Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 1 – 14.71. Phẩm Người Tối Thắng

อรรถกถา อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เอตทัคคบาลี

Chú giải về Aṅguttara Nikāya Ekaka Nipāta Etadagga Vagga.

วรรคที่ ๗

Chương thứ 7.

หน้าต่างที่ ๗ / ๙.

Phần 7 trong tổng số 9 phần.

อรรถกถาสูตรที่ ๘

Chú giải Kinh số 8.

๘. ประวัตินางกาติยานี

8. Tiểu sử bà Kātiyānī.

ในสูตรที่ ๘ พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 8, nên hiểu lời giải thích như sau.

ด้วยบทว่า อเวจฺจปฺปสนฺนานํ ท่านแสดงว่า นางกาติยานีเป็นเลิศกว่าพวกอุบาสิกาผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอย่างแน่นแฟ้นที่ตนบรรลุแล้ว.
Với cụm từ “Aweccappasannānaṃ,” Đức Phật chỉ ra rằng bà Kātiyānī là người xuất sắc nhất trong số các tín nữ có đức tin kiên định đã đạt được.

ดังได้สดับมา นางกาติยานีนั้น ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ บังเกิดในเรือนสกุล กรุงหังสวดี เห็นพระศาสดาทรงสถาปนาอุบาสิกาผู้หนึ่งไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นเลิศกว่าพวกอุบาสิกาผู้เลื่อมใสอย่างแน่นแฟ้น จึงทำกุศลให้ยิ่งยวดขึ้นไป ปรารถนาตำแหน่งนั้น.
Theo như đã nghe, vào thời Đức Phật Padumuttara, bà Kātiyānī sinh ra trong một gia đình tại kinh thành Haṃsavatī. Khi thấy Đức Phật lập một tín nữ lên vị trí cao nhất trong số những người có đức tin kiên định, bà đã tích lũy công đức và mong muốn đạt được vị trí đó.

นางเวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ถึงแสนกัป.
Bà luân hồi trong cõi trời và cõi người suốt trăm ngàn kiếp.

ในพุทธุปบาทกาลนี้บังเกิดในกุรรฆรนคร. บิดามารดาตั้งชื่อนางว่า กาติยานี.
Trong thời kỳ xuất hiện của Đức Phật này, bà sinh ra tại thành phố Kuraṅghara. Cha mẹ đặt tên bà là Kātiyānī.

ต่อมา นางเจริญวัย เป็นสหายเป็นมิตรสนิทของนางกาฬีชาวกุรรฆรนคร.
Khi lớn lên, bà trở thành bạn thân thiết của bà Kāḷī tại thành phố Kuraṅghara.

ก็เมื่อใด ท่านพระโกฏิกัณณโสณเถระถูกมารดาวอนขอว่า ท่านจงกล่าวธรรมแม้แก่โยมแม่ โดยทำนองที่พระทศพลตรัสไว้เถิด ก็นั่งเหนืออาสนะที่ตกแต่งแล้วภายในนคร ตอนเที่ยงคืนเริ่มเทศนา ทำมารดาให้เป็นพระอริยกายสักขี.
Vào một thời điểm, khi Tôn giả Koṭikaṇṇasona được mẹ thỉnh cầu giảng Pháp như Đức Phật đã dạy, ngài ngồi trên pháp tòa được trang trí trong thành phố và bắt đầu giảng vào nửa đêm, giúp mẹ chứng đạt quả Thánh.

เมื่อนั้น นางกาติยานีอุบาสิกานี้ไปกับนางกาฬี ยืนฟังธรรมท้ายบริษัท.
Khi đó, tín nữ Kātiyānī cùng bà Kāḷī đến nghe pháp, đứng ở cuối hội chúng.

สมัยนั้น โจรประมาณ ๙๐๐ คนขุดอุโมงค์เริ่มแต่มุมหนึ่งภายในนคร ตามกำหนดหมายที่ทำไว้ในเวลากลางวันไปทะลุถึงเรือนนางกาติยานีอุบาสิกานี้.
Lúc bấy giờ, có khoảng 900 tên cướp đào một đường hầm bắt đầu từ một góc của thành phố. Chúng đã định thời gian vào ban ngày để đào xuyên tới nhà của tín nữ Kātiyānī.

