộc cúi sát xuống đất.

สอดหลักเหล็กตอกตรึงไว้ เขาจะยืนอยู่บนดินด้วยหลักเหล็ก ๔ อัน.
Họ dùng cọc sắt đóng cố định, người bị trừng phạt sẽ đứng trên đất bằng bốn cọc sắt.

แล้วก่อไฟล้อมลน เขาย่อมเป็นเหมือนกวางถูกไฟไหม้ตาย.
Sau đó, họ đốt lửa xung quanh, làm cho người đó giống như con nai bị lửa thiêu chết.

แม้ในอาคตสถานท่านก็กล่าวดังนี้เหมือนกัน.
Ngay cả trong những trường hợp khác, cũng có lời giải thích tương tự như vậy.

เมื่อเขาตายแล้ว ถอนหลักออก ให้เขายืน (เป็นสัตว์ ๔ เท้า) อยู่ด้วยปลายกระดูกทั้ง ๔ นั่นเอง.
Khi người đó chết, họ rút cọc ra, để xác người đứng như loài vật bốn chân chỉ với phần xương còn lại.

ชื่อว่าเหตุการณ์เห็นปานนี้ย่อมไม่มี.
Những sự việc như thế này hiếm khi xảy ra.

บทว่า พฬิสมํสิกํ ความว่า ใช้เบ็ดมีเงี่ยง ๒ ข้าง เกี่ยวหนังเนื้อเอ็นดึงออกมา.
Cụm từ “Baliṃsaṃsikaṃ” có nghĩa là sử dụng móc có hai ngạnh để móc da, thịt và gân ra.

บทว่า กหาปณกํ ความว่า ใช้มีดคมเฉือนสรีระทุกแห่ง ตั้งแต่สะเอวออกเป็นแว่นๆ ขนาดเท่าเหรียญกษาปณ์.
Cụm từ “Kahāpaṇakaṃ” có nghĩa là dùng dao sắc cắt cơ thể thành từng lát tròn như đồng tiền từ eo trở xuống.

บทว่า ขาราปฏิจฺฉกํ ความว่า สับฟันให้ยับทั่วกายแล้วใช้น้ำแสบราด ขัดถูด้วยแปรงให้หนังเอ็นหลุดออกมาหมด เหลือแต่กระดูก.
Cụm từ “Khārāpaṭicchakaṃ” có nghĩa là đập nát toàn bộ cơ thể, sau đó đổ nước cay vào và dùng bàn chải chà xát khiến da và gân bong ra, chỉ còn lại xương.

บทว่า ปลิฆปริวฏฺฏกํ ความว่า จับนอนตะแคง ใช้หลาวเหล็กตอกตรงช่องหู ทะลุลงไปตรึงแน่นอยู่กับดิน แล้วจับเท้าทั้งสองยกเดินเวียนไป.
Cụm từ “Paliḍhapariyavaṭṭakaṃ” có nghĩa là buộc người bị phạt nằm nghiêng, dùng cọc sắt đâm xuyên qua tai và cố định xuống đất, sau đó nhấc hai chân lên và xoay vòng.

บทว่า ปลาลปีฐกํ ความว่า เจ้าหน้าที่ผู้ฉลาดใช้ลูกบดศิลากลิ้งทับตัวให้กระดูกแตกป่น แต่ไม่ให้ผิวหนังขาด แล้วจับผมรวบยกเขย่าๆ ให้เนื้อรวมเข้าเป็นกอง ใช้ผมนั่นเหละพันตะล่อมเข้าวางไว้เหมือนตั่งฟาง.
Cụm từ “Palālapīṭhakaṃ” có nghĩa là viên chức khéo léo dùng đá lăn nghiền nát xương nhưng không làm rách da, sau đó gom tóc lại và lắc để thịt gom thành đống, rồi quấn tóc thành búi giống như một chiếc ghế rơm.

บทว่า สุนเขหิปิ ขาทาเปนฺเต ความว่า ไม่ให้อาหารสุนัข ๒-๓ วัน แล้วให้ฝูงสุนัขที่หิวจัดกัดกิน เพียงครู่เดียวก็เหลือแต่กระดูก.
Cụm từ “Sunehepi khādāpente” có nghĩa là bỏ đói chó 2-3 ngày, sau đó thả đàn chó đói vào cắn xé cho đến khi chỉ còn lại xương.

บทว่า สูเล อุตฺตาเสนฺเต ได้แก่ ยกขึ้นนอนหงายบนหลาว.
Cụm từ “Sūle uttāsente” có nghĩa là treo người lên và nằm ngửa trên cọc nhọn.

บทว่า น ปเรสํ ปาภตํ วิลุมฺปนฺโต วิจรติ ความว่า เห็นสิ่งของของผู้อื่นมาอยู่ต่อหน้า โดยที่สุดแม้เป็นของที่มีค่าตั้ง ๑,๐๐๐ ตกอยู่ตามถนน ก็มิได้เที่ยวยื้อแย่งเอา ด้วยคิดว่า จักมีชีวิตอยู่ด้วยสิ่งนี้ หรือคิดว่าประโยชน์อะไรด้วยสิ่งนี้ ใช้หลังเท้าเขี่ยไป.
Cụm từ “Na paresāṃ pābhataṃ vilumpanto vicarati” có nghĩa là khi thấy tài sản của người khác ngay trước mắt, thậm chí nếu đó là vật có giá trị 1,000 đồng rơi trên đường, người đó cũng không giành giật lấy, mà chỉ dùng chân đá đi vì nghĩ rằng không cần thiết.

บทว่า ปาปโก แปลว่า เลว ได้แก่เป็นทุกข์ คือไม่น่าปรารถนา.
Cụm từ “Pāpako” có nghĩa là xấu xa, tức là điều bất hạnh và không mong muốn.

บทว่า กิญฺจ ตํ ความว่า จะพึงมีเหตุนี้ได้อย่างไร.
Cụm từ “Kiñca taṃ” có nghĩa là làm sao có thể xảy ra điều này?

บทว่า เยนาหํ ตัดบทว่า เยน อหํ.
Cụm từ “Yenāhaṃ” có nghĩa là “bằng cách nào tôi có thể…”.

บทว่า กายทุจฺจริตํ ได้แก่ กายกรรมที่เป็นอกุศล ๓ อย่างมีปาณาติบาตเป็นต้น.
Cụm từ “Kāyaduccaritaṃ” có nghĩa là những hành động xấu ác về thân, bao gồm ba loại bất thiện như sát sinh.

