Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 1 – 14.47. Phẩm Người Tối Thắng

อรรถกถา อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เอตทัคคบาลี
Bình luận Kinh Tăng Chi Bộ, Phẩm Một, Bản chú giải Étadaggapāḷi

วรรคที่ ๕
Phẩm thứ 5

หน้าต่างที่ ๖ / ๑๓.
Trang 6 / 13

อรรถกถาสูตรที่ ๖

Chú giải kinh thứ 6

๖. ประวัติพระนันทาเถรี

6. Tiểu sử Tỳ-kheo ni Nandā

ในสูตรที่ ๖ พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong kinh thứ 6, cần hiểu giải thích như sau.

ด้วยบทว่า ฌายีนํ ยทิทํ นนฺทา ท่านแสดงว่า พระนันทาเถรีเป็นเลิศกว่าพวกภิกษุณีสาวิกาผู้ยินดีในฌาน.
Với cụm từ “Những ai đạt thiền định, đó là Nandā”, vị ấy nhấn mạnh rằng Tỳ-kheo ni Nandā xuất sắc hơn các nữ đệ tử có niềm vui trong thiền định.

ดังได้สดับมา พระนันทาเถรีนั้น ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ ถือปฏิสนธิในครอบครัว กรุงหังสวดี.
Theo truyền thuyết, Tỳ-kheo ni Nandā vào thời Phật Padumuttara đã được sinh ra trong một gia đình ở kinh đô Hamsavatī.

ต่อมา กำลังฟังธรรมกถา เห็นพระศาสดาทรงสถาปนาภิกษุณีรูปหนึ่งไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นเลิศกว่าพวกภิกษุณีสาวิกาผู้ยินดียิ่งในฌาน จึงทำกุศลให้ยิ่งยวดขึ้นไป ปรารถนาตำแหน่งนั้น.
Khi nghe Pháp, bà thấy Đức Phật đang thiết lập một nữ Tỳ-kheo ở vị trí Etadagga, vượt trội hơn các nữ đệ tử say mê thiền định, nên bà đã tích lũy công đức, mong muốn đạt được vị trí đó.

จากนั้น นางก็เวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ตลอดแสนกัป ถือปฏิสนธิในพระครรภ์ของพระมหาปชาบดีโคตมี ก่อนพระศาสดาของเราอุบัติ.
Sau đó, bà luân hồi giữa cõi trời và cõi người trong suốt một trăm ngàn đại kiếp, và tái sinh trong bụng của Mahāpajāpatī Gotamī, trước khi Đức Phật của chúng ta xuất hiện.

พระประยูรญาติได้เฉลิมพระนามพระนางว่า นันทา.
Dòng họ đã đặt tên cho bà là Nandā.

เรียกกันว่า รูปนันทา.
Bà còn được gọi là Rūpa Nandā.

ต่อมา พระนางได้ชื่อว่า ชนบทกัลยาณี เพราะทรงมีพระสิริโฉมงามเยี่ยม.
Sau này, bà được gọi là Janapadakalyāṇī vì sắc đẹp tuyệt vời của mình.

เมื่อพระทศพลของเราทรงบรรลุพระสัพพัญญุตญาณแล้ว เสด็จมากรุงกบิลพัสดุ์ตามลำดับ ทรงให้พระนันทะและพระราหุลผนวชแล้ว เสด็จหลีกไปแล้ว.
Khi Đức Thập Pháp đã đạt quả vị Giác ngộ hoàn toàn, Ngài đến thành Kapilavatthu theo tuần tự, và đã cho Nanda và Rahula xuất gia, rồi Ngài rời đi.

เวลาพระเจ้าสุทโธทนมหาราชปรินิพพานแล้ว พระนางทรงทราบว่า พระนางมหาปชาบดีโคตมีและพระมารดาของพระราหุลเสด็จออกทรงผนวช ในสำนักพระศาสดาแล้ว.
Sau khi vua Suddhodana Mahārāja nhập Niết-bàn, bà biết rằng Mahāpajāpatī Gotamī và mẹ của Rāhula đã xuất gia trong giáo đoàn của Đức Phật.

ทรงดำริว่า ตั้งแต่พระมารดามหาปชาบดีโคตมีและพระมารดาพระราหุลทรงผนวชแล้ว เราก็มีงานอยู่ในที่นี้ จึงไปสำนักพระมหาปชาบดีโคตมีทรงผนวชแล้ว.
Bà suy nghĩ rằng, kể từ khi Mahāpajāpatī Gotamī và mẹ của Rāhula xuất gia, bà cũng có bổn phận ở đây, và đã đến gặp Mahāpajāpatī Gotamī để xin xuất gia.

นับตั้งแต่วันที่ทรงผนวช ทรงทราบว่าพระศาสดาทรงตำหนิรูป จึงไม่ไปเฝ้าพระศาสดา.
Từ ngày bà xuất gia, bà biết rằng Đức Phật không khuyến khích sự chú trọng vào ngoại hình, vì vậy bà đã không gặp Đức Phật.

ถึงวาระรับพระโอวาท ก็สั่งภิกษุณีรูปอื่นไปแล้วให้นำพระโอวาทมา.
Đến kỳ nhận giáo huấn, bà đã bảo một Tỳ-kheo ni khác đến nhận và mang về lời dạy của Đức Phật.

