Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 1 – 14.35. Phẩm Người Tối Thắng

อรรถกถา อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เอตทัคคบาลี

Chú giải Anguttara Nikaya, Ekapat, Etadagga Bali

วรรคที่ ๔

Chương thứ 4

หน้าต่างที่ ๖ / ๑๒.

Trang 6 / 12

อรรถกถาสูตรที่ ๖

Chú giải Kinh số 6

ประวัติพระอุบาลีเถระ

Tiểu sử Tôn giả Upāli

ในสูตรที่ ๖ พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
Trong Kinh số 6, cần hiểu rõ các phán xét như sau.

ด้วยบทว่า วินยธรานํ ยทิทํ อุปาลิ ท่านแสดงว่า ท่านพระอุบาลีเถระเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้ทรงวินัย.
Với câu nói วินยธรานํ ยทิทํ อุปาลิ, ngài chỉ ra rằng Tôn giả Upāli là vị cao nhất trong các đệ tử có kiến thức uyên thâm về giới luật.

ได้ยินว่า พระเถระรับกรรมฐานในสำนักพระตถาคตพระองค์เดียว เจริญวิปัสสนาแล้วบรรลุพระอรหัต เรียนพระวินัยปิฎกในสำนักพระตถาคตพระองค์เดียว กล่าวเรื่องทั้ง ๓ เหล่านี้คือ เรื่องพระทารุกัจฉกะ เรื่องพระอัชชุกะ และเรื่องท่านพระกุมารกัสสป เทียบเคียงกับพระสัพพัญญุตญาณ เพราะเหตุนั้น ท่านจึงชื่อว่าเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้ทรงวินัย.
Nghe rằng Tôn giả đã tiếp nhận giáo pháp dưới sự dẫn dắt của Đức Thế Tôn, tu tập Vipassanā và đạt quả A-la-hán. Ngài học Giới Luật Tạng dưới sự chỉ dạy của Đức Thế Tôn và thuyết giảng ba câu chuyện: chuyện về Tôn giả Tārukkacha, chuyện về Tôn giả Ajjuka, và chuyện về Tôn giả Kumārakassapa, so sánh với trí tuệ toàn giác. Do đó, ngài được xem là vị cao nhất trong các đệ tử tinh thông giới luật.

ในปัญหากรรมของท่าน มีเรื่องที่จะกล่าวตามลำดับ ดังนี้.
Trong câu chuyện về nghiệp của ngài, có các sự kiện sẽ được trình bày theo thứ tự như sau.

ได้ยินว่า พระเถระนี้ ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ บังเกิดในครอบครัว ณ กรุงหงสวดี กำลังฟังธรรมกถาของพระศาสดา วันหนึ่ง เห็นพระศาสดาทรงสถาปนาภิกษุรูปหนึ่งไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้ทรงวินัย กระทำกุศลให้ยิ่งยวดขึ้นไป ปรารถนาตำแหน่งนั้น.
Nghe rằng, vào thời Đức Phật Padumuttara, Tôn giả Upāli sinh ra trong một gia đình tại kinh thành Hamsavati. Khi ngài đang nghe Đức Thế Tôn thuyết pháp, một ngày nọ ngài thấy Đức Thế Tôn đặt một vị Tỳ kheo vào vị trí cao nhất trong số các đệ tử tinh thông giới luật. Ngài phát tâm hành thiện nhiều hơn với mong muốn đạt được vị trí đó.

ท่านทำกุศลจนตลอดชีวิต เวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ ในพุทธุปบาทกาลนี้ ก็ถือปฏิสนธิในเรือนกัลบก บิดามารดาตั้งชื่อท่านว่า อุบาลีกุมาร.
Ngài hành thiện suốt đời, luân hồi trong cõi trời và nhân gian. Trong kiếp Phật này, ngài tái sinh trong gia đình thợ cắt tóc, và cha mẹ đặt tên ngài là Upāli Kumāra.

ท่านเป็นพนักงานแต่งพระองค์กษัตริย์ คือเจ้า ๖ พระองค์ เมื่อพระตถาคตประทับอยู่ที่อนุปิยอัมพวัน ออกบวชพร้อมกับเจ้า ๖ พระองค์ซึ่งกำลังออกทรงผนวช.
Ngài là người hầu chuyên lo trang phục cho sáu vị vương tử. Khi Đức Thế Tôn ngự tại rừng xoài Anupiya, ngài đã xuất gia cùng với sáu vị vương tử đang chuẩn bị xuất gia.

วิธีบรรพชาของท่านมาแล้วในพระบาลี.
Cách thức xuất gia của ngài đã được đề cập trong kinh Pāli.

ท่านบรรพชาอุปสมบทแล้วขอให้พระศาสดาตรัสสอนกรรมฐาน กราบทูลว่า ข้าแต่พระผู้เจริญ ขอได้โปรดทรงอนุญาตให้ข้าพระองค์อยู่ป่าเถิด.
Sau khi thọ giới xuất gia, ngài xin Đức Thế Tôn dạy thiền định và thưa rằng: “Kính bạch Thế Tôn, xin hãy cho phép con sống trong rừng.”

พระศาสดาตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ เมื่อเธออยู่ป่า ก็จักเจริญแต่ธุระอย่างเดียว แต่เมื่อเธออยู่ในสำนักเรา วาสธุระคือการอบรมคันถุธุระ คือการเล่าเรียนก็จักบริบูรณ์.
Đức Thế Tôn phán: “Này Tỳ kheo, khi con sống trong rừng, con chỉ có thể phát triển một nhiệm vụ. Nhưng khi con ở trong giáo đoàn của ta, cả việc tu dưỡng và việc học tập đều sẽ viên mãn.”

พระเถระรับพระดำรัสของพระศาสดาแล้ว กระทำการในวิปัสสนา ไม่นานก็บรรลุพระอรหัต.
Ngài tiếp nhận lời dạy của Đức Thế Tôn, thực hành thiền Vipassanā, và chẳng bao lâu đạt quả vị A-la-hán.

ครั้งนั้น พระศาสดาทรงให้ท่านเรียนพระวินัยปิฎกทั้งสิ้นด้วยพระองค์เอง ต่อมาท่านวินิจฉัยเรื่อง ๓ เรื่องที่กล่าวไว้แล้วในหนหลัง.
Khi ấy, Đức Thế Tôn đích thân dạy ngài học toàn bộ Giới Luật Tạng. Sau đó, ngài đã phân tích ba câu chuyện đã được nhắc đến trước đó.

พระศาสดาประทานสาธุการรับรองในเรื่องแต่ละเรื่องที่ท่านวินิจฉัยแล้ว ทรงกระทำเรื่องทั้ง ๓ เรื่องที่ท่านวินิจฉัยแล้วให้เป็นอัตถุปปัตติ เหตุเกิดเรื่อง จึงทรงสถาปนาพระเถระไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้ทรงวินัยแล.
Đức Thế Tôn đã khen ngợi và xác nhận từng câu chuyện mà ngài đã phân tích, biến ba câu chuyện đó thành duyên khởi. Vì vậy, Đức Thế Tôn đã đặt ngài vào vị trí cao nhất trong hàng đệ tử tinh thông giới luật.

จบอรรถกถาสูตรที่ ๖
Kết thúc chú giải Kinh số 6.