Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 1 – 14.36. Phẩm Người Tối Thắng

อรรถกถา อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เอตทัคคบาลี

Chú giải về Tăng Chi Bộ Kinh, Ekakanipata, phần ưu tú

วรรคที่ ๔

Mục 4

หน้าต่างที่ ๗ / ๑๒.
Cửa sổ thứ 7 / 12.

อรรถกถาสูตรที่ ๗

Chú giải kinh số 7

ประวัติพระนันทกเถระ

Tiểu sử của Đại đức Nandaka

ในสูตรที่ ๗ พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong kinh số 7, xin hiểu rằng sự phân tích như sau.

บทว่า ภิกฺขุโนวาทกานํ ได้แก่ เป็นผู้โอวาทกล่าวสอนภิกษุณี.
Từ “ผู้โอวาทกล่าวสอนภิกษุณี” có nghĩa là người giảng dạy cho các vị tỳ kheo ni.

แท้จริง พระเถระนี้ เมื่อกล่าวธรรมกถา ก็ทำภิกษุณี ๕๐๐ รูปบรรลุพระอรหัต ในการประชุมคราวเดียว เพราะเหตุนั้น ท่านจึงชื่อว่าเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้สอนภิกษุณี.
Thực tế, vị trưởng lão này, khi thuyết giảng pháp, đã giúp 500 vị tỳ kheo ni đạt giác ngộ chỉ trong một buổi giảng. Vì lý do đó, ngài được coi là vị cao nhất trong các vị tỳ kheo giảng dạy tỳ kheo ni.

ในปัญหากรรมของท่านมีเรื่องที่จะกล่าวตามลำดับดังนี้.
Trong vấn đề về nghiệp của ngài, có những câu chuyện sẽ được trình bày theo thứ tự sau đây.

พระเถระรูปนี้ ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ บังเกิดในครอบครัว กรุงหงสวดี กำลังฟังธรรมกถาของพระศาสดา เห็นพระศาสดาสถาปนาภิกษุรูปหนึ่งไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้โอวาทสอนภิกษุณี จึงกระทำกุศลให้ยิ่งยวดขึ้นไป ปรารถนาตำแหน่งนั้น.
Vị trưởng lão này, vào thời Phật Padumuttara, sinh ra trong một gia đình ở thành phố Hamsavati, khi đang nghe pháp thoại của Đức Phật, đã thấy Đức Phật chỉ định một vị tỳ kheo vào vị trí đứng đầu các vị tỳ kheo giảng dạy tỳ kheo ni. Ngài liền tích lũy công đức nhiều hơn với mong muốn đạt được vị trí đó.

ท่านทำกุศลจนตลอดชีวิต เวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ ครั้งพุทธุปบาทกาลนี้ ก็ถือปฏิสนธิในครอบครัว ณ กรุงสาวัตถี เจริญวัยแล้ว ฟังพระธรรมเทศนาของพระศาสดา ได้ศรัทธาก็บวชในสำนักพระศาสดา เจริญวิปัสสนาแล้วบรรลุพระอรหัต เป็นผู้ช่ำชองชำนาญในบุพเพนิวาสญาณ เมื่อบริษัท ๔ มาถึงแล้ว ท่านสามารถจับใจของบริษัทได้หมดแล้วกล่าวธรรมกถา เพราะฉะนั้น ท่านจึงชื่อว่า พระนันทกะธรรมกถึก.
Ngài đã tích lũy công đức suốt đời, luân hồi giữa cõi trời và nhân gian. Khi Đức Phật ra đời, ngài được sinh vào một gia đình tại thành Xá Vệ. Sau khi trưởng thành, ngài nghe bài pháp của Đức Phật, phát khởi tín tâm và xuất gia theo Đức Phật. Ngài hành thiền Vipassana và đạt quả Arahant, thành thạo trong trí nhớ về tiền kiếp. Khi hội chúng bốn đến, ngài có thể cảm hóa mọi người bằng bài giảng pháp của mình. Do đó, ngài được gọi là “Ngài Nandaka, người giảng pháp.”

