Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 1 – 14.66. Phẩm Người Tối Thắng
Mục lục
อรรถกถา อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เอตทัคคบาลี
A-tak-kha-tā Ang-kut-ta-ra-ni-kāy Ek-ka-nipāta E-ta-thak-ka-bā-lī (Chú giải bộ Aṅguttara Nikāya: Ekaka Nipāta)
วรรคที่ ๗
Chương thứ 7
หน้าต่างที่ ๒ / ๙.
Trang 2 / 9
อรรถกถาสูตรที่ ๒
Chú giải bài kinh số 2
๒. ประวัตินางวิสาขามิคารมารดา
2. Tiểu sử bà Visākhā, mẹ của Migāra
ในสูตรที่ ๒ พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong bài kinh số 2, cần hiểu rõ như sau.
ด้วยบทว่า ทายิกานํ ท่านแสดงว่า นางวิสาขามิคารมารดาเป็นเลิศกว่าพวกอุบาสิกาผู้ยินดียิ่งในการถวายทาน.
Với cụm từ “Dāyikānaṃ”, Ngài đã nói rằng bà Visākhā, mẹ của Migāra, là người xuất sắc nhất trong các nữ cư sĩ nhiệt tâm cúng dường.
ดังได้สดับมา นางวิสาขานั้น ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ บังเกิดในเรือนสกุล กรุงหังสวดี ต่อมา กำลังฟังพระธรรมเทศนาของพระศาสดา เห็นพระศาสดาทรงสถาปนาอุบาสิกาผู้หนึ่งไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นเลิศกว่าพวกอุบาสิกาผู้ยินดีในการถวายทาน จึงทำกุศลให้ยิ่งยวดขึ้นไป ปรารถนาตำแหน่งนั้น.
Theo như đã nghe, bà Visākhā trong thời Đức Phật có tên Padumuttara, đã sinh ra trong gia đình quý tộc ở kinh thành Haṃsavatī. Sau đó, khi đang nghe pháp của Đức Thế Tôn, bà thấy Đức Phật tôn phong một nữ cư sĩ vào vị trí xuất sắc nhất trong việc cúng dường. Vì vậy, bà đã nỗ lực làm nhiều công đức hơn nữa với mong ước đạt được vị trí ấy.
นางเวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ถึงแสนกัป ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่ากัสสปะ บังเกิดเป็นราชธิดาองค์น้องน้อยกว่าเขาทั้งหมดแห่งพระราชธิดาพี่น้อง ๗ พระองค์ ในพระราชนิเวศน์ของกัสสปะ ก็ถือปฏิสนธิในพระราชนิเวศน์ของพระเจ้ากิงกิ.
Bà đã luân hồi trong cõi trời và nhân loại suốt hàng trăm ngàn kiếp. Đến thời Đức Phật có tên Kassapa, bà sinh ra là công chúa út trong số bảy người con gái của vua Kiki trong cung điện.
ก็ครั้งนั้น พระราชธิดาพี่น้อง ๗ พระองค์คือ สมณี สมณคุตตา ภิกขุนี ภิกขุทาสิกา ธัมมา สุธัมมาและสังฆทาสี ครบ ๗. พระราชธิดาเหล่านั้น ในบัดนี้ [ครั้งพุทธกาล] คือพระเขมา พระอุบลวรรณา พระปฏาจารา พระโคตมี พระธรรมทินนา พระนางมหามายา และนางวิสาขา ครบ ๗.
Lúc bấy giờ, bảy người con gái ấy là: Samanī, Samanaguttā, Bhikkhunī, Bhikkhudāsiṅā, Dhammā, Sudhammā và Saṅghadāsī. Trong thời Phật hiện tại, họ là: Khemā, Uppalavaṇṇā, Paṭācārā, Gotamī, Dhammadinnā, Māyā và Visākhā.
บรรดาพระราชธิดาเหล่านั้น พระนางสังฆทาสีเวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ถึงพุทธันดรหนึ่ง ในพุทธุปบาทกาลนี้บังเกิดในครรภ์ของนางสุมนเทวีภริยาหลวงของธนัญชัยเศรษฐี บุตรของเมณฑกเศรษฐี ภัททิยนคร แคว้นอังคะ. บิดามารดาได้ตั้งชื่อนางว่าวิสาขา.
Trong số các công chúa ấy, bà Saṅghadāsī đã luân hồi trong cõi trời và nhân loại suốt một chu kỳ Phật giáo. Trong thời kỳ hiện tại, bà sinh ra từ lòng của Sumana Devī, vợ của trưởng giả Dhanañjaya, con trai của trưởng giả Mendaka ở thành phố Bhaddiya, vùng Anga. Cha mẹ đã đặt tên cho bà là Visākhā.
เวลานางมีอายุได้ ๗ ขวบ พระทศพลทรงเห็นอุปนิสัยสมบัติของเสลพราหมณ์ และเหล่าสัตว์พวกจะตรัสรู้อื่นๆ มีภิกษุสงฆ์เป็นบริวาร เสด็จจาริกไปถึงนครนั้น ในแคว้นนั้น.
Khi bà mới lên 7 tuổi, Đức Thế Tôn nhận thấy căn cơ và tiềm năng của Sela Bà-la-môn và các chúng sinh khác sẽ giác ngộ. Ngài cùng tăng đoàn đi đến kinh thành đó, thuộc vùng đất ấy.
สมัยนั้น เมณฑกคฤหบดีเป็นหัวหน้าของเหล่าผู้มีบุญมาก ๕ คน ครองตำแหน่งเศรษฐี. เหล่าผู้มีบุญมาก ๕ คน คือ เมณฑกเศรษฐี ๑ ภริยาหลวงของเขา ชื่อจันทปทุมา ๑ บุตรของเขา ชื่อธนัญชัย ๑ ภริยาของธนัญชัยนั้น ชื่อสุมนเทวี ๑ ทาสของเมณฑกเศรษฐี ชื่อปุณณะ ๑.
Thời bấy giờ, Mendaka là trưởng giả đứng đầu trong số 5 người giàu có và quyền lực. Năm người này bao gồm: Mendaka, vợ ông tên Candapadumā, con trai ông tên Dhanañjaya, vợ của Dhanañjaya là Sumana Devī và người hầu của Mendaka là Puṇṇa.
มิใช่แต่เมณฑกเศรษฐีอย่างเดียวดอก ถึงในราชอาณาจักรของพระเจ้าพิมพิสาร ก็มีบุคคลผู้มีโภคสมบัตินับไม่ถ้วนถึง ๕ คน คือ โชติยะ ชฏิละ เมณฑกะ ปุณณะ และกากพลิยะ.
Không chỉ riêng Mendaka, trong vương quốc của vua Bimbisāra còn có 5 người giàu có vô số kể là: Jotika, Jaṭila, Mendaka, Puṇṇa và Kākapāliya.
บรรดาคนทั้ง ๕ นั้น เมณฑกเศรษฐีนี้ทราบว่าพระทศพลเสด็จมาถึงนครของตน จึงเรียกเด็กหญิงวิสาขา ธิดาธนัญชัยเศรษฐี ผู้เป็นบุตรมาแล้วสั่งอย่างนี้ว่า แม่หนู เป็นมงคลทั้งเจ้า ทั้งปู่ เจ้าจงพาเกวียน ๕๐๐ เล่มพร้อมด้วยเด็กหญิง ๕๐๐ คนบริวารของเจ้า มีทาสี ๕๐๐ นางเป็นบริวาร จงทำการรับเสด็จพระทศพล.
Trong số đó, khi Mendaka nghe tin Đức Thế Tôn đã đến kinh thành của mình, ông liền gọi cháu gái là Visākhā, con gái của trưởng giả Dhanañjaya, đến và dặn rằng: “Này cháu, đây là điềm lành cho cả cháu và ông nội. Cháu hãy dẫn theo 500 cỗ xe cùng 500 cô gái hầu và 500 nữ tỳ đến nghênh đón Đức Thế Tôn.”
นางฟังคำของปู่ ก็ปฏิบัติตาม. แต่เพราะนางเป็นผู้ฉลาดในเหตุและมิใช่เหตุ นางก็ไปด้วยยาน เท่าที่พื้นที่ยานจะไปได้แล้ว ก็ลงจากยานเดินไปเข้าเฝ้าพระศาสดา ถวายบังคมแล้ว ยืน ณ ที่สมควรส่วนหนึ่ง.
Nghe lời của ông, bà liền thực hiện theo. Nhưng vì bà thông minh và biết suy xét, bà chỉ đi bằng xe cho đến nơi xe có thể đi được, sau đó bà xuống xe và đi bộ đến yết kiến Đức Phật, đảnh lễ Ngài rồi đứng một bên nơi thích hợp.
ครั้งนั้น พระศาสดาทรงแสดงธรรมโปรดด้วยอำนาจจริยาของนาง. จบเทศนา นางก็ดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล พร้อมกับเด็กหญิง ๕๐๐ คน แม้เมณฑกเศรษฐีก็เข้าไปเฝ้าถวายบังคมพระศาสดา แล้วนั่ง ณ ที่สมควรส่วนหนึ่ง.
Lúc ấy, Đức Thế Tôn đã thuyết pháp với tâm từ bi dành cho bà. Sau khi kết thúc bài pháp, bà và 500 cô gái đều chứng đắc quả Tu-đà-hoàn. Ngay cả trưởng giả Mendaka cũng đến đảnh lễ Đức Phật và ngồi xuống nơi thích hợp.
พระศาสดาทรงแสดงธรรมโปรด ด้วยอำนาจจริยาของเศรษฐีนั้น. จบเทศนา เมณฑกเศรษฐีก็ดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล อาราธนาพระศาสดา เพื่อเสวยในวันพรุ่ง.
Đức Phật đã thuyết pháp với tâm từ bi dành cho trưởng giả. Kết thúc bài pháp, Mendaka cũng chứng đắc quả Tu-đà-hoàn và mời Đức Thế Tôn đến thọ thực vào ngày hôm sau.