บทว่า กายสุจริตํ ได้แก่ กุศลกรรม ๓ อย่างที่เป็นปฏิปักษ์ต่อกายทุจริต.
Cụm từ “Kāyasucaritaṃ” có nghĩa là ba hành động thiện lành đối lập với những hành động xấu về thân.

บทว่า วจีทุจริตํ ได้แก่ วจีกรรมที่เป็นอกุศล ๔ อย่างมีมุสาวาทเป็นต้น.
Cụm từ “Vacīduccaritaṃ” có nghĩa là những hành động xấu ác về lời nói, bao gồm bốn loại bất thiện như nói dối.

บทว่า วจีสุจริตํ ได้แก่ กุศลกรรม ๔ อย่างที่เป็นปฏิปักษ์ต่อวจีทุจริต.
Cụm từ “Vacīsucaritaṃ” có nghĩa là bốn hành động thiện lành đối lập với những hành động xấu về lời nói.

บทว่า มโนทุจฺจริตํ ได้แก่ มโนกรรมที่เป็นอกุศล ๓ อย่างมีอภิชฌาเป็นต้น.
Cụm từ “Manoduccaritaṃ” có nghĩa là những hành động xấu ác về ý, bao gồm ba loại bất thiện như tham ái.

บทว่า มโนสุจริตํ ได้แก่ กุศลกรรม ๓ อย่างที่เป็นปฏิปักษ์ต่อมโนทุจริต.
Cụm từ “Manosucaritaṃ” có nghĩa là ba hành động thiện lành đối lập với những hành động xấu về ý.

ในคำว่า สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรติ นี้ สุทธิมี ๒ อย่าง คือ ปริยายสุทธิ ๑ นิปปริยายสุทธิ ๑.
Cụm từ “Suddhaṃ attānaṃ pariharati” có nghĩa là “giữ gìn sự thanh tịnh cho bản thân”, và có hai loại thanh tịnh: Thanh tịnh tương đối và thanh tịnh tuyệt đối.

จริงอยู่ บุคคลชื่อว่าบริหารตนให้หมดจดโดยปริยาย ด้วยสรณคมน์.
Thật vậy, một người được gọi là đã làm cho bản thân trở nên thanh tịnh theo cách tương đối thông qua sự quy y Tam Bảo.

ชื่อว่าบริหารตนให้หมดจดโดยปริยาย ด้วยศีล ๕ ด้วยศีล ๑๐ ด้วยจตุปาริสุทธิศีล ด้วยปฐมฌาน ฯลฯ ด้วยเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน ด้วยโสดาปัตติมรรค ฯลฯ ด้วยอรหัตมรรคเหมือนกัน.
Sự thanh tịnh tương đối còn đạt được qua việc giữ gìn Ngũ Giới, Thập Giới, Bốn Giới Thanh Tịnh, Sơ Thiền, cho đến Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ và các Thánh Đạo từ Tu Đà Hoàn cho đến A La Hán.

ส่วนผู้ที่ดำรงอยู่ในอรหัตผล เป็นพระขีณาสพ ยังขันธ์ ๕ ซึ่งมีรากขาดแล้ว ให้เป็นไปอยู่บ้าง ให้เคี้ยวกินบ้าง ให้บริโภคบ้าง ให้นั่งบ้าง ให้นอนบ้าง.
Còn người đã đạt A La Hán quả, là bậc Khánh Tận, vẫn duy trì Ngũ Uẩn đã đoạn trừ gốc rễ, có thể ăn, ngồi, nằm nhưng chỉ là duy trì sự sống còn lại.

พึงทราบว่า บริหาร คือประคับประคองตนให้หมดจด คือหมดมลทินโดยตรงทีเดียว.
Nên hiểu rằng, “barihara” nghĩa là tự giữ gìn bản thân trong sạch, hoàn toàn không có tỳ vết.

บทว่า ตสฺมา ความว่า เพราะสองอย่างเหล่านี้เป็นโทษทีเดียว มิใช่ไม่เป็นโทษ.
Cụm từ “Tasmā” có nghĩa là, vì hai điều này thực sự là tội lỗi, không phải không phải tội lỗi.

บทว่า วชฺชภีรุโน แปลว่า เป็นผู้ขลาดต่อโทษ.
Cụm từ “Vajjabhīruno” có nghĩa là người sợ hãi tội lỗi.

บทว่า วชฺชภยทสฺสาวิโน แปลว่า เห็นโทษเป็นภัยอยู่เสมอ.
Cụm từ “Vajjabhayadassāvino” có nghĩa là luôn thấy tội lỗi là mối nguy hại.

บทว่า เอตํ ปาฏิกงฺขํ ความว่า ข้อนี้จะพึงหวังได้ อธิบายว่า ข้อนี้จะมีแน่.
Cụm từ “Etaṃ pāṭikaṅkhaṃ” có nghĩa là điều này có thể kỳ vọng, giải thích rằng điều này chắc chắn sẽ xảy ra.

บทว่า ยํ เป็นเพียงนิบาต อีกอย่างหนึ่งเป็นตติยาวิภัตติ ความว่า เป็นเหตุเครื่องพ้นจากโทษทั้งปวง.
Cụm từ “Yaṃ” chỉ là một trợ từ, ngoài ra nó còn là cách thứ ba (tatiyā vibhatti) nghĩa là lý do thoát khỏi mọi tội lỗi.

ถามว่า จักพ้นด้วยเหตุไร.
Hỏi: Sẽ thoát khỏi nhờ điều gì?

แก้ว่า พ้นด้วยมรรคที่ ๔ ด้วย ด้วยผลที่ ๔ ด้วย.
Đáp: Thoát khỏi nhờ vào Đạo thứ tư và Quả thứ tư.

ชื่อว่าพ้นด้วยมรรค เมื่อบรรลุผลแล้ว ชื่อว่าพ้นอย่างหมดจด.
Được gọi là thoát nhờ Đạo, khi đạt được Quả, gọi là thoát hoàn toàn.

ก็อกุศลไม่ให้ผลแก่พระขีณาสพหรือ. ให้ผล.
Vậy bất thiện nghiệp có còn mang lại quả cho bậc Khánh Tận không? Có chứ.