บรรดาโจรเหล่านั้น หัวหน้าโจรไม่เข้าไปกับโจรเหล่านั้น ไปยังสถานที่กล่าวธรรมของท่านพระโสณเถระ เพื่อสืบสวนว่าบริษัทนี้ประชุมกันทำไมหนอ เมื่อยืนท้ายบริษัท ก็ยืนข้างหลังนางกาติยานีอุบาสิกานี้.
Trong số đó, tên thủ lĩnh không tham gia cùng đồng bọn, mà đến nơi giảng pháp của Tôn giả Sona để điều tra xem tại sao mọi người lại tụ tập. Khi đứng ở cuối hội chúng, hắn đứng ngay phía sau tín nữ Kātiyānī.

เวลานั้น นางกาติยานีจึงเรียกทาสีมาสั่งว่า แม่นี่เจ้าจงเข้าไปเรือนนำประทีปน้ำมันมา ข้าจักจุดประทีปให้ไฟสว่างแล้วฟังธรรม.
Lúc đó, bà Kātiyānī gọi người hầu và dặn: “Này con, hãy vào nhà mang đèn dầu ra đây. Ta sẽ thắp đèn để nghe pháp trong ánh sáng rực rỡ.”

ทาสีนั้นไปเรือนจุดประทีปพบพวกโจรขุดอุโมงค์ ก็ไม่ถือเอาประทีปน้ำมันมา ไปบอกแม่นายของตนว่า แม่นาย พวกโจรขุดอุโมงค์ในเรือนเจ้าค่ะ.
Người hầu vào nhà để lấy đèn nhưng phát hiện bọn cướp đang đào hầm, liền quay lại báo với bà chủ rằng: “Thưa bà, có bọn cướp đang đào hầm trong nhà.”

หัวหน้าโจรฟังคำทาสีนั้นแล้วคิดว่า ถ้าหญิงผู้นี้เชื่อคำทาสีนี้แล้วไปเรือนไซร้ เราก็จักเอาดาบฟันนางให้ขาดสองท่อนในที่นี้นี่แหละ.
Nghe người hầu báo lại, tên thủ lĩnh suy nghĩ: “Nếu người phụ nữ này tin lời và vào nhà, ta sẽ dùng gươm chém đôi bà ta ngay tại đây.”

ก็ถ้าหญิงผู้นี้จักฟังธรรมโดยนิมิตที่นางถือเอาแล้วนั่นแล เราก็จักให้คืนทรัพย์ที่พวกโจรยึดถือไว้.
“Nhưng nếu bà ta tiếp tục nghe pháp mà không bận tâm, ta sẽ cho trả lại tất cả tài sản mà bọn cướp đã lấy.”

ฝ่ายนางกาติยานีฟังคำทาสีแล้วก็กล่าวว่า แม่คุณ อย่าทำเสียงดังเลย ขึ้นชื่อว่าพวกโจร เมื่อจะลักก็ลักแต่ทรัพย์ที่ตนเห็นเท่านั้นดอก ส่วนข้าจะฟังธรรมที่หาได้ยากในวันนี้ เจ้าอย่าทำอันตรายแก่ธรรมเลย.
Bà Kātiyānī nghe lời người hầu thì nói: “Này con, đừng làm ồn. Bọn cướp, nếu có trộm, chỉ lấy những gì chúng thấy. Còn ta, hôm nay có cơ hội hiếm có để nghe pháp. Đừng làm gián đoạn việc nghe pháp của ta.”

หัวหน้าโจรฟังคำนางก็คิดว่า พวกเราซึ่งพากันลักทรัพย์สิ่งของในเรือนของหญิงที่มั่นคงด้วยอัธยาศัยเช่นนี้ก็พึงถูกธรณีสูบแน่.
Nghe những lời đó, tên thủ lĩnh suy nghĩ: “Chúng ta mà đi trộm đồ của một người phụ nữ có đức tin kiên định như vậy thì đúng là đáng bị đất nuốt chửng.”