วันรุ่งขึ้น ก็เลี้ยงดูพระภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข ด้วยอาหารอย่างประณีต ในนิเวศน์ของตน ได้ถวายมหาทานโดยอุบายนั้น ครึ่งเดือน. พระศาสดาประทับอยู่ ณ ภัททิยนคร ตามพุทธอัธยาศัยแล้วก็เสด็จหลีกไป.
Ngày hôm sau, ông dâng cúng cho Đức Phật và chư Tăng những món ăn tinh tế tại tư gia của mình, và tiếp tục cúng dường trong nửa tháng. Đức Thế Tôn lưu lại tại thành Bhaddiya cho đến khi Ngài muốn, rồi tiếp tục hành trình.
พึงวิสัชนากถามรรคอื่นต่อจากนี้แล้ว กล่าวเรื่องการเกิดของนางวิสาขา.
Cần phải giải thích thêm các đoạn tiếp theo về câu chuyện liên quan đến sự sinh ra của bà Visākhā.
จริงอยู่ ในกรุงสาวัตถี พระเจ้าโกศลทรงส่งข่าวสาสน์ไปยังสำนักของพระเจ้าพิมพิสารว่า ในราชอาณาเขตของหม่อมฉัน ชื่อว่าสกุลที่ได้โภคสมบัตินับไม่ถ้วนไม่มีเลย สกุลที่ได้โภคสมบัตินับไม่ถ้วนของพระองค์ มีอยู่ ขอได้โปรดทรงส่งสกุลที่ได้โภคสมบัตินับไม่ถ้วนไปให้หม่อมฉันด้วยเถิด.
Thực tế, tại kinh thành Sāvatthi, vua Kosala đã gửi thông điệp đến vua Bimbisāra rằng: “Trong vương quốc của tôi không có gia tộc nào giàu có vô số kể. Trong vương quốc của ngài có những gia tộc như thế, xin vui lòng gửi một gia tộc như vậy đến cho tôi.”
พระราชาทรงปรึกษากับเหล่าอำมาตย์. เหล่าอำมาตย์ปรึกษากันว่า ไม่อาจส่งสกุลใหญ่ๆ ไป แต่เราจะส่งเฉพาะบุตรเศรษฐีคนหนึ่งไป จึงขอร้องธนัญชัยเศรษฐี บุตรเมณฑกเศรษฐี.
Nhà vua bàn bạc với các quan đại thần. Các quan sau khi bàn bạc lại cho rằng không thể gửi cả một gia tộc lớn đi, nhưng có thể chỉ gửi một người con của trưởng giả. Do đó, họ yêu cầu Dhanañjaya, con trai của Mendaka.
พระราชาทรงสดับคำปรึกษาของอำมาตย์เหล่านั้น ก็ทรงส่งธนัญชัยเศรษฐีไป.
Nghe theo lời khuyên của các quan đại thần, nhà vua đã phái trưởng giả Dhanañjaya đi.
ครั้งนั้น พระเจ้าโกศลพระราชทานตำแหน่งเศรษฐีให้เขาอยู่ในนครสาเกต ท้ายกรุงสาวัตถีไป ๗ โยชน์.
Vào thời điểm đó, vua Kosala đã phong cho ông chức vị trưởng giả và cho định cư ở thành Sāketa, cách kinh đô Sāvatthī 7 dặm.
ก็ในกรุงสาวัตถี บุตรของมิคารเศรษฐี ชื่อปุณณวัฒนกุมารเจริญวัยแล้ว.
Tại kinh đô Sāvatthī, con trai của trưởng giả Migāra tên là Puṇṇavaddhana đã trưởng thành.
ขณะนั้น บิดาของเขารู้ว่าบุตรของเราเจริญวัยแล้ว เป็นสมัยที่จะผูกพันด้วยฆราวาสวิสัย จึงส่งคนทั้งหลายผู้ฉลาดในเหตุและมิใช่เหตุไป ด้วยสั่งว่า พวกท่านจงเสาะหาเด็กหญิงในสกุลที่มีชาติเสมอกับเรา.
Khi đó, cha của cậu nhận thấy con trai đã đến tuổi lập gia đình, liền sai những người khôn ngoan đi tìm kiếm một thiếu nữ thuộc gia tộc tương xứng.
คนเหล่านั้นไม่พบเด็กหญิงที่ต้องใจตนในกรุงสาวัตถี จึงพากันไปนครสาเกต.
Những người này không tìm được cô gái ưng ý ở kinh đô Sāvatthī nên đã đi đến thành Sāketa.
วันนั้นนั่นเอง วิสาขามีหญิงสาว ๕๐๐ คนที่มีวัยรุ่นเดียวกันแวดล้อม พากันไปยังบึงใหญ่แห่งหนึ่ง เพื่อเล่นนักษัตรฤกษ์.
Vào ngày hôm đó, Visākhā cùng với 500 cô gái đồng trang lứa đã đến một hồ lớn để vui chơi nhân dịp lễ hội.
คนแม้เหล่านั้นเที่ยวไปภายในนคร ก็ไม่พบเด็กหญิงที่ถูกใจตน จึงยืนอยู่นอกประตูเมือง.
Những người kia tìm kiếm khắp trong thành phố nhưng vẫn không tìm thấy cô gái nào vừa ý, nên họ đứng chờ ngoài cổng thành.
ขณะนั้น ฝนเริ่มตก. เหล่าเด็กหญิงที่ออกไปกับนางวิสาขาก็รีบเข้าศาลา เพราะกลัวเปียกฝน.
Lúc đó, trời bắt đầu mưa. Các cô gái đi cùng Visākhā vội chạy vào trong nhà nghỉ để tránh mưa.
คนเหล่านั้นไม่พบเด็กหญิงตามที่ปรารถนา ในระหว่างเด็กหญิงเหล่านั้น. แต่นางวิสาขาอยู่ข้างหลังเด็กหญิงเหล่านั้นทั้งหมด ไม่นำพาฝนที่กำลังตก เปียกปอนเข้าไปยังศาลา เพราะไม่รีบเดิน.
Những người tìm kiếm vẫn chưa thấy cô gái nào như ý giữa đám đông kia. Tuy nhiên, Visākhā, đi sau tất cả mọi người, không bận tâm đến cơn mưa đang rơi mà vẫn chậm rãi bước vào nhà nghỉ, dù người đã ướt đẫm.
คนเหล่านั้นเห็นนางแล้วก็คิดว่า เด็กหญิงคนนี้สะสวยยิ่งกว่าแม้เด็กหญิงคนอื่นๆ ก็รูปนี้นั้นเป็นสิ่งที่หญิงบางพวกตกแต่งได้ เหมือนช่างทำรถ ตกแต่งล้อรถได้ฉะนั้น.
Khi thấy nàng, họ nghĩ: “Cô gái này còn đẹp hơn cả những cô khác. Vẻ đẹp tự nhiên này giống như bánh xe được người thợ khéo léo trang trí vậy.”
จึงกล่าวต่อไปว่า จำเราจะต้องรู้ว่า เด็กหญิงคนนี้พูดไพเราะหรือไม่ ดังนั้นจึงกล่าวกะนางว่า แม่หนู เจ้าเหมือนกับสตรีที่มีวัยเป็นผู้ใหญ่ฉะนั้น.
Họ liền tự nhủ: “Chúng ta cần biết cô gái này có lời ăn tiếng nói dịu dàng hay không.” Vì thế, họ nói với nàng: “Này cô bé, trông con giống như một người phụ nữ trưởng thành.”
นางจึงถามว่า พ่อท่าน พวกท่านเห็นอะไรจึงกล่าว.
Visākhā hỏi lại: “Thưa ngài, vì sao ngài lại nói vậy?”
คนเหล่านั้นตอบว่า หญิงสาวที่เล่นกับเจ้า คนอื่นๆ รีบมาเข้าศาลา เพราะกลัวเปียกฝน ส่วนเจ้าเหมือนหญิงแก่ ไม่รีบสาวเท้ามา ไม่นำพาว่าผ้าจะเปียก ถ้าช้างหรือม้าไล่ตามเจ้าอย่างนี้ นี่แล เจ้าจะทำอย่างไร.
Những người kia đáp: “Các cô gái chơi cùng con đều vội vã chạy vào nhà nghỉ vì sợ bị ướt. Còn con, như một bà cụ, chậm rãi bước đi mà không quan tâm đến quần áo bị ướt. Nếu như có voi hay ngựa đuổi theo con thì con sẽ làm thế nào?”
นางกล่าวว่า พ่อท่าน ขึ้นชื่อว่าผ้าหาได้ไม่ยาก ในสกุลของฉันหาได้ง่าย ส่วนผู้หญิงเจริญวัยแล้ว ก็เป็นเหมือนสินค้าที่เขาขาย เมื่อมือหรือเท้าหักไป คนทั้งหลายเห็นผู้หญิงที่เรือนร่างบกพร่อง ก็รังเกียจ ถ่มน้ำลายหนีไป เพราะเหตุนั้น ฉันจึงค่อยๆ เดินมา.
Nàng đáp: “Thưa ngài, quần áo chẳng phải là thứ khó tìm. Trong gia tộc của con, điều đó rất dễ dàng. Nhưng một người phụ nữ trưởng thành giống như một món hàng để bán. Nếu như tay hoặc chân bị gãy, khi người ta thấy một người phụ nữ có cơ thể khiếm khuyết, họ sẽ ghê tởm và khinh bỉ. Vì lý do đó, con đi chậm để giữ gìn bản thân.”
คนเหล่านั้นคิดว่า ชื่อว่าหญิงในชมพูทวีปนี้ไม่มีจะเทียบกับเด็กหญิงคนนี้ ไม่มีที่จะเทียบกัน ทั้งรูปทั้งคำพูด รู้เหตุและมิใช่เหตุ แล้วจึงพูด ดังนี้แล้วก็เหวี่ยงพวงมาลัยไปบนนาง.
Những người kia nghĩ rằng: “Không có thiếu nữ nào ở lục địa Jambudīpa có thể so sánh với cô gái này, cả về dung mạo, lời ăn tiếng nói và khả năng hiểu biết đúng sai.” Nghĩ vậy, họ liền ném vòng hoa lên người nàng.