แต่อกุศลนั้น ท่านทำไว้ก่อนแต่ยังไม่เป็นพระขีณาสพ และให้ผลในอัตภาพนี้เท่านั้น ในสัมปรายภพ ผลกรรมไม่มีแก่ท่าน.
Tuy nhiên, các bất thiện nghiệp đó đã được thực hiện trước khi Ngài trở thành bậc Khánh Tận và chỉ mang lại quả trong kiếp sống hiện tại. Ở kiếp sau, các quả của nghiệp đó không còn nữa.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๑

Kết thúc phần chú giải Kinh số 1.

อรรถกถาสูตรที่ ๒

Chú giải Kinh số 2.

ในสูตรที่ ๒ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 2, được giải thích như sau:

บทว่า ปธานานิ แปลว่า ความเพียร.
Cụm từ “Padhānāni” có nghĩa là sự tinh tấn.

จริงอยู่ ความเพียร ท่านเรียกว่าปธานะ เพราะควรตั้งไว้ หรือเพราะทำความพยายาม.
Thực sự, sự tinh tấn được gọi là “Padhāna” vì cần phải được duy trì hoặc vì đòi hỏi nỗ lực.

บทว่า ทุรภิสมฺภวานิ ความว่า ยากที่จะบังคับ คือยากที่จะให้เป็นไป. อธิบายว่า ทำได้ยาก.
Cụm từ “Durabhisambhāvāni” có nghĩa là khó kiểm soát, tức là khó thực hiện. Giải thích rằng việc này rất khó để làm.

บทว่า อคารํ อชฺฌาวสตํ แปลว่า อยู่ในเรือน.
Cụm từ “Agāraṃ ajjhāvasataṃ” có nghĩa là sống trong nhà.

ด้วยคำว่า จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานุปฺปาทนตฺถํ ปธานํ ท่านแสดงว่า ชื่อว่าความพยายามเพื่อให้ปัจจัย ๔ มีจีวรเป็นต้นเหล่านี้เกิดขึ้น เกิดขึ้นยาก.
Cụm từ “Cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānuppādanatthaṃ padhānaṃ” có nghĩa là sự tinh tấn để tạo ra bốn nhu yếu vật dụng như y phục, thức ăn, chỗ ở và thuốc men là rất khó khăn.

ความจริง การที่จะพูดว่า ท่านทั้งหลายจงให้ผ้าเพียง ๔ ศอก หรือภัตตาหารประมาณข้าวสารฟายมือหนึ่ง หรือบรรณศาลาประมาณ ๔ ศอก หรือเภสัชมีเนยใสเนยข้นเป็นต้นเพียงนิดหน่อยดังนี้ก็ดี การนำออกให้ก็ดี ทำได้ยาก เหมือนกองทัพ ๒ ฝ่ายเข้าทำสงครามกัน.
Thực tế, việc nói rằng “hãy cúng dường một mảnh vải dài bốn thước, một bữa ăn với một nắm gạo, một nơi trú ngụ dài bốn thước hoặc một chút thuốc như bơ lỏng, bơ đặc” là rất khó thực hiện. Cũng khó khăn như hai đội quân đối đầu trong cuộc chiến.

เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า
Do đó, Đức Phật đã dạy rằng:

ทานํ จ ยุทฺธํ จ สมานมาหุ
อปฺปาปิ สนฺตา พหุกํ ชิเนนฺติ
อปฺปํปิ เจ สทฺทหาโน ททาติ
เตเนว โส โหติ สุขี ปรตฺถ.

แปลความ:
Dịch tiếng Việt:

Việc bố thí và chiến đấu được xem là giống nhau.  
Những người có tâm từ bi, dù chỉ với ít ỏi, vẫn chiến thắng nhiều.  
Nếu người có đức tin mà bố thí dù ít,  
Người đó sẽ đạt được hạnh phúc ngay cả trong đời sau.

ทานและการยุทธ์ท่านว่าเสมอกัน สัตบุรุษถึงน้อย ก็ชนะคนมากได้ ถ้ามีศรัทธา ถึงจะให้น้อย เขา ย่อมมีความสุขในโลกอื่น ด้วยเหตุนั้นแหละ ดังนี้.
Việc bố thí và chiến đấu được xem là tương đương nhau. Một người có đức hạnh, dù cho ít nhưng với niềm tin chân thành, vẫn có thể chiến thắng nhiều người. Nếu họ bố thí dù chỉ một chút với lòng thành, họ sẽ được hạnh phúc ở kiếp sau, bởi vì lý do đó.

บทว่า อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิตานํ ความว่า ออกจากเรือนเข้าบรรพชาอย่างผู้ไม่มีเรือน เว้นกสิกรรมและโครักขกรรมเป็นต้นที่นำประโยชน์เกื้อกูลมาแก่เรือน คือแก่ผู้ครองเรือน.
Cụm từ “Agārāsmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ” có nghĩa là rời bỏ cuộc sống gia đình để xuất gia, trở thành người không còn vướng bận gia đình, từ bỏ các công việc như làm nông và chăn nuôi vốn mang lại lợi ích cho gia đình.

บทว่า สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺคตฺตํ ปธานํ ความว่า ความเพียรที่เกิดร่วมกับวิปัสสนาและมรรค เพื่อประโยชน์พระนิพพาน กล่าวคือสลัดออกซึ่งอุปธิ คือขันธ์ กิเลสและอภิสังขาร.
Cụm từ “Sabbūpadhipaṭinissaggatthaṃ padhānaṃ” có nghĩa là sự tinh tấn cùng với thiền quán và Đạo để đạt đến Niết-bàn, tức là buông bỏ tất cả các uẩn, phiền não và các hành nghiệp.

บทว่า ตสฺมา ความว่า เพราะความเพียร ๒ อย่างนี้เกิดได้ยาก.
Cụm từ “Tasmā” có nghĩa là, vì hai loại tinh tấn này rất khó để đạt được.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๒

Kết thúc phần chú giải Kinh số 2.

อรรถกถาสูตรที่ ๓

Chú giải Kinh số 3.

ในสูตรที่ ๓ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 3, được giải thích như sau:

บทว่า ตปนียา ความว่า ชื่อว่าเป็นที่ตั้งแห่งความเดือดร้อนใจ เพราะเหล่าสัตว์ย่อมร้อนใจทั้งในโลกนี้และโลกอื่น.
Cụm từ “Tapanīyā” có nghĩa là nguyên nhân gây ra nỗi đau khổ trong tâm trí, bởi chúng sinh cảm thấy đau khổ cả ở kiếp này và kiếp sau.

