อรรถกถา อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เอตทัคคบาลี
Chú giải Anguttara Nikaya, Eka Nipata, Etadagga Pali
วรรคที่ ๑
Chương 1
หน้าต่างที่ ๖ / ๑๐.
Trang 6 / 10
อรรถกถาสูตรที่ ๖
Chú giải Kinh số 6
ประวัติพระภัททิยกาฬิโคธาบุตร
Tiểu sử của Đức Phật Bhaddiya Kaligodhaputra
พึงทราบวินิจฉัยในสูตรที่ ๖ ดังต่อไปนี้
Xin hãy biết về ý nghĩa của Kinh số 6 như sau:
บทว่า อุจฺจากุลิกานํ ความว่า ผู้เกิดในตระกูลสูง.
Cụm từ “Ucchakulikanam” có nghĩa là những người sinh ra trong gia tộc cao quý.
บทว่า ภทฺทิโย ได้แก่ เจ้าศากยะผู้เป็นพระราชาออกผนวชพร้อมกับพระอนุรุทธเถระ.
Cụm từ “Bhaddiyo” chỉ một vị vua của dòng dõi Shakya đã xuất gia cùng Tỳ kheo Anuruddha.
บทว่า กาฬิโคธายปุตฺโต ความว่า พระเทวีนั้นเป็นผู้มีผิวดำ.
Cụm từ “Kaligodayaputto” có nghĩa là Hoàng hậu đó có nước da đen.
ส่วนคำว่า โคธา เป็นนามของพระเทวีนั้น เพราะฉะนั้น เขาจึงเรียกว่า นางกาฬิโคธา. อธิบายว่า เป็นบุตรของนางกาฬิโคธาเทวีนั้น.
Còn từ “Godha” là tên của Hoàng hậu đó, vì thế người ta gọi bà là Kali Godha. Giải thích thêm, là con của Hoàng hậu Kali Godha.
ถามว่า ก็พระเถระนี้ ท่านกล่าวว่าเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้มีตระกูลสูง เพราะเหตุไร ผู้ที่มีตระกูลสูงกว่าพระภิททิยะนั้นไม่มีหรือ.
Hỏi: Vậy thì Tỳ kheo này, Ngài được gọi là bậc cao quý nhất trong các vị Tỳ kheo thuộc dòng dõi cao quý, lý do là gì? Không có ai cao quý hơn Tỳ kheo Bhaddiya sao?
ตอบว่า ไม่มี.
Đáp: Không có.
จริงอยู่ พระมารดาของท่านเป็นใหญ่ที่สุดของเจ้าทั้งหมดโดยวัย ในระหว่างเจ้าสากิยานีทั้งหลาย ท่านสละราชสมบัติที่มาถึงในสากิยสกุลอย่างนั้นออกผนวช เพราะฉะนั้น ท่านจึงกล่าวว่า เป็นยอดของภิกษุผู้มีตระกูลสูงทั้งหลาย.
Thật vậy, mẹ của Ngài là người lớn nhất trong số tất cả các hoàng tử Sakya, Ngài đã từ bỏ ngai vàng thuộc gia tộc Sakya để xuất gia. Vì vậy, Ngài được gọi là bậc cao quý nhất trong các vị Tỳ kheo thuộc dòng dõi cao quý.
อีกประการหนึ่ง พระภัททิยะนี้ด้วยอานุภาพแห่งความปรารถนาในปางก่อน บังเกิดในราชตระกูล แล้วครองราชสมบัติถึง ๕๐๐ ชาติติดต่อกันมาโดยลำดับ ด้วยเหตุนี้ ท่านจึงกล่าวว่า พระภัททิยะนั้นเป็นยอดของภิกษุผู้มีตระกูลสูง.
Thêm một điều nữa, Bhaddiya này nhờ uy lực của sự mong muốn trong kiếp trước đã sinh ra trong hoàng tộc và cai trị ngai vàng liên tục suốt 500 kiếp. Vì lý do này, Ngài được gọi là bậc cao quý nhất trong các vị Tỳ kheo thuộc dòng dõi cao quý.