ขณะนั้น นางวิสาขาคิดว่า เราไม่ถูกเขาหวงแหนมาก่อน แต่บัดนี้ เราถูกเขาหวงแหนแล้ว จึงนั่งลงที่พื้นดินโดยอาการที่จะถูกเขานำไปแล้ว.
Lúc đó, Visākhā nghĩ: “Trước đây ta chưa từng được ai xem trọng, nhưng giờ thì đã được họ chọn lựa.” Nàng liền ngồi xuống đất với dáng vẻ sẵn sàng để họ đưa đi.
ครั้งนั้น คนทั้งหลายจึงเอาม่านกั้นล้อมนางไว้ตรงนั้นนั่นเอง. นางรู้ว่าเขาปิดกั้นไว้ ก็มีหมู่ทาสีห้อมล้อมกลับไปเรือน.
Ngay lúc đó, những người kia liền giăng màn che quanh nàng ngay tại chỗ. Biết rằng họ đã chọn mình, nàng liền cùng các tỳ nữ quay về nhà.
คนของมิคารเศรษฐีเหล่านั้นก็พากันไปสำนักธนัญชัยเศรษฐีพร้อมกับนาง. เมื่อเศรษฐีถามว่า พ่อคุณ พวกท่านเป็นชาวบ้านไหน ก็ตอบว่า พวกเราเป็นคนของมิคารเศรษฐี กรุงสาวัตถี ทราบว่าที่เรือนท่านมีเด็กหญิงเจริญวัยแล้ว ท่านจึงส่งพวกเรามา.
Những người của trưởng giả Migāra đưa nàng đến gặp trưởng giả Dhanañjaya. Khi trưởng giả hỏi: “Các ngài là người từ đâu đến?” họ đáp: “Chúng tôi là người của trưởng giả Migāra từ kinh đô Sāvatthī, được phái đến đây vì nghe rằng gia đình ngài có một cô gái đã trưởng thành.”
ธนัญชัยเศรษฐีกล่าวว่า ดีละ พ่อคุณ เศรษฐีของพวกท่านเทียบกับเราไม่ได้ทางโภคสมบัติก็จริง แต่ก็เท่าเทียมกันโดยชาติ. ธรรมดาว่าคนที่เพียบพร้อมด้วยอาการทุกอย่าง หาได้ยาก. พวกท่านจงไปบอกเศรษฐีว่า เรายอมรับ.
Dhanañjaya trưởng giả đáp: “Tốt lắm, các ngài. Trưởng giả của các ngài có lẽ không giàu có bằng chúng tôi, nhưng về xuất thân thì chúng ta tương xứng. Người hội đủ mọi phẩm chất thực sự rất hiếm. Hãy về báo lại với trưởng giả rằng chúng tôi chấp nhận.”
คนเหล่านั้นสดับคำของธนัญชัยเศรษฐีนั้นแล้ว ก็กลับไปกรุงสาวัตถี แจ้งความยินดีและความเจริญแก่มิคารเศรษฐีแล้วกล่าวว่า นายท่าน พวกเราได้เด็กหญิงในเรือนของธนัญชัยเศรษฐีแล้ว.
Nghe lời của trưởng giả Dhanañjaya, họ quay trở về kinh đô Sāvatthī, báo tin vui và thành công cho trưởng giả Migāra rằng: “Thưa ông chủ, chúng tôi đã tìm được một cô gái từ gia đình của trưởng giả Dhanañjaya.”
มิคารเศรษฐีฟังดังนั้น ก็ดีใจว่า พวกเราได้เด็กหญิงในเรือนของสกุลใหญ่ จึงส่งข่าวไปบอกธนัญชัยเศรษฐีทันทีว่า บัดนี้เราจักนำเด็กหญิงมา โปรดกระทำกิจที่ควรทำเสีย.
Nghe tin, trưởng giả Migāra rất vui mừng rằng mình đã tìm được một cô gái từ gia đình danh giá. Ông lập tức gửi tin nhắn đến trưởng giả Dhanañjaya rằng: “Bây giờ, chúng tôi sẽ đến đón cô gái. Xin hãy chuẩn bị những gì cần thiết.”
แม้ธนัญชัยเศรษฐีก็ส่งข่าวตอบมิคารเศรษฐีไปว่า เรื่องนี้ไม่เป็นการหนักสำหรับเราเลย ขอเศรษฐีโปรดกระทำกิจที่ควรทำสำหรับตนเถิด.
Dhanañjaya trưởng giả cũng gửi lời hồi đáp rằng: “Chuyện này không có gì khó khăn đối với chúng tôi. Xin trưởng giả hãy chuẩn bị những gì cần thiết cho ngài.”
มิคารเศรษฐีจึงไปเข้าเฝ้าพระเจ้าโกศลกราบทูลว่า ข้าแต่เทวะ เด็กหญิงผู้มีกิริยาเป็นมงคลแก่ข้าพระองค์มีอยู่คนหนึ่ง เด็กหญิงนั้นชื่อวิสาขา ธิดาของท่านธนัญชัยเศรษฐี ข้าพระองค์จักนำมาให้แก่ปุณณวัฒนกุมาร ทาสของพระองค์ ขอทรงโปรดอนุญาตให้ข้าพระองค์ไปนครสาเกตเถิดพระเจ้าข้า.
Trưởng giả Migāra sau đó đến yết kiến vua Kosala và tâu rằng: “Thưa bệ hạ, thần đã tìm được một cô gái có phẩm hạnh tốt tên là Visākhā, con gái của trưởng giả Dhanañjaya. Thần muốn đón nàng về cho Puṇṇavaddhana, người hầu của bệ hạ. Xin bệ hạ cho phép thần đến thành Sāketa.”
พระราชารับสั่งว่า ดีละท่านเศรษฐี ถึงเราก็ควรจะมาด้วยมิใช่หรือ.
Vua đáp: “Tốt lắm, thưa trưởng giả. Chúng ta cũng nên đi cùng ngài, đúng không?”
เศรษฐีกราบทูลว่า ข้าแต่เทวะ ข้าพระองค์จะบังอาจให้บุคคลเช่นพระองค์เสด็จได้อย่างไรเล่า.
Trưởng giả tâu: “Thưa bệ hạ, làm sao thần dám mời một người như bệ hạ đến được?”
พระราชามีพระราชประสงค์จะทรงสงเคราะห์สกุลใหญ่ ทรงรับว่า เอาเถิด ท่านเศรษฐี เราจักมาด้วย แล้วก็เสด็จไปยังนครสาเกตพร้อมด้วยมิคารเศรษฐี.
Nhà vua, muốn thể hiện lòng ưu ái đối với gia tộc lớn, liền nói: “Được rồi, thưa trưởng giả. Chúng ta sẽ cùng đi.” Sau đó, vua cùng với trưởng giả Migāra lên đường đến thành Sāketa.
ธนัญชัยเศรษฐีรู้ว่า มิคารเศรษฐีพาพระเจ้าโกศลมาด้วย จึงออกไปรับเสด็จ พาพระราชาไปยังนิเวศน์ของตน. ทันใดนั้นเอง ก็จัดสถานที่อยู่และมาลัยของหอมเป็นต้นไว้พร้อมสรรพ สำหรับพระราชา สำหรับทหารของพระราชาและสำหรับมิคารเศรษฐี รู้กิจทุกอย่างด้วยตนเองว่า สิ่งนี้ควรได้แก่ผู้นี้ สิ่งนี้ควรได้แก่ผู้นี้. ชนนั้นๆ ก็คิดว่า ท่านเศรษฐีกระทำสักการะแก่เราเท่านั้น.
Dhanañjaya trưởng giả biết rằng Migāra đã đưa vua Kosala cùng đến, nên ông ra ngoài nghênh đón và đưa nhà vua vào tư gia của mình. Ngay lập tức, ông chuẩn bị đầy đủ nơi nghỉ ngơi và vòng hoa thơm cho nhà vua, quân lính và cả trưởng giả Migāra. Ông tự mình phân định rõ ràng từng vật phẩm, biết cái nào dành cho ai. Mọi người đều nghĩ rằng trưởng giả đã đón tiếp họ rất chu đáo.
ต่อมาวันหนึ่ง พระราชาทรงส่งข่าวไปบอกธนัญชัยเศรษฐีว่า ท่านเศรษฐีไม่อาจจะเลี้ยงดูพวกเราได้นานๆ ขอท่านเศรษฐีจงกำหนดเวลาที่เด็กหญิงจะไปเถิด.
Một ngày nọ, nhà vua gửi tin nhắn đến trưởng giả Dhanañjaya rằng: “Trưởng giả không thể tiếp tục tiếp đón chúng ta lâu dài, xin hãy ấn định thời gian cho việc đưa cô gái đi.”
แม้ธนัญชัยเศรษฐีก็ส่งข่าวถวายพระราชาว่า บัดนี้ฤดูฝนมาถึงแล้ว ทหารของพระองค์จะเที่ยวไปตลอด ๔ เดือนคงไม่ได้ กิจใดๆ ควรจะได้ กิจนั้นทั้งหมดเป็นภาระของข้าพระองค์ ขอเทวะโปรดเสด็จไปเวลาที่ข้าพระองค์ส่งธิดาไปอย่างเดียวเถิด พระเจ้าข้า. นับแต่นั้นมา นครสาเกตก็ได้เป็นเหมือนตำบลบ้านที่มีงานนักษัตรฤกษ์อยู่เป็นนิตย์.
Dhanañjaya trưởng giả gửi lời hồi đáp rằng: “Thưa bệ hạ, mùa mưa đã đến. Quân lính của ngài không thể đi lại suốt bốn tháng. Mọi việc cần thiết, tôi sẽ lo liệu. Xin bệ hạ chỉ cần đến khi chúng tôi đưa tiễn con gái là đủ.” Từ đó, thành Sāketa giống như một nơi tổ chức lễ hội thường xuyên.
ล่วงไป ๓ เดือนโดยอาการอย่างนี้. เครื่องประดับชื่อมหาลดาประสาธน์ สำหรับธิดาของธนัญชัยเศรษฐีก็ยังไม่เสร็จ.