บทว่า ตปฺปติ ความว่า ย่อมเดือดร้อนโดยเดือดร้อนใจ คือย่อมเศร้าโศก เหมือนนันทยักษ์ เหมือนนันทมาณพ เหมือนนันทโคฆาต เหมือนเทวทัตและเหมือนสองพี่น้อง.
Cụm từ “Tappati” có nghĩa là chịu đựng sự đau khổ và nỗi buồn, giống như Nandā Yakkha, Nandā Mānava, Nandā Goghāta, Devadatta và hai anh em.

เล่ากันมาว่า พี่น้องสองคนนั้น ฆ่าโคแล้วแบ่งเนื้อเป็นสองส่วน.
Người ta kể rằng, hai anh em đã giết một con bò và chia thịt thành hai phần.

ต่อนั้น น้องชายพูดกะพี่ชายว่า ฉันมีเด็กหลายคน พี่ให้ไส้โคเหล่านี้แก่ฉันเถิด.
Sau đó, người em nói với anh trai: “Tôi có nhiều con cái, anh hãy để cho tôi phần ruột của con bò này.”

พี่พูดกะน้องว่า เนื้อทั้งหมดเราแบ่งเป็นสองส่วนแล้ว แกจะมาหวังอะไรอีก แล้วตีน้องเสียตาย.
Người anh đáp: “Chúng ta đã chia thịt thành hai phần rồi, cậu còn đòi hỏi gì nữa?” và đánh em mình đến chết.

แต่เมื่อเหลียวดู เห็นน้องตาย จึงคิดได้ว่า เราทำกรรมหนักเสียแล้ว.
Nhưng khi nhìn lại, thấy em mình đã chết, người anh mới nhận ra rằng mình đã phạm phải một tội ác nghiêm trọng.

เขาเศร้าโศกมาก.
Anh ta vô cùng đau buồn.

ในที่ยืนก็ตาม ที่นั่งก็ตาม เขานึกถึงแต่กรรมนั้นเท่านั้น ไม่ได้ความสบายใจ.
Dù đứng hay ngồi, anh ta chỉ nghĩ đến tội lỗi đã gây ra, không thể tìm thấy sự an lành.

แม้โอชารสที่เขากลืนดื่มและเคี้ยวกินเข้าไปก็ไม่ซาบซ่านในร่างกายของเขา.
Ngay cả thức ăn và đồ uống mà anh ta nuốt vào cũng không mang lại cảm giác ngon miệng cho cơ thể.

ร่างกายของเขาจึงเป็นเพียงหนังหุ้มกระดูกเท่านั้น.
Cơ thể anh ta chỉ còn lại da bọc xương mà thôi.

ครั้งนั้น พระเถระรูปหนึ่งเห็นเขา จึงถามว่า อุบาสก ท่านก็มีข้าวน้ำเพียงพอ แต่ไฉนจึงเหลือเพียงหนังหุ้มกระดูกเท่านั้น ท่านมีกรรมอะไรๆ ที่ทำให้ร้อนใจอยู่หรือ.
Lúc đó, một vị Tỳ-kheo thấy anh ta và hỏi: “Này cư sĩ, ông có đủ lương thực và nước uống, nhưng tại sao lại chỉ còn da bọc xương như vậy? Ông có phải đang lo âu vì điều gì đó chăng?”

เขารับว่า มีขอรับ ท่าน แล้วบอกเรื่องทั้งหมด.
Anh ta thừa nhận: “Vâng, bạch thầy”, rồi kể lại toàn bộ câu chuyện.

พระเถระพูดกะเขาว่า อุบาสก ท่านทำกรรมหนัก ท่านผิดในที่ไม่น่าผิด.
Vị Tỳ-kheo nói với anh ta: “Này cư sĩ, ông đã phạm phải một tội lỗi nặng nề và làm sai điều không đáng làm.”

เขาทำกาละแล้วบังเกิดในนรกด้วยกรรมนั้นเอง.
Sau khi qua đời, anh ta tái sinh vào địa ngục vì tội lỗi đó.

คนที่ร้อนใจเพราะวจีทุจริต เช่นสุปปพุทธศากยะ พระโกกาลิกะและนางจิญจมาณวิกาเป็นต้น.
Những người phải chịu đau khổ vì lời nói ác như Suppabuddha Sākya, Tỳ-kheo Kokālika và nàng Ciñcā Māṇavikā.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๓

Kết thúc phần chú giải Kinh số 3.

อรรถกถาสูตรที่ ๔

Chú giải Kinh số 4.

คำที่เหลือในสูตรที่ ๔ นี้ มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.
Những phần còn lại trong Kinh số 4 đều có nội dung đơn giản.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๔

Kết thúc phần chú giải Kinh số 4.

อรรถกถาสูตรที่ ๕

Chú giải Kinh số 5.

ในสูตรที่ ๕ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 5, được giải thích như sau:

บทว่า ทฺวินฺนาหํ ตัดบทเป็น ทฺวินฺนํ อหํ.
Cụm từ “Dvinnāhaṃ” được phân tách thành “Dvinnaṃ ahaṃ.”

บทว่า อุปญฺญาสึ ความว่า ได้เข้าไปรู้คือทราบคุณ. อธิบายว่า แทงตลอด.
Cụm từ “Upaññāsiṃ” có nghĩa là đã thấu hiểu, tức là nhận biết trọn vẹn các đức tính. Giải thích rằng đã thâm nhập sâu sắc.

บัดนี้ เมื่อจะทรงแสดงธรรมเหล่านั้น จึงตรัสพระพุทธพจน์ว่า ยา จ อสนฺตุฏฺฐิตา เป็นต้น.
Bây giờ, khi Đức Phật muốn giảng giải về những pháp đó, Ngài đã thuyết rằng: “Ya ca asantuṭṭhitā…” (Không thỏa mãn).

เพราะพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงอาศัยธรรม ๒ นี้ บรรลุพระสัพพัญญุตญาณ ฉะนั้น เมื่อจะทรงแสดงอานุภาพของธรรม ๒ อย่างนั้น จึงตรัสอย่างนี้.
Vì Đức Phật đã dựa vào hai pháp này để đạt đến sự toàn tri, do đó Ngài đã thuyết giảng về sức mạnh của hai pháp này.

บรรดาบทเหล่านั้น ด้วยบทว่า อสนฺตุฏฺฐิตา กุสเลสุ ธมฺเมสุ นี้ แสดงความดังนี้ว่า เราไม่สันโดษด้วยเพียงฌานนิมิตหรือ ด้วยเพียงโอภาสนิมิต ยังอรหัตมรรคให้เกิดขึ้นได้.
Cụm từ “Asantuṭṭhitā kusalesu dhammesu” có nghĩa là: “Ta không thỏa mãn chỉ với thiền định hay ánh sáng mà vẫn tiếp tục tu tập cho đến khi đạt được Đạo quả A-la-hán.”