พระศาสดาทรงทราบว่า พระนางหลงมัวเมาพระสิริโฉม จึงตรัสว่า ภิกษุณีทั้งหลายต้องมารับโอวาทของตนด้วยตนเอง ส่งภิกษุณีรูปอื่นไปแทนไม่ได้.
Đức Phật biết rằng bà bị mê hoặc bởi sắc đẹp của mình nên Ngài dạy rằng tất cả các Tỳ-kheo ni phải tự mình nhận lời giáo huấn, không được gửi người khác đi thay.

แต่นั้น พระนางรูปนันทา เมื่อไม่เห็นทางอื่น ก็ไปรับพระโอวาท ทั้งที่ไม่ปรารถนา.
Vì không còn cách nào khác, bà Rūpa Nandā phải đến nhận lời giáo huấn, dù không mong muốn.

พระศาสดาทรงเนรมิตรูปหญิงผู้หนึ่งด้วยพุทธฤทธิ์ โดยอำนาจจริตของพระนาง ทรงทำให้เป็นเหมือนหญิงนั้นจับใบตาลถวายงานพัดอยู่.
Đức Phật đã hóa hiện một người phụ nữ xinh đẹp bằng năng lực thần thông của Ngài, theo đúng sở thích của bà, và làm cho hình ảnh đó cầm chiếc quạt cọ để hầu hạ.

พระนางรูปนันทาเห็นรูปหญิงนั้นแล้วคิดว่า เรามัวเมาโดยมิใช่เหตุ จึงไม่มา.
Khi thấy hình ảnh người phụ nữ đó, bà Rūpa Nandā nghĩ rằng mình đã bị mê hoặc vô cớ, nên mới không đến gặp Đức Phật.

หญิงแม้เหล่านี้เที่ยวไปสนิทสนมในสำนักพระศาสดา รูปของเราไม่ถึงเสี้ยวที่ ๑๖ แห่งรูปของหญิงเหล่านี้ เราไม่รู้เลย จึงไม่มาเสียตั้งนาน ถือเอาอิตถีนิมิตนั้นนั่นแหละ ยืนสำรวจดูอยู่.
Bà nghĩ rằng ngay cả những người phụ nữ này cũng được gần gũi trong giáo đoàn của Đức Phật, và sắc đẹp của mình không bằng một phần mười sáu của họ. Vì không nhận ra điều này, bà đã không đến suốt một thời gian dài. Khi thấy dấu hiệu đó, bà dừng lại và quan sát.

เพราะพระนางสมบูรณ์ด้วยบุพเหตุอย่างนั้น พระศาสดาจึงตรัสพระคาถาในพระธรรมบทว่า อฏฺฐีนํ นครํ กตํ ทำให้เป็นนครแห่งกระดูกทั้งหลาย เป็นต้น
Vì bà có những duyên nghiệp như vậy, Đức Phật đã thuyết một bài kệ trong Kinh Pháp Cú rằng: “Thân này là thành trì của xương”.

แล้วตรัสพระสูตรว่า
Sau đó, Ngài tiếp tục thuyết pháp rằng:

จรํ วา ยทิวา ติฏฺฐํ นิสินฺโน อุท วา สยํ
“Dù đi, đứng, ngồi hay nằm”.

เดินก็ดี ยืนก็ดี นั่งก็ดี นอนก็ดี เป็นต้น
Dù đi, đứng, ngồi hay nằm.

พระนางตั้งความสิ้นความเสื่อมลงในรูปนั้นนั่นแหละ บรรลุพระอรหัต.
Bà quyết tâm từ bỏ mọi chấp niệm về sắc đẹp đó và đạt quả A-la-hán.

เรื่องนี้ในที่นี้ ท่านมิได้ทำให้พิสดาร เพราะเหมือนกับเรื่องของพระเขมาเถรี.
Câu chuyện này không được kể chi tiết ở đây, vì tương tự như câu chuyện của Tỳ-kheo ni Khemā.

ตั้งแต่นั้นมา พระรูปนันทาเถรีก็ได้บรรลุธุระระหว่างภิกษุณีผู้ยินดียิ่งในฌาน.
Từ đó, Tỳ-kheo ni Rūpa Nandā đã hoàn thành nhiệm vụ của mình trong hàng ngũ các nữ đệ tử có niềm vui cao nhất trong thiền định.

ภายหลังพระศาสดาประทับนั่ง ณ พระเชตวันวิหาร เมื่อทรงสถาปนาเหล่าภิกษุณีไว้ในตำแหน่งต่างๆ จึงทรงสถาปนาพระนันทาเถรี ไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นเลิศกว่าพวกภิกษุณีสาวิกาผู้ยินดีในฌานแล.
Sau này, khi Đức Phật ngự tại tinh xá Kỳ Viên, Ngài đã thiết lập các Tỳ-kheo ni vào những vị trí khác nhau, và phong Tỳ-kheo ni Nandā vào vị trí Etadagga, xuất sắc hơn các nữ đệ tử có niềm vui trong thiền định.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๖
Kết thúc chú giải kinh thứ 6.