Ba tháng trôi qua như vậy. Trang sức có tên Mahālatāpasādhana dành cho con gái của trưởng giả Dhanañjaya vẫn chưa hoàn thành.
ครั้งนั้น เหล่าเจ้าหน้าที่ประจำงานก็มาบอกธนัญชัยเศรษฐีว่า ขึ้นชื่อว่าสิ่งที่ไม่มีสำหรับชนเหล่านั้นไม่มีดอก แต่ฟืนใช้หุงต้มสำหรับทหารไม่เพียงพอ.
Lúc đó, những người phụ trách công việc đến báo với trưởng giả Dhanañjaya rằng: “Không thiếu thứ gì cho những người này, nhưng củi để nấu ăn cho quân lính không đủ.”
ธนัญชัยเศรษฐีจึงสั่งว่า พ่อเอ๋ย ไปรื้อโรงช้างโรงม้า เอาไม้มาใช้หุงต้มอาหารเถิด.
Trưởng giả Dhanañjaya liền ra lệnh: “Này các cậu, hãy dỡ các chuồng voi, chuồng ngựa để lấy gỗ dùng nấu ăn.”
เมื่อหุงต้มกันอยู่อย่างนี้ล่วงไปครึ่งเดือน แต่นั้น เหล่าเจ้าหน้าที่ก็มาบอกอีกว่า ฟืนยังไม่พอ.
Sau nửa tháng nấu ăn như vậy, các quan chức lại báo cáo rằng vẫn không đủ củi.
ธนัญชัยเศรษฐีก็สั่งว่า พ่อเอ๋ย ในฤดูนี้เราหาฟืนไม่ได้อีกแล้ว พวกท่านจงเปิดเรือนคลังผ้า เอาผ้าชนิดหยาบๆ มาฟั่นเป็นเกลียวชุบในถังน้ำมัน ใช้หุงต้มอาหารเถิด.
Trưởng giả Dhanañjaya liền ra lệnh: “Này các cậu, trong mùa này, chúng ta không còn củi nữa. Hãy mở kho vải ra, lấy loại vải thô quấn thành sợi, nhúng vào dầu và dùng để nấu ăn.”
เมื่อหุงต้มโดยทำนองนี้ก็เต็ม ๔ เดือน.
Nhờ cách này, họ đã có đủ chất đốt để nấu ăn suốt bốn tháng.
ต่อนั้น ธนัญชัยเศรษฐีรู้ว่าเครื่องประดับมหาลดาประสาธน์สำหรับธิดาเสร็จแล้ว จึงสั่งว่า พรุ่งนี้เราจะส่งธิดาไป จึงเรียกธิดาเข้ามานั่งใกล้ๆ ได้ให้โอวาทว่า ลูกเอ๋ย ธรรมดาว่าสตรีจะอยู่ในสกุลสามี ควรจะศึกษามารยาทอย่างนี้อย่างนี้.
Sau đó, khi biết rằng trang sức Mahālatāpasādhana cho con gái đã hoàn thành, trưởng giả Dhanañjaya nói: “Ngày mai chúng ta sẽ đưa con đi.” Ông gọi con gái vào gần và khuyên bảo: “Con à, một người phụ nữ sống trong gia đình chồng cần phải học những lễ nghi như thế này.”
มิคารเศรษฐีนั่งอยู่ภายในห้องก็ได้ยินโอวาทของธนัญชัยเศรษฐี.
Migāra trưởng giả, đang ngồi trong phòng, nghe thấy những lời khuyên của Dhanañjaya.
ครั้นให้โอวาท ๑๐ อย่างนี้ดังนี้แล้ว วันรุ่งขึ้นก็ประชุมนายกองทุกกอง จัดกุฏุมพี ๘ นายในพวกเสนาของพระราชาเป็นนายประกัน แล้วกล่าวว่า ถ้าความผิดเกิดแก่ธิดาของเราในที่ๆ ไปแล้วไซร้ พวกท่านพึงชำระ.
Sau khi khuyên bảo mười điều, vào ngày hôm sau, ông triệu tập các quan chức và chỉ định tám vị trưởng lão trong đội ngũ quân lính của vua làm người bảo lãnh, nói rằng: “Nếu có bất kỳ sai sót nào xảy ra với con gái ta, các ngài phải giải quyết.”
แล้วให้ประดับธิดาด้วยเครื่องประดับมหาลดาประสาธน์มีค่า ๙ โกฏิ ให้ทรัพย์ ๕๔ เล่มเกวียน เป็นมูลค่าสำหรับผงเครื่องหอมสำหรับผสมน้ำอาบ ให้ทาสีรูปสวยคอยปรนนิบัติในเวลาเดินทางประจำธิดา ๕๐๐ นาง รถเทียมม้าอาชาไนย ๕๐๐ คัน สักการะทุกอย่างๆ ละ ๑๐๐.
Ông trang điểm cho con gái với trang sức Mahālatāpasādhana trị giá 9 crore, cung cấp 54 xe bò đầy của cải để làm bột hương liệu cho nước tắm. Ông cũng sắp xếp 500 nữ tỳ xinh đẹp để chăm sóc con gái trên đường đi, cùng 500 cỗ xe ngựa tốt và 100 loại vật phẩm cúng dường.
ชี้แจงให้พระเจ้าโกศลและมิคารเศรษฐีทราบแล้ว
Sau đó, ông báo cho vua Kosala và trưởng giả Migāra biết.
เวลาธิดาไป เรียกเจ้าหน้าที่ควบคุมคอกโคมา สั่งว่า พ่อเอ๋ย ในที่ๆ ธิดาเราไปแล้ว ให้เตรียมโคมาไว้ เพื่อธิดาเราต้องการดื่มน้ำนม, ให้เตรียมโคใช้งานไว้ เพื่อธิดาเราต้องการเทียมยาน เพราะเหตุนั้น พวกท่านพึงเปิดประตูคอกโค ในหนทางที่ธิดาเราไป เอาโคใช้งาน ๘ ตัวที่อ้วนพีจัดเป็นตัวนำฝูงโคถึงซอกเขาชื่อโน้น มีเนื้อที่ประมาณ ๓ คาวุต เมื่อฝูงโคถึงที่นั้นแล้ว พึงตีกลองเป็นสัญญาณให้เปิดประตูคอกโค.
Khi tiễn con gái, trưởng giả Dhanañjaya gọi những người phụ trách chuồng bò đến và dặn rằng: “Này các cậu, trên đường mà con gái ta đi, hãy chuẩn bị sẵn bò để con gái ta có sữa uống. Hãy chuẩn bị bò kéo xe để con ta cần dùng. Các cậu hãy mở cổng chuồng bò dọc theo lộ trình, đưa tám con bò béo khỏe dẫn đầu đàn bò tới thung lũng cách đây khoảng ba *kāvuta*. Khi đàn bò đến đó, hãy đánh trống báo hiệu mở cổng chuồng.”
คนเหล่านั้นรับคำของเศรษฐีว่า ดีละ แล้วปฏิบัติตามคำสั่งนั้น. เมื่อประตูคอกเปิดออกแล้ว แม่โคทั้งหลายที่อ้วนพีก็ออกไป แต่เมื่อประตูปิด เหล่าโคที่ฝึก โคมีกำลังและโคดุ ก็โลดแล่นออกไปข้างนอก แล้วเดินตามทางไป เพราะแรงบุญของนางวิสาขา.
Những người đó nhận lệnh của trưởng giả và làm theo chỉ dẫn. Khi cổng chuồng mở ra, những con bò cái béo mập bước ra trước. Khi cổng đóng lại, các con bò đã qua huấn luyện, khỏe mạnh và hung dữ lao ra ngoài và đi theo lộ trình, nhờ vào phước báu của nàng Visākhā.
ครั้งนั้น เวลาถึงกรุงสาวัตถี นางวิสาขาคิดว่า เราจะนั่งในยานที่ปกปิดเข้าไปหรือยืนบนรถเข้าไปดีหนอ.
Khi đến gần kinh đô Sāvatthī, Visākhā tự hỏi: “Nên vào thành bằng xe kín hay đứng trên xe để vào?”
ขณะนั้น นางดำริว่า เมื่อเราเข้าไปด้วยยานที่ปกปิด ความวิเศษของเครื่องประดับมหาลดาประสาธน์ก็จักไม่มีใครรู้กันทั่ว นางแสดงตัวทั่วนคร ยืนบนรถเข้าสู่พระนคร.
Lúc đó, nàng nghĩ: “Nếu ta vào bằng xe kín thì mọi người sẽ không thấy được sự lộng lẫy của trang sức Mahālatāpasādhana.” Vì vậy, nàng đứng trên xe để mọi người trong thành đều chiêm ngưỡng.
ชาวกรุงสาวัตถีเห็นสมบัติของนางวิสาขาแล้ว พากันกล่าวว่า เขาว่า สตรีผู้นี้ชื่อนางวิสาขา และสมบัติเห็นปานนี้ก็สมควรแก่นางทีเดียว.
Dân chúng ở Sāvatthī thấy tài sản và vẻ đẹp của Visākhā thì trầm trồ: “Người ta nói cô gái này tên là Visākhā, và những gì nàng sở hữu thực sự xứng đáng với nàng.”
นางเข้าไปเรือนมิคารเศรษฐี ด้วยสมบัติอย่างใหญ่ ด้วยประการฉะนี้.
Nàng bước vào nhà của trưởng giả Migāra với đầy đủ sự giàu sang như thế.
ก็ในวันที่นางมาถึง ชาวกรุงทั่วไปต่างก็ส่งเครื่องบรรณาการตามกำลังสามารถไปด้วยกล่าวว่า ธนัญชัยเศรษฐีของเราได้กระทำสักการะอย่างใหญ่แก่ผู้คนที่มาถึงนครของตน.
Ngay trong ngày nàng đến, người dân khắp thành đều gửi tặng phẩm với lời chúc mừng rằng: “Trưởng giả Dhanañjaya của chúng ta đã tiếp đón những vị khách đến thành này rất trọng thể.”