คือเราไม่สันโดษชั่วเวลาที่อรหัตมรรคยังไม่เกิดขึ้น.
Tức là, ta không dừng lại chừng nào Đạo quả A-la-hán chưa đạt được.

และเราไม่ท้อถอยในความเพียรตั้งอยู่โดยไม่ย่อหย่อนเลย ได้กระทำความเพียร.
Và ta không bao giờ nản chí trong sự tinh tấn, luôn kiên trì tu tập không ngừng nghỉ.

เมื่อจะทรงแสดงเนื้อความดังกล่าวนี้ จึงตรัสพระพุทธพจน์ว่า ยา จ อปฺปฏิวาณิตา เป็นต้น.
Để giải thích điều này, Đức Phật đã thuyết rằng: “Ya ca appaṭivāṇitā…” (Không lùi bước).

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า อปฺปฏิวาณิตา แปลว่า ความไม่ก้าวกลับ คือไม่ย่อหย่อน.
Cụm từ “Appaṭivāṇitā” có nghĩa là không quay đầu lại, tức là không nản lòng và không lùi bước.

บทว่า สุทํ ในคำนี้ว่า อปฺปฏิวาณํ สุทาหํ ภิกฺขเว ปทหาสึ เป็นเพียงนิบาต.
Cụm từ “Sudaṃ” trong câu “Appaṭivāṇaṃ sudaṃ ahaṃ bhikkhave padahāsiṃ” chỉ là một trợ từ.

ในข้อนี้มีเนื้อความดังนี้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราตั้งอยู่ในความไม่ย่อหย่อน ปรารถนาเป็นพระสัพพัญญู ได้กระทำความเพียรเมื่อยังเป็นโพธิสัตว์.
Trong đoạn này, ý nghĩa là: “Này các Tỳ-kheo, ta đã kiên trì không lùi bước, mong đạt đến sự toàn tri, và đã tinh tấn khi còn là Bồ-tát.”

บัดนี้เมื่อจะทรงแสดงวิธีกระทำความเพียร จึงตรัสพระพุทธพจน์ว่า กามํ ตโจ จ เป็นต้น.
Bây giờ, khi Đức Phật muốn chỉ ra phương pháp thực hành sự tinh tấn, Ngài đã thuyết rằng: “Kāmaṃ taco ca…” (Dù có phải hy sinh da thịt…).

บรรดาบทเหล่านั้น ด้วยบทว่า ยนฺตํ นี้ ทรงแสดงคุณชาตที่จะพึงบรรลุ.
Trong cụm từ “Yantaṃ”, Đức Phật đã chỉ ra đức tính cần phải đạt được.

ในบทว่า ปุริสถาเมน เป็นต้น ตรัสถึงพลังที่ให้เกิดญาณ ความเพียรที่ให้เกิดญาณ ความบากบั่นที่ให้เกิดญาณของตน.
Cụm từ “Purisasthāmena” nói về sức mạnh, sự tinh tấn và nỗ lực dẫn đến trí tuệ và sự giác ngộ.

บทว่า สณฺฐานํ ได้แก่ อยู่ คือไม่เป็นไปย่อหย่อน. อธิบายว่า ระงับ.
Cụm từ “Saṇṭhānaṃ” có nghĩa là sự kiên định, không lùi bước, thể hiện sự bền bỉ và không bị lay chuyển.

ด้วยพระพุทธพจน์เพียงเท่านี้ ชื่อว่าพระองค์ตรัสความตั้งใจมั่นในการบำเพ็ญเพียรซึ่งประกอบด้วยองค์ ๔.
Với những lời dạy này, Đức Phật đã khẳng định quyết tâm trong việc tu tập với bốn yếu tố kiên định.

แลในที่นี้ บทว่า กามํ ตโจ เป็นองค์หนึ่ง. บทว่า นหารุ จ เป็นองค์หนึ่ง.
Trong đoạn này, cụm từ “Kāmaṃ taco” là một yếu tố. Cụm từ “Nahāru ca” là một yếu tố khác.

บทว่า อฏฺฐิ จ เป็นองค์หนึ่ง. บทว่า มํสโลหิตํ เป็นองค์หนึ่ง.
Cụm từ “Aṭṭhi ca” là yếu tố thứ ba, và cụm từ “Maṃsalohitaṃ” là yếu tố thứ tư.

องค์ ๔ เหล่านี้เป็นชื่อของความเพียรอย่างยิ่งยวด มีบทว่า ปุริสถาเมน เป็นต้น.
Bốn yếu tố này đại diện cho sự tinh tấn cực độ, được mô tả qua cụm từ “Purisasthāmena”.

ความเพียรที่ประกอบด้วยองค์ ๔ ข้างต้นด้วยประการฉะนี้ ตั้งมั่นแล้วอย่างนี้ พึงทราบว่า ชื่อว่าการตั้งความบำเพ็ญเพียรซึ่งประกอบด้วยองค์ ๔.
Sự tinh tấn bao gồm bốn yếu tố trên, khi đã vững vàng như vậy, được gọi là sự tu tập với bốn yếu tố.

ด้วยพระพุทธพจน์เพียงเท่านี้ เป็นอันพระองค์ตรัสอาคมนียปฏิปทาของพระองค์ ณ โพธิบัลลังก์.
Với những lời dạy này, Đức Phật đã mô tả con đường Ngài thực hành dưới cội Bồ-đề.

บัดนี้ เพื่อจะตรัสคุณที่พระองค์ได้มาด้วยปฏิปทานั้น จึงตรัสพระพุทธพจน์ว่า ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว เป็นต้น.
Bây giờ, để Đức Phật tuyên dương những phẩm chất Ngài đã đạt được qua con đường tu tập, Ngài thuyết rằng: “Tassa mayhaṃ bhikkhave…” (Này các Tỳ-kheo…).

บรรดาบทเหล่านี้ บทว่า อปฺปมาทาธิคตา ความว่า ได้แล้วด้วยความไม่ประมาท กล่าวคือความไม่อยู่ปราศจากสติ.
Cụm từ “Appamādādhigatā” có nghĩa là đạt được nhờ vào sự không buông lơi, tức là luôn luôn giữ chánh niệm.