แม้พระตถาคตแล เมื่อเจ้าหนุ่มสากิยะ ๕๐๐ องค์ออกบวชจากครอบครัวเพราะเทริด เกิดกระสันจะลาสิกขา ก็ทรงพาภิกษุเจ้าสากิยะเหล่านั้นไปยังสระกุณาละ ทรงทราบว่าภิกษุเหล่านั้นสลดใจ เพราะตรัสเรื่องกุณาลชาดก จึงตรัสกถาว่าด้วยสัจจะ ๔ ให้เธอดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล.
Ngay cả Đức Thế Tôn, khi thấy 500 vị thái tử Sakya đã xuất gia nhưng muốn hoàn tục, ngài đã dẫn họ đến hồ Kunala. Ngài nhận thấy những vị tỳ kheo ấy buồn bã nên đã giảng chuyện Kunala Jataka và thuyết giảng về Tứ Diệu Đế để giúp họ đạt được quả nhập lưu (Sotapanna).

ต่อมา ตรัสมหาสมยสูตร ให้เธอบรรลุพระอรหัต ซึ่งเป็นผลอันเลิศ.
Sau đó, ngài thuyết bài kinh Đại Hội (Maha Samaya Sutta), giúp họ đạt đến quả Arahant, một quả vị cao thượng.

ภริยาของพระเถระเหล่านั้นมีจิตใจอย่างเดียวกันหมดว่า บัดนี้เราจะทำอะไรในที่นี้ จึงพากันเข้าไปหาพระมหาปชาบดีเถรี ขอบรรพชา. ภริยาทั้ง ๕๐๐ ได้บรรพชาอุปสมบทในสำนักพระเถรีแล้ว.
Vợ của các vị trưởng lão này đều cùng suy nghĩ rằng: “Bây giờ chúng ta nên làm gì ở đây?” Họ cùng nhau đến gặp Đại Đức Pajapati xin xuất gia. Tất cả 500 người vợ đều đã được xuất gia và thọ giới trong giáo pháp của Đại Đức.

แต่ในชาติต่อจากอดีต ภริยาทั้งหมดได้เป็นบาทบริจาริกาของท่านพระนันทกะเถระ เมื่อดำรงอยู่ในอัตตภาพเป็นพระราชา.
Trong quá khứ, tất cả những người vợ này đều đã là cung nữ của Ngài Đại Đức Nandaka khi ngài còn là một vị vua.

สมัยนั้น พระศาสดาตรัสสั่งว่าพวกภิกษุจงสอนพวกภิกษุณี พระเถระ เมื่อถึงวาระ (เวร) ก็รู้ว่าภิกษุณีเหล่านั้นเป็นบาทบริจาริกาของตนในภพก่อน จึงคิดว่า ภิกษุผู้ได้บุพเพนิวาสญาณเห็นเรากำลังนั่งกลางภิกษุณีสงฆ์ ชักอุปมาละเหตุเป็นต้นมากล่าวธรรม ตรวจดูเหตุอันนี้แล้ว จะพึงพูดเคาะว่า ท่านนันทกะไม่ยอมสละเหล่าสนมจนทุกวันนี้ ท่านมีเหล่าสนมห้อมล้อม ช่างสง่างาม เพราะเหตุนั้น ท่านจึงไม่ไปเอง ส่งภิกษุรูปอื่นไปแทน.
Khi đó, Đức Phật đã dạy rằng các vị tỳ kheo nên giảng dạy cho các tỳ kheo ni. Đến lượt ngài, ngài nhận ra rằng những tỳ kheo ni ấy chính là cung nữ của mình trong kiếp trước, nên ngài nghĩ rằng: “Nếu có vị tỳ kheo có trí nhớ về tiền kiếp thấy ta đang ngồi giữa các tỳ kheo ni, vị ấy có thể hiểu lầm và đàm tiếu rằng ngài Nandaka vẫn còn lưu luyến cung nữ cho đến bây giờ, vẫn luôn có cung nữ vây quanh một cách đầy uy nghi.” Vì vậy, ngài đã không tự đi giảng dạy mà gửi một vị tỳ kheo khác đi thay.