นางวิสาขาสั่งให้เครื่องบรรณาการตอบการที่ชาวกรุงส่งไปๆ ทั่วไปในสกุลของกันและกันในนครนั้นนั่นเอง.
Visākhā đáp lễ bằng cách gửi lại những món quà tặng cho các gia đình trong thành.
ขณะนั้น ลำดับอันเป็นส่วนแห่งราตรี แม่ม้าแสนรู้ตัวหนึ่งตกลูก. นางจึงใช้ให้เหล่าทาสีถือคบไฟไปที่นั้น ให้อาบน้ำอุ่นให้แม่ม้า ใช้น้ำมันชโลมตัวให้แม่ม้า แล้วก็กลับไปสถานที่อยู่ของตน.
Trong đêm đó, một con ngựa cái khôn ngoan đã sinh con. Visākhā liền cho các nữ tỳ mang đuốc đến, tắm nước ấm cho ngựa mẹ, xoa bóp bằng dầu rồi quay trở lại phòng nghỉ.
ฝ่ายมิคารเศรษฐีทำการฉลองงานอาวาหมงคลแก่บุตร ๗ วัน ไม่สนใจพระตถาคตแม้ประทับอยู่วิหารใกล้ๆ.
Migāra trưởng giả tổ chức lễ cưới kéo dài bảy ngày cho con trai, nhưng không hề bận tâm đến Đức Phật dù Ngài đang lưu trú ở ngôi chùa gần đó.
วันที่ครบ ๗ วัน เชิญเหล่าชีเปลือยให้นั่งเต็มไปทั่วทั้งนิเวศน์ ส่งข่าวบอกนางวิสาขาว่า ธิดาของเราจงมาไหว้พระอรหันต์ทั้งหลาย.
Đến ngày thứ bảy, ông mời các tu sĩ khổ hạnh lõa thể ngồi khắp nhà và báo với Visākhā rằng: “Con hãy đến lễ bái các bậc A-la-hán.”
นางเป็นพระอริยสาวิกาชั้นโสดาบัน ได้ฟังว่า พระอรหันต์ทั้งหลาย ดังนี้ ก็ร่าเริงยินดี เดินไปยังสถานที่นั่งของชีเปลือยเหล่านั้น.
Visākhā, một vị thánh nữ đã đạt quả Tu-đà-hoàn, khi nghe nói rằng có các bậc A-la-hán, nàng vui mừng bước đến nơi những tu sĩ lõa thể đang ngồi.
มองดูชีเปลือยเหล่านั้นแล้วคิดว่า ชีเปลือยเหล่านี้ไม่ใช่พระอรหันต์ จึงตำหนิว่า เหตุไรท่านพ่อ จึงให้เรียกข้าพเจ้ามายังสำนักของเหล่าคนที่เว้นจากหิริโอตตัปปะ ดังนี้แล้วก็กลับไปสถานที่อยู่ของตนเสีย.
Khi nhìn thấy những tu sĩ lõa thể, nàng nghĩ rằng họ không phải là A-la-hán, liền trách móc: “Tại sao cha lại mời con đến chỗ của những người không biết xấu hổ và không có lòng tôn kính?” Sau đó, nàng quay trở về phòng mình.
เหล่าชีเปลือยเห็นนางแล้ว ทั้งหมดก็ติเตียนเศรษฐีในทันทีนั่นแหละว่า ท่านคฤหบดี ท่านหาหญิงคนอื่นไม่ได้หรือ เหตุไรท่านจึงเชิญหญิงผู้นี้ซึ่งเป็นสาวิกาของพระสมณโคดม ตัวกาลกิณีใหญ่ให้เข้าไปในเรือน จงรีบนำหญิงผู้นั้นออกไปเสียจากเรือนนี้.
Những tu sĩ lõa thể, khi nhìn thấy nàng, liền chỉ trích trưởng giả Migāra: “Thưa ông, ông không tìm được người phụ nữ nào khác sao? Tại sao lại đưa vào nhà mình một tín nữ của Đức Gotama, một kẻ mang điềm xấu? Hãy mau đuổi nàng ra khỏi nhà này.”
ลำดับนั้น เศรษฐีคิดว่าเราไม่อาจขับไล่หญิงผู้นี้ออกไปจากเรือน ตามคำของชีเปลือยเหล่านี้ได้ เพราะหญิงผู้นี้เป็นธิดาของสกุลใหญ่ จึงกล่าวว่า ท่านอาจารย์ทั้งหลาย ขึ้นชื่อว่าคนหนุ่มสาวทั้งหลายพึงทำทั้งที่รู้บ้างทั้งที่ไม่รู้บ้าง ขอพวกท่านจงนิ่งๆ ไว้ แล้วก็ส่งเหล่าชีเปลือยกลับไป.
Khi đó, trưởng giả nghĩ rằng: “Ta không thể đuổi cô gái này ra khỏi nhà theo lời của những tu sĩ lõa thể này, vì cô ấy là con gái của một gia tộc lớn.” Vì vậy, ông nói: “Các thầy ơi, những người trẻ tuổi có thể làm điều đúng hoặc sai mà không biết. Xin hãy bỏ qua.” Sau đó, ông cho các tu sĩ lõa thể ra về.
นั่งบนแท่นใหญ่ อันนางวิสาขาถือช้อนทองเลี้ยงดูอยู่ บริโภคข้าวมธุปายาสมีน้ำน้อยในถาดทอง.
Sau đó, ông ngồi trên chiếc ghế lớn, nơi Visākhā đang dùng thìa vàng để phục vụ ông, ăn món cháo ngọt ít nước đựng trong đĩa vàng.
สมัยนั้น พระเถระผู้ถือบิณฑบาตเป็นวัตร เที่ยวไปบิณฑบาตมาถึงประตูเรือนของเศรษฐี.
Vào thời điểm đó, một vị Trưởng lão sống bằng cách khất thực đã đến trước cổng nhà của trưởng giả.
นางวิสาขาเห็นพระเถระแล้วคิดว่าไม่ควรบอกบิดาสามี ดังนี้ ทั้งที่เศรษฐีนั้นก็เห็นพระเถระนั้นผู้ยังไม่จากไป คงยังยืนอยู่อย่างนั้น.
Visākhā thấy vị Trưởng lão, nhưng nghĩ rằng không nên nói với cha chồng. Mặc dù trưởng giả cũng nhìn thấy vị Trưởng lão đang đứng đó, nhưng ông giả vờ như không thấy và tiếp tục ăn cháo.
แต่เศรษฐีนั้นเป็นคนพาลแม้เห็นพระเถระ ก็ทำเป็นเหมือนไม่เห็น ก้มหน้าบริโภคข้าวมธุปายาสเรื่อยไป.
Trưởng giả là một người cố chấp, dù nhìn thấy vị Trưởng lão nhưng vẫn làm như không thấy, tiếp tục cúi đầu ăn cháo.
นางวิสาขาก็รู้ได้ว่า บิดาสามีของเราแม้เห็นพระเถระก็ไม่ทำอาการว่าเข้าใจ จึงเข้าไปหาพระเถระกล่าวว่า โปรดไปข้างหน้าก่อนเถิด เจ้าข้า บิดาสามีของดิฉันกำลังกินบุญเก่า.
Visākhā nhận ra rằng cha chồng mình dù thấy vị Trưởng lão nhưng không tỏ ra tôn kính. Vì thế, nàng đến gần vị Trưởng lão và nói: “Xin Ngài hãy đi tiếp, thưa Ngài. Cha chồng con đang hưởng phước báu cũ.”
เศรษฐีนั้น เวลาที่เหล่านิครนถ์ว่ากล่าวคราวก่อนก็อดกลั้นได้ แต่ในขณะที่นางวิสาขากล่าวว่ากินบุญเก่าก็วางมือสั่งว่า พวกเจ้าจงนำข้าวปายาสนี้ออกไปจากที่นี้ และจงนำหญิงผู้นี้ออกไปจากเรือนหลังนี้ ด้วยว่าหญิงผู้นี้ทำให้เราชื่อว่าเป็นผู้กินของไม่สะอาดในเรือนมงคลเห็นปานนี้.
Trưởng giả có thể kiềm chế khi bị các tu sĩ lõa thể trách móc trước đó, nhưng khi nghe Visākhā nói rằng ông “đang hưởng phước báu cũ”, ông liền tức giận và ra lệnh: “Hãy mang cháo này ra khỏi đây và đuổi cô gái này ra khỏi nhà. Cô ta đã làm ô danh nhà ta bằng những lời lẽ không đúng đắn như vậy.”
แต่ว่าในนิเวศน์นั้นแล ทาสและกรรมกรเป็นต้น ทั้งหมดเป็นสมบัติของนางวิสาขา ไม่มีใครๆ สามารถจะจับมือเท้านางได้ ขึ้นชื่อว่าผู้สามารถจะกล่าวด้วยปากก็ไม่มี.
Tuy nhiên, tất cả nô tỳ và người làm trong nhà đều thuộc quyền sở hữu của Visākhā. Không ai dám đụng đến nàng, thậm chí cũng không dám mở miệng nói gì.
เมื่อนางวิสาขาฟังคำของบิดาสามีแล้วกล่าวว่า ท่านพ่อขา พวกเราจะไม่ออกไปด้วยเหตุเพียงเท่านี้ดอก ดิฉันก็ไม่ได้ถูกท่านนำมาจากท่าน้ำเหมือนพวกกุมภทาสี.
Nghe lời cha chồng, Visākhā bình tĩnh đáp: “Thưa cha, chúng con sẽ không rời đi chỉ vì lý do này. Con không phải là một nô tỳ mà cha bắt từ bến sông như những người khác.”
ธรรมดาว่าเหล่าธิดาของบิดามารดาผู้ยังมีชีวิตอยู่ ย่อมไม่ออกไปด้วยเหตุเพียงเท่านี้.
“Thông thường, con gái của những bậc cha mẹ còn sống sẽ không rời đi chỉ vì những lý do như thế này.”
อนึ่ง ด้วยเหตุเพียงเท่านี้นี่แหละ ในวันที่ดิฉันมาในที่นี้บิดาของดิฉันก็ให้เรียกกุฎุมพี ๘ นายมาสั่งว่า ถ้าความผิดเกิดเพราะธิดาของเรา พวกท่านจงช่วยกันชำระแล้วก็มอบดิฉันไว้ในมือของกุฎุมพี ๘ นายนั้น.