บทว่า โพธิ ได้แก่ จตุมรรคญาณและสัพพัญญุตญาณ.
Cụm từ “Bodhi” có nghĩa là bốn đạo trí và sự toàn tri.

ด้วยว่า ผู้ที่มัวเมาประมาทไม่อาจบรรลุจตุมรรคญาณและสัพพัญญุตญาณนั้นได้ เพราะเหตุดังนี้นั้น พระองค์จึงตรัสว่า อปฺปมาทาธิคตา โพธิ ดังนี้.
Vì những người lơ là, không tinh tấn, sẽ không bao giờ đạt được bốn đạo trí và sự toàn tri. Vì lý do này, Đức Phật đã thuyết rằng: “Appamādādhigatā bodhi” (Giác ngộ đạt được nhờ sự không buông lơi).

บทว่า อนุตฺตโร โยคกฺเขโม ความว่า มิใช่แต่ปัญญาเครื่องตรัสรู้อย่างเดียวเท่านั้น แม้ธรรมอันปลอดจากเครื่องผูกอันยอดเยี่ยม กล่าวคืออรหัตผล นิพพาน เราก็ได้บรรลุด้วยความไม่ประมาทนั่นแล.
Cụm từ “Anuttaro yogakkhemo” có nghĩa là không chỉ trí tuệ giác ngộ mà ngay cả những pháp tối thượng như quả vị A-la-hán và Niết-bàn, Đức Phật cũng đã đạt được nhờ sự không buông lơi.

บัดนี้ เมื่อจะทรงให้ภิกษุสงฆ์ยึดถือในคุณที่พระองค์ได้มา จึงตรัสพระพุทธพจน์ว่า ตุมฺเห เจปิ ภิกฺขเว เป็นต้น.
Để khuyến khích các Tỳ-kheo noi theo những phẩm chất mà Đức Phật đã đạt được, Ngài thuyết rằng: “Tumhe cepi bhikkhave…” (Này các Tỳ-kheo…).

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ยสฺสตฺถาย ความว่า เพื่อประโยชน์แก่ผลอันเป็นที่สุดแห่งพรหมจรรย์อันใด.
Cụm từ “Yassatthāya” có nghĩa là vì lợi ích của quả vị tối thượng của đời sống phạm hạnh.

อธิบายว่า เป็นผู้ใคร่เพื่อจะเข้าถึงผลอันเป็นที่สุดแห่งพรหมจรรย์อันใดอยู่.
Giải thích rằng: Đó là khao khát đạt đến quả vị tối thượng của đời sống phạm hạnh.

บทว่า ตทนุตฺตรํ ได้แก่ ผลอันยอดเยี่ยมนั้น.
Cụm từ “Tadanuttaraṃ” có nghĩa là quả vị tối thượng đó.

บทว่า พฺรหฺมจริยปริโยสานํ ได้แก่ อริยผลซึ่งเป็นที่สุดแห่งมรรคพรหมจรรย์.
Cụm từ “Brahmacariyapariyosānaṃ” có nghĩa là quả vị Thánh cao nhất của con đường phạm hạnh.

บทว่า อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ความว่า ทำให้ประจักษ์ด้วยปัญญาอันยิ่ง คือด้วยปัญญาอันสูงสุด.
Cụm từ “Abhiññā sacchikatvā” có nghĩa là chứng ngộ bằng trí tuệ siêu việt.

บทว่า อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถ ความว่า จักได้เฉพาะคือบรรลุอยู่.
Cụm từ “Upasampajja viharissatha” có nghĩa là sẽ đạt được và an trú trong quả vị đó.

บทว่า ตสฺมา ความว่า เพราะธรรมดาความเพียรอย่างไม่ท้อถอยนี้ มีอุปการะมาก ให้สำเร็จประโยชน์แล้ว.
Cụm từ “Tasmā” có nghĩa là vì sự tinh tấn không ngừng nghỉ này mang lại rất nhiều lợi ích, giúp đạt được mục tiêu cao cả.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๕

Kết thúc phần chú giải Kinh số 5.

อรรถกถาสูตรที่ ๖

Chú giải Kinh số 6.

ในสูตรที่ ๖ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 6, được giải thích như sau:

บทว่า สญฺโญชนิเยสุ ธมฺเมสุ ความว่า ในธรรมที่เป็นไปในภูมิ ๓ ซึ่งเป็นปัจจัยแห่งสังโยชน์ ๑๐.
Cụm từ “Saṃyojaniyesu Dhammesu” có nghĩa là trong các pháp thuộc về ba cõi, là nguyên nhân của mười sợi dây trói buộc (sakkāya-saṃyojana).

บทว่า อสฺสาทานุปสฺสิตา ความว่า ความเห็น คือภาวะที่เห็น โดยความเป็นอัสสาทะน่ายินดี.
Cụm từ “Assādānupassitā” có nghĩa là thấy các pháp với sự hấp dẫn, lôi cuốn.

บทว่า นิพฺพิทานุปสฺสิตา ความว่า ความเห็นด้วยอำนาจความเบื่อหน่าย คือด้วยอำนาจความเอือมระอา.
Cụm từ “Nibbidhānupassitā” có nghĩa là thấy các pháp với sự chán ghét và buông bỏ.

บทว่า ชาติยา ได้แก่ จากความเกิดแห่งขันธ์.
Cụm từ “Jātiyā” có nghĩa là từ sự sinh khởi của ngũ uẩn.

บทว่า ชราย ได้แก่ จากความแก่แห่งขันธ์.
Cụm từ “Jarāya” có nghĩa là từ sự già nua của ngũ uẩn.

บทว่า มรเณน ได้แก่ จากความแตกแห่งขันธ์.
Cụm từ “Maraṇena” có nghĩa là từ sự diệt tận của ngũ uẩn.

บทว่า โสเกหิ ได้แก่ จากความโศกซึ่งมีลักษณะเกรียมภายใน.
Cụm từ “Sokehi” có nghĩa là từ nỗi buồn sâu thẳm trong tâm.

บทว่า ปริเทเวหิ ได้แก่ จากความคร่ำครวญซึ่งมีลักษณะรำพันอาศัยความโศกนั้น.
Cụm từ “Paridevehi” có nghĩa là từ sự than khóc do nỗi buồn.

บทว่า ทุกฺเขหิ ได้แก่ จากทุกข์ที่บีบคั้นกาย.
Cụm từ “Dukkhehi” có nghĩa là từ những khổ đau về thể xác.