แต่ภิกษุณีทั้ง ๕๐๐ รูปนั้นจำนงหวังเฉพาะโอวาทของพระเถระ ด้วยเหตุนี้ เมื่อถึงวาระของท่าน พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงไม่ทรงส่งภิกษุรูปอื่นไปแทน ตรัสกะพระเถระว่า เธอจงไปเอง สอนภิกษุณีสงฆ์ ท่านไม่อาจคัดค้านพระดำรัสของพระศาสดาได้ เมื่อถึงวาระของตนจึงให้โอวาทภิกษุณีสงฆ์ วัน ๑๔ ค่ำให้ภิกษุณีเหล่านั้นทุกรูปดำรงอยู่ในโสดาปัตติผลด้วยธรรมเทศนาอันประดับด้วยสฬายตนะ (อายตนะ ๖).
Nhưng 500 vị tỳ kheo ni này chỉ mong đợi giáo huấn từ ngài. Do vậy, khi đến lượt, Đức Phật không sai một vị tỳ kheo khác đi thay mà bảo ngài tự đi và giảng dạy cho hội chúng tỳ kheo ni. Ngài không thể từ chối lời của Đức Thế Tôn, nên khi đến lượt, ngài đã giảng dạy hội chúng tỳ kheo ni. Vào ngày 14, ngài đã giúp các vị tỳ kheo ni này đạt quả nhập lưu (Sotapanna) thông qua bài pháp về lục căn (Sáyatan).

ภิกษุณีเหล่านั้นชื่นใจต่อธรรมเทศนาของพระเถระ พากันไปสำนักพระศาสดา ทูลบอกคุณที่ตนได้.
Các vị tỳ kheo ni ấy rất hoan hỷ với bài giảng của ngài nên đã đến gặp Đức Phật và trình bày những lợi ích mà họ đạt được.

พระศาสดาทรงนึกว่า ใครหนอแสดงธรรม ภิกษุณีเหล่านี้จึงจะพึงบรรลุมรรคผลชั้นสูงๆ ทรงเห็นว่า ภิกษุณีทั้ง ๕๐๐ นั้นฟังธรรมเทศนาของนันทกะอีก ก็จักบรรลุพระอรหัต. วันรุ่งขึ้น จึงทรงส่งภิกษุณีเหล่านั้นไปเพื่อฟังธรรมเทศนาในสำนักพระเถระผู้เดียว วันรุ่งขึ้น ภิกษุณีเหล่านั้นฟังธรรมแล้วก็บรรลุพระอรหัตทั้งหมด.
Đức Phật suy nghĩ: “Ai đã giảng pháp khiến cho các tỳ kheo ni này có thể đạt đến các tầng quả cao hơn?” Ngài nhận ra rằng nếu 500 vị tỳ kheo ni này nghe thêm bài giảng của Nandaka, họ sẽ đạt quả Arahant. Ngày hôm sau, ngài sai các tỳ kheo ni đó đến nghe pháp tại chỗ của ngài. Ngày hôm sau, sau khi nghe bài pháp, tất cả các tỳ kheo ni ấy đều đạt quả Arahant.

วันนั้น เวลาที่ภิกษุณีเหล่านั้นมาเฝ้า พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบว่าธรรมเทศนามีผล จึงตรัสว่า เมื่อวันวาน ธรรมเทศนาของนันทกะเป็นเสมือนพระจันทร์ ๑๔ ค่ำ วันนี้เป็นเสมือนพระจันทร์ ๑๕ ค่ำ แล้วทรงทำเหตุนั้นนั่นแลให้เป็นอัตถุปปัตติเหตุเกิดเรื่อง จึงทรงสถาปนาพระเถระไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นยอดของเหล่าภิกษุสาวกผู้โอวาทสอนภิกษุณีแล.
Hôm đó, khi các tỳ kheo ni đến yết kiến, Đức Thế Tôn nhận thấy bài giảng của Nandaka đã có hiệu quả, nên ngài nói: “Ngày hôm qua, bài giảng của Nandaka như trăng rằm ngày 14; hôm nay thì như trăng rằm ngày 15.” Rồi Đức Thế Tôn đã dùng sự kiện này làm nền tảng cho câu chuyện về nguồn gốc và phong chức Nandaka vào vị trí đứng đầu trong hàng tỳ kheo giảng dạy tỳ kheo ni.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๗
Kết thúc chú giải kinh số 7.