“Hơn nữa, vào ngày con đến đây, cha của con đã triệu tập tám vị trưởng lão và dặn rằng: ‘Nếu con gái ta phạm lỗi, các ngài hãy điều tra và giải quyết.’ Cha con đã giao con cho tám vị trưởng lão đó.”
ขอท่านพ่อโปรดให้เรียกกุฎุมพี ๘ นายนั้นมาให้เขาชำระว่าเป็นความผิด หรือมิใช่ความผิดของดิฉันสิเจ้าคะ.
“Xin cha hãy triệu tập tám vị trưởng lão đó để họ phân xử xem con có thực sự phạm lỗi hay không.”
ลำดับนั้น เศรษฐีคิดว่าเด็กหญิงคนนี้พูดดี จึงให้เรียกกุฎุมพี ๘ นายมาสั่งว่า เด็กหญิงคนนี้เรียกเราผู้ซึ่งนั่งในเรือนมงคลในวันที่ครบ ๗ วันว่า เป็นคนกินของไม่สะอาด.
Trưởng giả nghĩ rằng cô gái này nói rất hợp lý, liền triệu tập tám vị trưởng lão và nói: “Cô gái này đã gọi ta, người đang ngồi trong lễ mừng bảy ngày, là kẻ hưởng của không sạch.”
กุฎุมพี ๘ นายนั้นจึงถามนางว่า เขาว่าอย่างนี้จริงหรือแม่หนู.
Tám vị trưởng lão hỏi Visākhā: “Cô có thực sự nói như vậy không?”
นางตอบว่า พ่อคุณเอ๋ย ท่านบิดาสามีของดิฉันจักต้องการกินของไม่สะอาดเอง แต่ดิฉันมิได้พูดให้ทำอย่างนั้น.
Visākhā trả lời: “Thưa các ngài, cha chồng của con đã tự chọn cách ăn của không thanh tịnh, con không hề ép buộc ông làm như vậy.”
ส่วนเมื่อพระเถระผู้ถือบิณฑบาตเป็นวัตรรูปหนึ่งยืนใกล้ประตูเรือน ท่านบิดานี้กำลังบริโภคมธุปายาสมีน้ำน้อยอยู่ ไม่สนใจพระเถระนั้นเลย.
“Khi một vị Trưởng lão đứng gần cổng nhà, cha chồng con đang ăn cháo ngọt mà không đoái hoài gì đến vị Trưởng lão.”
ด้วยเหตุนี้ ดิฉันจึงพูดเท่านี้ว่า ไปข้างหน้าก่อนเถิด เจ้าข้า บิดาสามีของดิฉันไม่ทำบุญในอัตภาพนี้ กำลังกินบุญเก่าๆ อยู่.
“Vì lý do đó, con chỉ nói: ‘Xin Ngài hãy đi tiếp, cha chồng con không tạo phước trong kiếp này, chỉ đang hưởng phước báu cũ mà thôi.’”
กุฎุมพี ๘ นายจึงกล่าวว่า แม่เจ้าไม่มีความผิดในข้อนี้ ธิดาของเราพูดมีเหตุ เหตุไรท่านจึงโกรธเล่า.
Tám vị trưởng lão liền nói: “Cô gái này không có lỗi gì cả, con gái của chúng ta nói có lý. Tại sao ngài lại tức giận?”
เศรษฐีกล่าวว่า พ่อเจ้าเอ๋ย ความผิดนั้นไม่มีก็ช่างเถิด แต่เด็กหญิงคนนี้ในวันที่มาก็ไม่ให้ความเอาใจใส่ในบุตรเรา ได้ไปยังสถานที่ตนเองปรารถนา.
Trưởng giả đáp: “Các ngài ơi, cho dù cô ấy không có lỗi, nhưng ngay từ ngày đầu tiên, cô ấy đã không quan tâm đến con trai ta và tự ý đi đến nơi mình muốn.”
กุฎุมพี ๘ นายถามว่า เขาว่าอย่างนั้น จริงหรือแม่หนู.
Tám vị trưởng lão hỏi: “Có đúng như vậy không, con gái?”
นางตอบว่า พ่อคุณเอ๋ย ดิฉันไม่ไปยังที่ๆ ตนชอบใจ แต่ในเรือนหลังนี้ เมื่อแม่ม้าแสนรู้ตกลูก ดิฉันคิดว่า ไม่ทำแม้ความเอาใจใส่แล้วนั่งเฉยๆ เสีย ไม่สมควร จึงให้เหล่าทาสีถือคบไฟห้อมล้อมไปที่นั่น จึงสั่งให้ดูแลรักษาแม่ม้าที่ตกลูกจ้ะ.
Visākhā trả lời: “Thưa các ngài, con không tự ý đi đâu cả. Trong nhà này, khi một con ngựa cái khôn ngoan sinh con, con nghĩ rằng nếu chỉ ngồi im mà không quan tâm thì không đúng. Vì vậy, con đã cho các nữ tỳ mang đuốc đến chăm sóc ngựa mẹ.”
กุฎุมพี ๘ นายกล่าวว่า พ่อเจ้า ธิดาของเราได้กระทำกิจกรรมแม้เหล่าทาสีก็ต้องทำในเรือน ท่านเห็นโทษอะไรในข้อนี้.
Tám vị trưởng lão nói: “Thưa trưởng giả, con gái chúng ta đã làm những việc mà ngay cả các nữ tỳ cũng phải làm trong nhà. Ngài thấy lỗi gì ở đây?”
เศรษฐีกล่าวว่า พ่อเจ้าเอ๋ย นั่นเป็นคุณความดี ก็ช่างเถิด แต่บิดาของเด็กหญิงคนนี้ เมื่อให้โอวาทในวันที่มาในที่นี้ก็กล่าวว่า ไฟในไม่ควรนำออก.
Trưởng giả đáp: “Thưa các ngài, điều đó có thể là tốt, nhưng cha của cô ấy đã dặn trong ngày đầu tiên rằng ‘không nên mang lửa từ trong ra ngoài’.”
กุฎุมพี ๘ นายถามนางว่า เขาว่าอย่างนั้น จริงหรือแม่หนู.
Tám vị trưởng lão hỏi Visākhā: “Có đúng như vậy không, con gái?”
นางตอบว่า พ่อคุณเอ๋ย บิดาของดิฉันมิได้พูดหมายถึงไฟนั่นดอก แต่เรื่องความลับอันใดของผู้หญิงมีมารดาสามีเป็นต้นเกิดขึ้นภายในนิเวศน์ เรื่องความลับอันนั้นไม่ควรบอกแก่เหล่าทาสและทาสี เพราะว่าเรื่องเห็นปานนั้น มีแต่จะขยายตัวออกไปเป็นการทะเลาะกัน.
Visākhā trả lời: “Thưa các ngài, cha con không ám chỉ lửa thật, mà muốn nói rằng những bí mật liên quan đến gia đình chồng, đặc biệt là của mẹ chồng, không nên tiết lộ cho các nô tỳ, vì như vậy chỉ gây ra xung đột.”
เศรษฐีกล่าวว่า พ่อคุณเอ๋ย ข้อนั้นเป็นอย่างนั้นก็ช่างเถิด แต่บิดาของเด็กหญิงคนนี้กล่าวว่าไฟนอกไม่ควรนำเข้าไปภายใน ก็เมื่อไฟในดับไปแล้ว เราไม่นำไฟข้างนอกเข้ามาได้หรือ.
Trưởng giả nói: “Thôi được, điều đó có thể đúng. Nhưng cha của cô ấy cũng dặn rằng ‘không nên mang lửa từ ngoài vào’. Nếu lửa trong nhà tắt, chẳng lẽ chúng ta không thể mang lửa từ ngoài vào sao?”
กุฎุมพี ๘ นายถามนางว่า เขาว่าอย่างนั้น จริงหรือแม่หนู.
Tám vị trưởng lão hỏi Visākhā: “Có đúng như vậy không, con gái?”
นางตอบว่า บิดาของดิฉันมิได้พูดหมายถึงไฟนั้นดอกจ้ะ แต่ความผิดอันใดที่เหล่าทาสและกรรมกรพูดกัน ความผิดอันนั้นไม่ควรบอกเล่าผู้คนภายใน.
Visākhā đáp: “Cha con không ám chỉ lửa thật. Ý của cha là những lời phàn nàn, sai phạm mà các nô tỳ và công nhân nói về nhau thì không nên kể lại với những người trong gia đình.”
แม้คำใด ท่านบิดากล่าวว่า พึงให้แก่คนที่ให้เท่านั้น คำนั้นท่านก็กล่าวหมายถึงว่า พึงให้แก่พวกคนที่ยืมเครื่องมือ เครื่องใช้แล้วนำมาส่งคืนเท่านั้น.
“Cha con cũng đã dặn rằng ‘chỉ nên cho những ai đã từng cho mình’. Ý của cha là chỉ nên cho những người đã mượn dụng cụ và trả lại.”
แม้คำที่ว่า เย น เทนฺติ ท่านก็กล่าวหมายถึงว่า ไม่พึงให้แก่พวกคนที่ยืมเครื่องมือ เครื่องใช้แล้วไม่นำมาส่งคืน.
“Còn khi cha nói ‘không nên cho những ai không cho mình’, ý là không nên cho những người mượn dụng cụ mà không trả lại.”
ส่วนคำนี้ว่า ททนฺตสฺสาปิ อททนฺตสสาปิ ทาตพฺพํ ท่านกล่าวหมายถึงว่า เมื่อญาติมิตรตกยากมาถึงแล้ว เขาจะสามารถให้ตอบแทน หรือไม่สามารถให้ตอบแทนได้ก็ตาม ก็ควรให้ทั้งนั้น.
“Còn khi cha nói ‘nên cho dù người đó có thể hay không thể đáp lại’, ý là khi họ hàng, bạn bè gặp khó khăn thì dù họ có đền đáp lại được hay không, chúng ta vẫn nên giúp đỡ.”