บทว่า โทมนสฺเสหิ ได้แก่ จากโทมนัสที่บีบคั้นใจ.
Cụm từ “Domanassehi” có nghĩa là từ những phiền muộn trong tâm hồn.

บทว่า อุปายาเสหิ ได้แก่ จากความคับแค้นซึ่งมีลักษณะคับใจอย่างยิ่ง.
Cụm từ “Upāyāsehi” có nghĩa là từ sự đau khổ tinh thần sâu sắc.

บทว่า ทุกฺขสฺมา ได้แก่ จากทุกข์ในวัฏฏะทั้งสิ้น.
Cụm từ “Dukkhāsmā” có nghĩa là từ mọi khổ đau trong vòng luân hồi.

บทว่า ปชหติ ได้แก่ ย่อมละได้ด้วยมรรค.
Cụm từ “Pajahati” có nghĩa là từ bỏ nhờ vào con đường tu tập.

ในบทว่า ปหาย นี้ ตรัสขณะแห่งผล.
Trong cụm từ “Pahāya”, chỉ sự từ bỏ ở giai đoạn của quả vị.

ในสูตรนี้ ตรัสทั้งวัฏฏะและวิวัฏฏะ.
Trong kinh này, Đức Phật giảng về cả luân hồi (vattā) và sự giải thoát (vivattā).

จบอรรถกถาสูตรที่ ๖

Kết thúc phần chú giải Kinh số 6.

อรรถกถาสูตรที่ ๗

Chú giải Kinh số 7.

ในสูตรที่ ๗ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 7, được giải thích như sau:

บทว่า กณฺหา ความว่า มิใช่เป็นธรรมฝ่ายดำ เพราะมีสีดำ แต่น้อมไปเพื่อความเป็นธรรมดำ เพราะฉะนั้นจึงชื่อว่าเป็นธรรมฝ่ายดำ เพราะเป็นธรรมฝ่ายดำโดยผลสำเร็จ.
Cụm từ “Kaṇhā” có nghĩa là không phải pháp đen vì màu đen, mà vì khuynh hướng đến những hành động bất thiện. Do đó, được gọi là pháp đen vì kết quả của nó là bất thiện.

อีกอย่างหนึ่ง เมื่อว่าโดยกิจคือหน้าที่ของตน อกุศลธรรมทั้งหมดเป็นธรรมฝ่ายดำทั้งนั้น ด้วยว่าจิตย่อมผ่องใสไม่ได้ เพราะอกุศลธรรมเหล่านั้นเกิดขึ้น.
Ngoài ra, xét theo chức năng của chúng, tất cả các pháp bất thiện đều là pháp đen, vì khi các pháp này khởi lên, tâm không thể thanh tịnh được.

บทว่า อหิริกํ แปลว่า ไม่มีความละอาย.
Cụm từ “Ahirikaṃ” có nghĩa là không có sự hổ thẹn.

บทว่า อโนตฺตปฺปํ แปลว่า ไม่มีความเกรงกลัว.
Cụm từ “Anottappaṃ” có nghĩa là không có sự sợ hãi đối với tội lỗi.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๗

Kết thúc phần chú giải Kinh số 7.

อรรถกถาสูตรที่ ๘

Chú giải Kinh số 8.

ในสูตรที่ ๘ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 8, được giải thích như sau:

บทว่า สุกฺกา ความว่า มิใช่เป็นธรรมฝ่ายขาว เพราะมีสีขาว แต่น้อมไปเพื่อเป็นธรรมฝ่ายขาว เพราะฉะนั้นจึงชื่อว่าธรรมฝ่ายขาว เพราะเป็นธรรมฝ่ายขาวโดยผลสำเร็จ.
Cụm từ “Sukkā” có nghĩa là không phải pháp trắng vì màu trắng, mà vì khuynh hướng đến những hành động thiện lành. Do đó, được gọi là pháp trắng vì kết quả của nó là thiện lành.

อีกอย่างหนึ่ง เมื่อว่าโดยกิจคือหน้าที่ของตน กุศลธรรมทั้งหมดเป็นธรรมฝ่ายขาวทั้งนั้น ด้วยว่าจิตย่อมผ่องใส เพราะกุศลธรรมเหล่านั้นเกิดขึ้น.
Ngoài ra, xét theo chức năng của chúng, tất cả các pháp thiện đều là pháp trắng, vì khi các pháp này khởi lên, tâm trở nên thanh tịnh.

ในคำว่า หิรี จ โอตฺตปฺปญฺจ นี้ หิริมีลักษณะรังเกียจบาป โอตตัปปะมีลักษณะกลัวบาป.
Trong cụm từ “Hirī ca ottappañca,” “Hirī” có đặc tính là xấu hổ về tội lỗi, còn “Ottappa” có đặc tính là sợ hãi tội lỗi.

อนึ่ง คำที่ควรจะกล่าวโดยพิสดารในที่นี้นั้น ได้กล่าวไว้แล้วในคัมภีร์วิสุทธิมรรคทั้งนั้น.
Ngoài ra, những điều cần giải thích chi tiết hơn đã được trình bày đầy đủ trong bộ Thanh Tịnh Đạo.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๘

Kết thúc phần chú giải Kinh số 8.

อรรถกถาสูตรที่ ๙

Chú giải Kinh số 9.

ในสูตรที่ ๙ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 9, được giải thích như sau:

บทว่า โลกํ ปาเลนฺติ ความว่า ย่อมดำรงโลกไว้ คือให้อยู่ ได้แก่รักษาไว้.
Cụm từ “Lokaṃ pālenti” có nghĩa là bảo vệ và duy trì thế gian, làm cho thế gian được tồn tại.

บทว่า นยิธ ปญฺญาเยถ มาตา ความว่า มารดาผู้ให้กำเนิดในโลกนี้ จะไม่พึงปรากฏเป็นที่เคารพนับถือว่า หญิงผู้นี้เป็นมารดาของเรา.
Cụm từ “Na idha paññāyetha mātā” có nghĩa là người mẹ sinh ra chúng ta trong thế gian này sẽ không được tôn trọng hay công nhận rằng bà ấy là mẹ của chúng ta.

แม้ในบทที่เหลือ ก็นัยนี้เหมือนกัน.
Ngay cả các đoạn khác cũng mang ý nghĩa tương tự.

บทว่า สมฺเภทํ ได้แก่ ความระคนกัน หรือความไม่มีขอบเขต.
Cụm từ “Sambhedaṃ” có nghĩa là sự pha trộn hoặc sự không có ranh giới rõ ràng.