ทันใดนั่นเอง หัวหน้าโจรนั้นก็ไปสั่งให้คืนทรัพย์สิ่งของที่ลักมาเสีย แล้วพวกโจรก็พร้อมกันมายืนฟังธรรมท้ายบริษัท.
Ngay lập tức, tên thủ lĩnh ra lệnh trả lại tất cả tài sản đã cướp, và cả bọn cướp cùng nhau đến đứng nghe pháp ở cuối hội chúng.

ฝ่ายนางกาติยานีอุบาสิกา จบเทศนาของพระเถระ ก็ดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล.
Sau khi nghe xong bài giảng của Tôn giả, tín nữ Kātiyānī đã chứng đắc quả Dự Lưu (Sotāpanna).

ขณะนั้น เมื่ออรุณขึ้น หัวหน้าโจรก็ไปหมอบแทบเท้าอุบาสิกากล่าวว่า แม่เจ้า โปรดยกโทษให้แก่พวกข้าทั้งหมดด้วยเถิด.
Khi bình minh ló rạng, tên thủ lĩnh liền quỳ xuống dưới chân tín nữ và thưa rằng: “Thưa bà, xin hãy tha thứ cho tất cả chúng tôi.”

นางถามว่า ก็พวกท่านทำอะไรแก่ฉันไว้หรือ.
Bà hỏi: “Các ông đã làm gì hại đến ta sao?”

หัวหน้าโจรนั้นก็บอกโทษที่ตนทำทั้งหมด.
Tên thủ lĩnh bèn thú nhận tất cả những tội lỗi mà hắn đã làm.

นางกล่าวว่า พ่อเอ๋ย ฉันยกโทษให้พวกท่านจ้ะ.
Bà nói: “Các con, ta tha thứ cho các con.”

หัวหน้าโจรกล่าวว่า แม่เจ้า ก็เป็นอันแม่เจ้ายกโทษให้แก่พวกเราแล้ว แต่ขอแม่เจ้าโปรดให้พวกเราทุกคนได้บวชในสำนักพระเถระบุตรของแม่เจ้าด้วยเถิด.
Tên thủ lĩnh thưa rằng: “Thưa bà, bà đã tha thứ cho chúng tôi rồi, nhưng xin bà cho phép chúng tôi được xuất gia trong giáo pháp của Tôn giả, con trai của bà.”

นางก็พาโจรเหล่านั้นทั้งหมดไปให้บวชในสำนักพระโกฏิกัณณโสณเถระ.
Bà dẫn tất cả bọn cướp đến để họ xuất gia dưới sự hướng dẫn của Tôn giả Koṭikaṇṇasona.

คนเหล่านั้นบวชในสำนักพระเถระแล้ว ก็บรรลุพระอรหัตหมดทุกรูป.
Những người đó sau khi xuất gia dưới sự dẫn dắt của Tôn giả, tất cả đều chứng đắc quả Arahant.

เรื่องนี้เกิดขึ้นอย่างนี้.
Câu chuyện diễn ra như vậy.

ต่อมาภายหลัง พระศาสดาประทับอยู่ ณ พระเชตวันวิหาร เมื่อทรงสถาปนาพวกอุบาสิกาไว้ในตำแหน่งต่างๆ จึงทรงสถาปนานางกาติยานีอุบาสิกาไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นเลิศกว่าพวกอุบาสิกาอริยสาวิกาผู้เลื่อมใสอย่างแน่นแฟ้นแล.
Sau đó, khi Đức Phật đang cư ngụ tại tịnh xá Jetavana, Ngài đã thiết lập các vị trí cho các tín nữ. Ngài đã tôn vinh tín nữ Kātiyānī vào vị trí cao nhất trong số các tín nữ thánh nữ có đức tin kiên định nhất.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๘
Kết thúc phần chú giải Kinh số 8.