ก็ในปัญหากรรมของท่าน มีเรื่องที่จะกล่าวตามลำดับต่อไปนี้ :-
Về vấn đề nghiệp báo của Ngài, có những câu chuyện sẽ được kể theo thứ tự như sau:
ความพิสดารว่า ในอดีตกาล แม้พระภัททิยะนี้ ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ บังเกิดในสกุลมีโภคสมบัติมาก ไปฟังพระธรรมตามนัยที่กล่าวแล้วนั่นแล ในวันนั้นได้เห็นพระศาสดาทรงสถาปนาภิกษุรูปหนึ่งไว้ในตำแหน่งเป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้มีตระกูลสูง
Một câu chuyện chi tiết rằng, trong thời quá khứ, ngay cả Bhaddiya này, thời của Đức Phật Padumuttara, sinh ra trong một gia đình giàu có, đã đến nghe pháp như đã nói trước đó. Vào ngày hôm đó, Ngài đã thấy Đức Phật thiết lập một vị Tỳ kheo vào vị trí cao nhất của các Tỳ kheo thuộc gia tộc cao quý.
จึงคิดว่า แม้เราก็ควรเป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้มีตระกูลสูงในศาสนาของพระพุทธเจ้าพระองค์หนึ่งในอนาคตดังนี้ จึงนิมนต์พระตถาคตถวายมหาทานแก่ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข ๗ วัน หมอบแทบบาทมูล ตั้งความปรารถนาว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์มิได้หวังสมบัติอย่างอื่นด้วยผลแห่งทานนี้ แต่ในอนาคตกาล ขอข้าพระองค์พึงเป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้มีตระกูลสูงในศาสนาของพระพุทธเจ้าพระองค์หนึ่งเถิด.
Ngài nghĩ rằng, ngay cả tôi cũng nên trở thành người đứng đầu trong số các Tỳ kheo thuộc gia tộc cao quý trong giáo pháp của một Đức Phật tương lai. Vì vậy, Ngài đã mời Đức Phật và dâng cúng đại lễ cho Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu trong 7 ngày. Sau khi cúi mình trước chân Đức Phật, Ngài khẩn cầu rằng: “Bạch Đức Thế Tôn, con không mong muốn của cải khác nào từ phước lành này. Nhưng trong tương lai, xin cho con được trở thành người đứng đầu trong số các Tỳ kheo thuộc gia tộc cao quý trong giáo pháp của một Đức Phật.”
พระศาสดาทรงตรวจดูอนาคตเล็งเห็นความสำเร็จ จึงทรงพยากรณ์ว่า กรรมนี้ของท่านจักสำเร็จในที่สุดแห่งแสนกัปแต่กัปนี้ไป พระพุทธเจ้าพระนามว่าโคดม จักทรงอุบัติขึ้น ท่านจักเป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้มีตระกูลสูงในศาสนาของพระองค์ ดังนี้แล้ว ทรงกระทำอนุโมทนาภัตแล้ว เสด็จกลับวิหาร.
Đức Phật xem xét tương lai và thấy được thành tựu của Ngài, liền dự đoán rằng: “Nghiệp này của con sẽ được hoàn thành sau một trăm ngàn kiếp từ kiếp này. Đức Phật có tên là Gotama sẽ xuất hiện, và con sẽ là người đứng đầu trong số các Tỳ kheo thuộc gia tộc cao quý trong giáo pháp của Ngài.” Sau đó, Đức Phật ban phước và trở về tịnh xá.