ในคำว่า ยถา อเชฬกา เป็นต้น มีวินิจฉัยว่า ด้วยว่าสัตว์เหล่านั้นย่อมไม่สำนึกด้วยความเคารพนับถือว่าหญิงผู้นี้เป็นมารดาของเรา หรือว่าเป็นป้าของเรา ย่อมปฏิบัติผิดในวัตถุที่ตนได้อาศัยเกิดขึ้นนั่นเอง ฉะนั้น เมื่อทรงเปรียบเทียบจึงตรัสพระพุทธพจน์ว่า ยถา อเชฬกา เป็นต้น.
Trong cụm từ “Yathā ajeḷakā,” được giải thích rằng các loài động vật này không nhận thức và tôn trọng rằng người phụ nữ này là mẹ hoặc cô dì của chúng, mà lại có hành động sai trái đối với những người đã sinh ra chúng. Vì vậy, khi so sánh, Đức Phật thuyết rằng “Yathā ajeḷakā.”

จบอรรถกถาสูตรที่ ๙

Kết thúc phần chú giải Kinh số 9.

อรรถกถาสูตรที่ ๑๐

Chú giải Kinh số 10.

ในสูตรที่ ๑๐ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 10, được giải thích như sau:

สูตรนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัส เพราะมีเหตุให้เกิดเรื่อง อะไรเป็นเหตุให้เกิดเรื่อง การโพนทะนาของพวกมนุษย์เป็นเหตุให้เกิดเรื่อง.
Kinh này, Đức Phật thuyết giảng vì có nguyên nhân dẫn đến sự kiện. Nguyên nhân đó chính là sự chỉ trích của người dân.

เรื่องมีว่า ๒๐ พรรษาตอนปฐมโพธิกาล พระผู้มีพระภาคเจ้ายังมิได้ทรงบัญญัติวันเข้าพรรษา ภิกษุทั้งหลายไม่มีความผูกพันเรื่องพรรษา จาริกไปตามสบายทั้งในฤดูร้อน ทั้งในฤดูหนาว ทั้งในฤดูฝน.
Câu chuyện kể rằng trong 20 năm đầu sau khi Đức Phật thành đạo, Ngài chưa đặt ra quy định về mùa an cư. Các tỳ kheo đi du hành tự do, bất kể mùa hè, mùa đông hay mùa mưa.

พวกมนุษย์เห็นดังนั้นพากันโพนทะนากล่าวคำเป็นต้นว่า ทำไม พระสมณะศากยบุตรถึงได้จาริกกันทั้งหน้าหนาวทั้งหน้าร้อนทั้งหน้าฝน เหยียบย่ำหญ้าระบัด เบียดเบียนสิ่งมีชีวิต ทำสัตว์เล็กๆ มากมายให้ลำบาก ถึงพวกอัญญเดียรถีย์ที่กล่าวธรรมไม่ดีไม่ชอบเหล่านี้ ก็ยังหยุดพักหลบฝน นกทั้งหลายยังทำรังที่ปลายต้นไม้หยุดพักหลบฝน ดังนี้.
Người dân thấy vậy, họ bắt đầu phàn nàn và nói: “Tại sao các sa môn thuộc dòng Sakya lại đi du hành cả trong mùa hè, mùa đông và mùa mưa, giẫm đạp lên cỏ non, gây tổn hại cho các sinh vật nhỏ? Ngay cả những ngoại đạo nói pháp không đúng cũng còn dừng lại trong mùa mưa. Các loài chim còn làm tổ ở ngọn cây để tránh mưa.”

ภิกษุทั้งหลายกราบทูลเรื่องนั้นแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า.
Các tỳ kheo đã trình bày vấn đề đó lên Đức Phật.

พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงยกเรื่องนั้นเป็นเหตุ ทรงแสดงสูตรนี้ ตรัสพระพุทธดำรัสเป็นปฐมเพียงเท่านี้ก่อนว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้เข้าจำพรรษา ดังนี้.
Đức Phật đã lấy sự kiện đó làm nguyên nhân để thuyết giảng kinh này. Ngài tuyên bố rằng: “Này các tỳ kheo, Ta cho phép các ngươi vào mùa an cư.”

ต่อมาทรงทราบว่าพวกภิกษุเกิดวิตกกันว่า ควรเข้าจำพรรษาเมื่อไร จึงตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้เข้าจำพรรษาในฤดูฝน.
Sau đó, Đức Phật biết rằng các tỳ kheo băn khoăn không biết nên vào mùa an cư khi nào, nên Ngài tuyên bố: “Này các tỳ kheo, Ta cho phép các ngươi vào mùa an cư trong mùa mưa.”

ต่อมาภิกษุทั้งหลายสงสัยกันว่า วันเข้าพรรษามีกี่วัน พากันกราบทูลความนั้นแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า. พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบดังนั้น เมื่อทรงแสดงสูตรนี้ทั้งสิ้น จึงตรัสพระพุทธดำรัสเป็นต้นว่า เทฺวมา ภิกฺขเว ดังนี้.
Sau đó, các tỳ kheo thắc mắc về số ngày của mùa an cư và trình bày điều này lên Đức Phật. Khi Đức Phật biết được, Ngài đã thuyết giảng kinh này và tuyên bố rằng: “Dvemā bhikkhave…”

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า วสฺสูปนายิกา แปลว่า วันเข้าพรรษา.
Trong số các đoạn đó, từ “Vassūpanāyikā” có nghĩa là ngày vào mùa an cư.

บทว่า ปุริมิกา ความว่า เมื่อถึงวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ พึงเข้าพรรษา ๓ เดือนแรกมีวันเพ็ญเดือน ๑๑ เป็นที่สุด.
Cụm từ “Purimikā” có nghĩa là khi đến ngày mồng 1 sau rằm tháng 8, các tỳ kheo nên bắt đầu mùa an cư 3 tháng, kết thúc vào ngày trăng tròn tháng 11.

บทว่า ปจฺฉิมิกา ความว่า เมื่อเดือน ๘ ล่วงไป พึงเข้าพรรษา ๓ เดือนหลังมีวันเพ็ญเดือน ๑๒ เป็นที่สุด.
Cụm từ “Pacchimika” có nghĩa là khi tháng 8 đã qua, các tỳ kheo nên vào mùa an cư 3 tháng sau, kết thúc vào ngày trăng tròn tháng 12.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๑๐

Kết thúc phần chú giải Kinh số 10.

จบกัมมกรณวรรคที่ ๑

Kết thúc chương Kammakaranavagga thứ nhất.