แม้คำนี้ว่า สุขํ นิสีทิตพฺพํ ท่านกล่าวหมายถึงว่า เมื่อดิฉันเห็นมารดาบิดาสามีแล้ว ไม่ควรนั่งเฉยในที่ที่ตนควรลุกยืนขึ้น.
“Và khi cha dặn rằng ‘hãy ngồi một cách đúng đắn’, ý của cha là khi con gặp cha mẹ chồng, con không nên ngồi yên mà phải đứng dậy để thể hiện sự tôn kính.”
คำว่า สุขํ ภุญฺชิตพฺพํ ท่านกล่าวหมายถึงว่า ไม่บริโภคก่อนมารดาบิดาสามีและสามี ควรจะเลี้ยงดูท่านเหล่านั้นแล้ว รู้ว่าทุกท่านได้แล้วหรือยังไม่ได้อะไร แล้วตนเองบริโภคทีหลัง.
Lời dạy “nên ăn uống đúng đắn” có nghĩa là không nên ăn trước cha mẹ chồng và chồng. Trước tiên, phải chăm lo cho họ, biết rằng họ đã ăn no đủ hay chưa, rồi mới đến lượt mình ăn.
คำว่า สุขํ นิปชฺชิตพฺพํ ท่านกล่าวหมายถึงข้อนี้ว่า ไม่พึงขึ้นที่นอนแล้วนอนก่อน มารดาบิดาสามีและสามี ต้องทำวัตรปฏิบัติที่สมควรทำแก่ท่านเหล่านั้น แล้วตนเองจึงควรนอนทีหลัง.
Lời dạy “nên ngủ đúng đắn” có nghĩa là không nên lên giường và ngủ trước cha mẹ chồng và chồng. Trước tiên, phải làm tròn bổn phận đối với họ, sau đó mới đi ngủ.
คำว่า อคฺคิ ปริจริตพฺโพ ท่านกล่าวหมายถึงข้อนี้ว่า ควรจะเห็นทั้งบิดามารดาสามีทั้งสามี เป็นเหมือนกองไฟและเหมือนพญางู.
Lời dạy “phải phục vụ như lửa” có nghĩa là nên xem cha mẹ chồng và chồng như những ngọn lửa hoặc như rắn hổ mang, cần cẩn trọng và tôn trọng.
เศรษฐีกล่าวว่า จะเป็นคุณเท่านี้ก็ช่างเถิด แต่บิดาของเด็กหญิงคนนี้ให้นอบน้อมเทวดาภายใน ประโยชน์อะไรของโอวาทนี้.
Trưởng giả nói: “Những điều đó có thể là tốt, nhưng cha của cô ấy cũng đã dặn rằng phải thờ phụng các vị thần bên trong. Lời dạy đó có ý nghĩa gì?”
กุฎุมพี ๘ นายถามนางว่า เขาว่าอย่างนั้น จริงหรือแม่หนู.
Tám vị trưởng lão hỏi: “Có đúng như vậy không, con gái?”
นางตอบว่า จริงจ้ะ พ่อคุณทั้งหลาย บิดาของดิฉันกล่าวคำนี้หมายอย่างนี้ ตั้งแต่เราอยู่ครองเรือนตามประเพณี เห็นนักบวชมาถึงประตูเรือนของตนแล้วถวายของเคี้ยวของกินที่มีอยู่ในเรือนแก่เหล่านักบวชแล้ว ตนเองจึงควรกิน.
Visākhā trả lời: “Đúng vậy, thưa các ngài. Cha con dạy rằng, theo truyền thống gia đình, khi thấy các vị tu sĩ đến cửa, trước tiên nên cúng dường thức ăn có sẵn, sau đó mới ăn phần của mình.”
ครั้งนั้น กุฎุมพีเหล่านั้นจึงถามเศรษฐีนั้นว่า ท่านมหาเศรษฐี ท่านเห็นเหล่านักบวชแล้วที่จะชอบใจว่าไม่ควรให้ทั้งนั้นหรือ.
Khi đó, tám vị trưởng lão hỏi trưởng giả: “Thưa ngài, khi thấy các vị tu sĩ, chẳng lẽ ngài lại không muốn cúng dường hay sao?”
ท่านเศรษฐีมองไม่เห็นคำตอบอย่างอื่น จึงได้แต่นั่งก้มหน้า.
Trưởng giả không tìm được lời nào để đáp lại, chỉ cúi đầu im lặng.
ครั้งนั้น เหล่ากุฎุมพีจึงถามเศรษฐีนั้นว่า ความผิดอย่างอื่นของธิดาเรา ยังมีอยู่หรือ.
Sau đó, tám vị trưởng lão hỏi: “Vậy con gái của chúng ta còn lỗi gì khác nữa không?”
ตอบว่า ไม่มีดอกพ่อคุณ.
Trưởng giả trả lời: “Không, thưa các ngài.”
ถามว่า ก็เพราะเหตุไร ท่านจึงขับไล่ธิดาซึ่งไม่มีความผิดออกไปจากเรือนโดยมิใช่เหตุ.
Tám vị trưởng lão hỏi: “Vậy tại sao ngài lại đuổi con gái mình ra khỏi nhà mà không có lý do?”
ขณะนั้น นางวิสาขากล่าวว่า ยังไม่ควรไปตามคำของบิดาสามีเราก่อน แต่วันที่เรามา บิดาเรามอบเราไว้ในมือพวกท่านเพื่อชำระความผิดเรา บัดนี้เราไปได้สะดวกแล้วละ จึงสั่งเหล่าทาสีและทาสให้ทำการตระเตรียมยานเป็นต้นไว้.
Visākhā nói: “Tôi sẽ không rời đi ngay theo lời cha chồng, vì ngày tôi đến đây, cha tôi đã giao tôi cho các ngài để phân xử nếu có lỗi. Giờ tôi đã được minh oan, tôi sẽ chuẩn bị rời đi.” Sau đó, nàng ra lệnh cho các nô tỳ chuẩn bị xe cộ.
คราวนั้น เศรษฐีพากุฏุมพีเหล่านั้นไป พูดกะนางว่า แม่หนู พ่อไม่รู้จึงพูดไป จงยกโทษให้พ่อเสียเถิด.
Lúc đó, trưởng giả cùng tám vị trưởng lão đến gặp Visākhā và nói: “Con gái ơi, cha đã sai, xin con hãy tha thứ cho cha.”
นางกล่าวว่า พ่อคุณทั้งหลาย ดิฉันพึงอดโทษแก่พวกท่านได้ จะอดโทษให้ก่อน แต่ดิฉันเป็นธิดาของท่านเศรษฐีผู้เลื่อมใสไม่หวั่นไหวในพระพุทธศาสนา เราเว้นภิกษุสงฆ์เสียมิได้ ถ้าเราได้บำรุงภิกษุสงฆ์ตามชอบใจของเรา เราก็จักอยู่.
Visākhā nói: “Thưa các ngài, tôi có thể tha thứ cho các ngài. Nhưng tôi là con gái của một trưởng giả có niềm tin vững chắc vào Phật giáo. Tôi không thể ngừng việc cúng dường chư Tăng. Nếu tôi được phép tiếp tục cúng dường theo ý mình, tôi sẽ ở lại.”
เศรษฐีกล่าวว่า แม่หนู เจ้าจงบำรุงเหล่าสมณะของเจ้าได้ตามชอบใจ.
Trưởng giả đáp: “Con gái ơi, con có thể cúng dường các vị tu sĩ theo ý con muốn.”
ดังนั้น นางวิสาขาจึงให้นิมนต์พระทศพลอาราธนาให้ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข นั่งเต็มนิเวศน์ในวันรุ่งขึ้น.
Vì vậy, Visākhā đã thỉnh Đức Thế Tôn cùng chư Tăng do Đức Phật dẫn đầu đến nhà vào ngày hôm sau.
แม้บริษัทของชีเปลือยรู้ว่าพระศาสดาเสด็จไปเรือนมิคารเศรษฐี ก็ไปที่นั้นพากันนั่งล้อมเรือนไว้.
Khi các tu sĩ lõa thể biết rằng Đức Phật sẽ đến nhà của trưởng giả Migāra, họ kéo đến và ngồi vây quanh nhà.
นางวิสาขาให้น้ำทักษิโณทกแล้วส่งข่าวบอกว่า สักการะทุกอย่างจัดไว้แล้ว ขอท่านบิดาสามีของเราโปรดจงมาเลี้ยงดูพระทศพล.
Visākhā đổ nước cúng dường và nhắn rằng: “Mọi thứ đã được chuẩn bị. Xin cha chồng hãy đến tiếp đãi Đức Thế Tôn.”
เศรษฐีนั้นฟังคำของนางวิสาขาแล้วก็กล่าวว่า ขอธิดาของเราจงเลี้ยงดูพระสัมมาสัมพุทธะเถิด.
Nghe lời của Visākhā, trưởng giả nói: “Hãy để con gái ta lo liệu việc cúng dường Đức Phật.”
นางวิสาขาครั้นเลี้ยงดูพระทศพลด้วยภัตตาหารเลิศรสต่างๆ แล้ว ครั้นเสร็จภัตกิจแล้วก็ส่งข่าวไปอีกว่า ขอท่านบิดาสามีของเราโปรดมาฟังธรรมกถาของพระทศพล.
Sau khi Visākhā cung cấp các món ăn ngon cho Đức Thế Tôn và tăng đoàn, nàng gửi tin nhắn mời cha chồng đến nghe bài pháp của Đức Phật.
ลำดับนั้น เศรษฐีนั้นก็ไปเพื่อประสงค์จะฟังธรรมกถาว่า บัดนี้ชื่อว่าการไม่ไป เป็นเหตุไม่สมควรอย่างยิ่ง.
Trưởng giả nghĩ rằng việc không đến nghe pháp lúc này là điều không nên, nên ông quyết định đi.
เหล่าชีเปลือยก็กล่าวว่า ท่านเมื่อฟังธรรมของพระสมณโคดมก็จงนั่งฟังนอกม่าน แล้วก็พากันไปก่อนกั้นม่านไว้. มิคารเศรษฐีไปนั่งนอกม่าน.