ครั้นท่านได้ฟังพยากรณ์แล้วจึงทูลถามกรรมที่จะให้เป็นไปสำหรับภิกษุผู้เกิดในตระกูลสูง ได้กระทำกรรมอันดีงามมากหลายจนตลอดชีวิตอย่างนี้ คือสร้างธรรมาสน์ ปูลาดเครื่องลาดบนธรรมาสน์นั้น พัดสำหรับผู้แสดงธรรม รายจ่ายสำหรับพระธรรมกถึก โรงอุโบสถ กระทำกาละในอัตภาพนั้นแล้ว เวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย ในระหว่างพระทศพลพระนามว่ากัสสป และพระผู้มีพระภาคเจ้าของเรา มาบังเกิดในเรือนของกุฎุมพีในกรุงพาราณสี
Khi Ngài nghe lời dự đoán, Ngài liền hỏi về nghiệp quả sẽ xảy ra với một Tỳ kheo sinh ra trong gia tộc cao quý. Ngài đã làm nhiều việc thiện suốt cuộc đời, như xây dựng pháp toà, phủ vải lên pháp toà, quạt dành cho người giảng pháp, chi phí cho vị thuyết pháp, xây dựng trai đường, rồi qua đời. Ngài đã luân hồi giữa các cõi trời và nhân loại, trong thời gian của Đức Phật Kassapa và Đức Phật của chúng ta, sinh ra trong một gia đình giàu có tại thành Benares.
สมัยนั้น พระปัจเจกพุทธเจ้าหลายองค์มาแต่ภูเขาคันธมาทน์ นั่งฉันบิณฑบาตในที่ๆ สะดวกสบาย ใกล้ฝั่งแม่น้ำคงคา เขตกรุงพาราณสี. กุฎุมพีนั้นทราบว่า พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้นกระทำการแบ่งปันภัตรนั้นในที่ตรงนั้นเป็นประจำทีเดียว จึงลาดแผ่นหินไว้ ๘ แผ่น บำรุงพระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายอยู่จนตลอดชีพ
Vào thời điểm đó, nhiều vị Phật độc giác từ núi Gandhamadana đã đến ngồi thọ thực bữa ăn tại một nơi tiện nghi gần bờ sông Hằng, trong khu vực thành Benares. Gia đình giàu có đó biết rằng các vị Phật độc giác thường chia sẻ bữa ăn tại đó, liền lót tám tấm đá để phục vụ các vị Phật độc giác suốt đời.
ตอนนั้น ท่านเวียนว่ายไปในเทวดาและมนุษย์ถึงพุทธันดรหนึ่ง ครั้นในพุทธุปบาทกาลนี้จึงมาบังเกิดในขัตติยสกุลในกรุงกบิลพัสดุ์ และในวันขนานนาม พวกญาติทั้งหลายขนานนามของท่านว่า ภัททิยกุมาร.
Lúc đó, Ngài đã luân hồi trong các cõi trời và nhân loại qua một khoảng thời gian giữa hai vị Phật, rồi trong thời điểm Đức Phật xuất hiện, Ngài sinh ra trong hoàng tộc tại thành Kapilavastu. Vào ngày đặt tên, họ hàng của Ngài đặt tên Ngài là Bhaddiyakumara.
ภัททิยกุมารนั้นอาศัยบุญเป็นกษัตริย์องค์หนึ่งในระหว่างกษัตริย์ ๖ พระองค์ ตามนัยที่กล่าวไว้ในอนุรุทธสูตร ในหนหลัง เมื่อพระศาสดาประทับอยู่ ณ อนุปิยอัมพวัน ทรงผนวชในสำนักของพระศาสดาแล้วได้บรรลุพระอรหัต.
Bhaddiyakumara, nhờ phước báu, đã trở thành một trong sáu vị vua, như đã nêu trong Kinh Anuruddha. Về sau, khi Đức Phật trú tại Anupiya Amravana, Ngài đã xuất gia dưới sự chỉ dẫn của Đức Phật và đạt đến bậc A-la-hán.
ต่อมาภายหลัง พระศาสดาเมื่อประทับอยู่ในเชตวันมหาวิหาร ได้ทรงสถาปนาไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะว่า ภัททิยะโอรสของพระนางกาฬิโคธา เป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้มีตระกูลสูงในศาสนาของเรา.
Sau đó, khi Đức Phật trú tại chùa Jetavana, Ngài đã phong cho Bhaddiya, con trai của Hoàng hậu Kali Godha, là bậc cao quý nhất trong số các Tỳ kheo thuộc dòng dõi cao quý trong giáo pháp của Ngài.
จบอรรถกถาสูตรที่ ๖
Kết thúc chú giải Kinh số 6