Các tu sĩ lõa thể nói với ông: “Khi nghe pháp từ Đức Phật Gotama, ngài nên ngồi bên ngoài màn.” Rồi họ kéo màn lại, còn trưởng giả Migāra ngồi bên ngoài.
พระตถาคตทรงพระดำริว่า ท่านจะนั่งนอกม่านก็ตาม นอกฝาเรือนก็ตาม นอกแผ่นหินก็ตาม หรือนอกจักรวาลก็ตาม เราชื่อว่าพระพุทธเจ้า สามารถนำท่านให้ได้ยินเสียงของเราได้.
Đức Phật suy nghĩ: “Dù ông ấy ngồi bên ngoài màn, ngoài tường nhà, trên phiến đá hay thậm chí ngoài vũ trụ, Ta vẫn có thể khiến ông ấy nghe thấy tiếng của Ta.”
จึงตรัสธรรมกถาประหนึ่งว่าจับลำต้นมะม่วงเขย่าให้ผลมีสีดังทองหล่นลงอยู่ฉะนั้น.
Vì vậy, Ngài thuyết pháp một cách mạnh mẽ, như thể rung cây xoài để những quả chín vàng rơi xuống.
จบเทศนา เศรษฐีก็ดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล ยกม่านขึ้นถวายบังคมพระบาทของพระศาสดา ด้วยเบญจางคประดิษฐ์.
Khi bài pháp kết thúc, trưởng giả chứng đắc quả Tu-đà-hoàn. Ông kéo màn lên, cúi lạy Đức Phật với lòng kính trọng sâu sắc.
ก็สถาปนานางวิสาขาไว้ในตำแหน่งมารดาของตนว่า แม่หนูจงเป็นมารดาของเราตั้งแต่วันนี้ไป.
Sau đó, ông tuyên bố: “Từ nay, Visākhā sẽ là mẹ của ta.”
ตั้งแต่นั้นมา นางวิสาขาจึงมีชื่อว่ามิคารมารดา.
Từ đó, Visākhā được gọi là “Migāramātā” (mẹ của Migāra).
วันหนึ่ง เมื่อสมัยนักษัตรฤกษ์ดำเนินไปในพระนคร นางวิสาขาก็คิดว่า ไม่มีคุณในการอยู่ในพระนคร.
Một ngày nọ, khi có lễ hội diễn ra trong kinh thành, Visākhā nghĩ rằng việc ở lại trong thành phố là vô ích.
จึงห้อมล้อมด้วยทาสีเดินไปฟังธรรมกถาของพระศาสดา แต่ฉุกคิดว่าไปสำนักพระศาสดาด้วยทั้งเพศที่มีเครื่องห่มคลุมไม่บังควร.
Vì vậy, nàng cùng các nữ tỳ đi đến nghe pháp của Đức Phật. Nhưng nàng nghĩ rằng không nên vào gặp Đức Phật với trang phục quá sang trọng.
จึงเปลื้องเครื่องประดับมหาลดาประสาธน์ออก มอบไว้ในมือทาสี เข้าไปเฝ้าพระศาสดาถวายบังคมแล้วนั่ง ณ ที่สมควรส่วนหนึ่ง.
Nàng liền tháo bộ trang sức Mahālatāpasādhana và giao cho nữ tỳ giữ. Sau đó, nàng vào gặp Đức Phật, cúi lạy và ngồi xuống một nơi thích hợp.
พระศาสดาตรัสธรรมกถา. จบพระธรรมเทศนาของพระศาสดา นางจึงถวายบังคมพระทศพลแล้วเดินมุ่งหน้าสู่พระนคร.
Đức Phật thuyết giảng, và khi bài pháp kết thúc, Visākhā cúi lạy Ngài rồi trở về thành phố.
ทาสีแม้นั้นไม่ทันกำหนดสถานที่นางวางเครื่องประดับซึ่งตนรับไว้ จึงเดินกลับไปเพื่อหาเครื่องประดับ.
Nữ tỳ không nhớ rõ nơi nàng đã đặt bộ trang sức, nên quay lại tìm.
ขณะนั้น นางวิสาขาจึงสอบถามทาสีนั้นว่า เจ้าวางเครื่องประดับไว้ตรงไหน.
Visākhā hỏi nữ tỳ: “Ngươi đã đặt bộ trang sức ở đâu?”
ทาสีตอบว่า ที่บริเวณพระคันธกุฎีจ้ะแม่เจ้า.
Nữ tỳ trả lời: “Con đã đặt nó gần Gandhakuṭi, thưa chủ nhân.”
นางวิสาขากล่าวว่า ช่างเถิด เจ้าจงไปนำมา นับตั้งแต่เจ้าวางของไว้บริเวณพระคันธกุฎีแล้ว ชื่อว่าการให้นำของกลับมาไม่สมควรแก่เรา.
Visākhā nói: “Thôi được, ngươi cứ đi lấy lại. Nhưng vì đã đặt gần Gandhakuṭi, ta không nên lấy lại nó nữa.”
เพราะเหตุนั้น เราจำจักสละเครื่องประดับมหาลดาประสาธน์นั้นทำเป็นทัณฑกรรม แต่เมื่อเครื่องประดับนั้นยังวางไว้ พระคุณเจ้าทั้งหลายก็คงเป็นกังวล.
“Vì vậy, ta quyết định hiến tặng bộ trang sức Mahālatāpasādhana như một sự cúng dường. Nhưng nếu bộ trang sức còn ở đó, các vị Tăng có thể cảm thấy không thoải mái.”
วันรุ่งขึ้น พระศาสดามีภิกษุสงฆ์เป็นบริวาร เสด็จถึงประตูนิเวศน์ของนางวิสาขา.
Ngày hôm sau, Đức Phật cùng chư Tăng đến cổng nhà của Visākhā.
ก็ในนิเวศน์จัดอาสนะไว้เป็นประจำ. นางวิสาขารับบาตรของพระศาสดา อาราธนาให้เสด็จเข้าเรือนให้ประทับนั่งเหนืออาสนะที่จัดไว้แล้วนั่นแหละ.
Trong nhà, chỗ ngồi đã được chuẩn bị sẵn. Visākhā nhận bát của Đức Phật và mời Ngài ngồi trên chỗ đã chuẩn bị.
เมื่อพระศาสดาเสวยเสร็จ ก็นำเครื่องประดับนั้นไปวางไว้ใกล้พระบาทของพระศาสดา กราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์ถวายเครื่องประดับนี้แด่พระองค์เจ้าค่ะ.
Khi Đức Phật dùng xong bữa, nàng mang bộ trang sức đặt dưới chân Ngài và thưa rằng: “Thưa bậc Tôn kính, con xin dâng bộ trang sức này lên Ngài.”
พระศาสดาตรัสห้ามว่า ขึ้นชื่อว่าเครื่องประดับย่อมไม่สมควรแก่เหล่านักบวช.
Đức Phật liền từ chối và nói: “Trang sức không thích hợp cho các vị tu sĩ.”
นางวิสาขากราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์รู้ แต่ข้าพระองค์จะจำหน่ายเครื่องประดับนี้ เอาทรัพย์มาสร้างพระคันธกุฎีเป็นที่อยู่สำหรับพระองค์ เจ้าค่ะ.
Visākhā thưa: “Thưa bậc Tôn kính, con biết điều đó. Nhưng con sẽ bán bộ trang sức này để lấy tiền xây dựng Gandhakuṭi làm nơi ở cho Ngài.”
ครั้งนั้น พระศาสดาก็ทรงรับโดยดุษณี แม้นางวิสาขานั้นก็จำหน่ายเครื่องประดับนั้น เอาทรัพย์ ๙ โกฏิมาสร้างพระคันธกุฎี เป็นที่ประทับอยู่สำหรับพระตถาคตในวิหารชื่อว่าบุพพาราม อันประดับด้วยห้อง ๑,๐๐๐ ห้อง.
Đức Phật im lặng chấp nhận. Visākhā sau đó bán bộ trang sức, thu được 9 crore và dùng số tiền đó để xây dựng Gandhakuṭi, nơi cư trú cho Đức Phật trong tu viện được gọi là Pubbārāma, với 1,000 phòng.
ก็นิเวศน์ของนางวิสาขา เวลาเช้าก็มลังเมลืองด้วยผ้ากาสาวะ คลาคล่ำไปด้วยนักแสวงบุญ.
Nhà của Visākhā vào mỗi buổi sáng tràn ngập sắc vàng của y phục tu sĩ và đông đúc người hành hương.
ในเรือนแม้ของนางวิสาขานั้นก็จัดทานไว้พร้อมสรรพเหมือนในเรือนของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี.
Tại nhà của Visākhā, việc cúng dường được tổ chức chu đáo không khác gì nhà của trưởng giả Anāthapiṇḍika.
นางวิสาขานั้น เวลาเช้าก็ทำอามิสสงเคราะห์แก่พระภิกษุสงฆ์ ภายหลังอาหารก็ให้บ่าวไพร่ถือเภสัช ยาและน้ำอัฐบานไปยังวิหารถวายแก่พระภิกษุสงฆ์ ฟังพระธรรมเทศนาของพระศาสดาแล้วก็กลับมา.
Mỗi buổi sáng, Visākhā dâng cúng thực phẩm cho chư Tăng. Sau bữa ăn, nàng cho người mang thuốc men và nước đến chùa để dâng tặng. Sau khi nghe Đức Phật thuyết pháp, nàng quay trở về.
ภายหลังต่อมา พระศาสดาเมื่อทรงสถาปนาเหล่าอุบาสิกาไว้ในตำแหน่งต่างๆ ตามลำดับ จึงทรงสถาปนานางวิสาขามิคารมารดาไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นเลิศกว่าพวกอุบาสิกาผู้ถวายทาน แล.
Về sau, khi Đức Phật lần lượt tôn phong các nữ cư sĩ vào các vị trí khác nhau, Ngài đã tôn vinh Visākhā, mẹ của Migāra, là người xuất sắc nhất trong các nữ cư sĩ về việc cúng dường.