Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 1 – 14.18. Phẩm Người Tối Thắng
อรรถกถา อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เอตทัคคบาลี
Chú giải Aṅguttara Nikāya Eka Nipata Etadagga Bali.
วรรคที่ ๒
Phần thứ 2.
หน้าต่างที่ ๘ / ๙.
Cửa sổ thứ 8 / 9.
อรรถกถาสูตรที่ ๙
Chú giải của kinh thứ 9.
ประวัติพระสีวลีเถระ
Tiểu sử của Đại đức Sīvali.
พึงทราบวินิจฉัยในพระสูตรที่ ๙ ดังต่อไปนี้.
Hãy biết sự phán xét trong Kinh thứ 9 như sau.
ด้วยบทว่า ลาภีนํ ยทิทํ สีวลี ทรงแสดงว่า เว้นพระตถาคต พระสีวลีเถระเป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้มีลาภ.
Với câu “Lābhīnaṃ yadi daṃ Sīvali,” Đức Phật đã tuyên bố rằng ngoại trừ Đức Thế Tôn, Đại đức Sīvali là vị Tỳ kheo xuất sắc nhất về tài sản.
ในปัญหากรรมของท่าน มีเรื่องที่จะกล่าวโดยลำดับดังต่อไปนี้ :-
Trong các vấn đề về nghiệp của Ngài, có câu chuyện cần nói theo trình tự như sau:
แม้พระเถระนี้ ในอดีตครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ ไปพระวิหาร ยืนฟังธรรมอยู่ท้ายบริษัท โดยนัยที่กล่าวแล้วนั้นเทียว เห็นพระศาสดาทรงสถาปนาภิกษุรูปหนึ่งไว้ในตำแหน่งเป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้มีลาภ คิดว่า แม้เราก็ควรเป็นผู้มีอย่างนั้นเป็นรูปในอนาคต จึงนิมนต์พระทศพลถวายมหาทาน ๗วัน กระทำความปรารถนาว่า ด้วยการกระทำกุศลนี้ แม้ข้าพระองค์ไม่ปรารถนาสมบัติอย่างอื่น แต่ข้าพระองค์พึงเป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้มีลาภเหมือนอย่างภิกษุที่พระองค์ทรงสถาปนาไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ ในศาสนาของพระพุทธเจ้าพระองค์หนึ่ง ในอนาคตกาล.
Ngay cả Ngài Đại đức này, trong quá khứ khi Đức Phật Padumuttara còn tại thế, đã đến tịnh xá, đứng nghe pháp ở phía sau hội chúng, như đã được nói trước đó, thấy Đức Phật lập một Tỳ kheo vào vị trí cao nhất trong các Tỳ kheo về tài sản, Ngài nghĩ rằng ngay cả bản thân Ngài cũng nên đạt được danh hiệu như vậy trong tương lai. Sau đó, Ngài đã mời Đức Mười Lực (Thế Tôn) và dâng đại thí trong bảy ngày, phát nguyện rằng, nhờ công đức này, Ngài không mong muốn gì khác ngoài việc trở thành vị Tỳ kheo cao nhất về tài sản trong Phật giáo của một Đức Phật trong tương lai, giống như Tỳ kheo đã được Đức Phật thiết lập ở vị trí Etadagga (vị đứng đầu).
พระศาสดาทรงเห็นว่าไม่มีอันตรายสำหรับเธอ จึงทรงพยากรณ์ว่า ความปรารถนาของท่านนี้จักสำเร็จในสำนักของพระพุทธเจ้าพระนามว่าโคตมะ ในอนาคต แล้วเสด็จกลับไป.
Đức Phật thấy rằng không có nguy hiểm nào cho Ngài, nên đã tiên đoán rằng nguyện vọng của Ngài sẽ thành tựu trong Phật giáo của Đức Phật có danh hiệu là Gautama trong tương lai, và rồi trở về.
กุลบุตรนั้นกระทำกุศลตลอดชีพแล้วเวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย.
Người con trai đó đã thực hiện thiện nghiệp suốt cuộc đời mình, rồi luân hồi trong cõi chư thiên và nhân loại.
ครั้งพระวิปัสสีพุทธเจ้า มาถือปฏิสนธิในบ้านตำบลหนึ่ง ไม่ไกลกรุงพันธุมดี.
Trong thời Đức Phật Vipassi, Ngài đã được tái sinh tại một ngôi làng gần kinh đô Bandhumati.
สมัยนั้น ชาวเมืองพันธุมดีสั่งสนทนากับพระราชา ถวายทานแด่พระทศพล. วันหนึ่ง คนเหล่านั้นร่วมกันเป็นอันเดียวทั้งหมดถวายทาน คิดว่า ในมุขคือทานของพวกเราไม่มีอะไรบ้างหนอดังนี้ ไม่ได้เห็นน้ำผึ้งแลเนยแข็งแล้ว คนเหล่านั้นจึงวางบุรุษไว้ดักในทางจากชนบทเข้าไปเมืองด้วยตั้งใจว่าจักนำของ ๒ อย่างนั้นจากข้างโน้นบ้างข้างนี้บ้างมา.
Vào thời điểm đó, dân chúng ở thành phố Bandhumati đã bàn bạc với vua và dâng cúng cho Đức Thế Tôn. Một ngày nọ, tất cả mọi người cùng nhau cúng dường, nhưng nhận thấy rằng trong phẩm vật cúng của họ thiếu mất mật ong và phô mai. Do đó, họ đã đặt người chặn dọc đường từ nông thôn vào thành phố với ý định sẽ mang về hai món này từ bất kỳ nơi nào có được.
ในครั้งนั้น กุลบุตรนี้ถือเอากระบอกเนยแข็งมาจากบ้านของตนคิดว่า จักนำมาหน่อยหนึ่งเท่านั้น เมื่อไปถึงพระนครก็มองหาที่ที่สบายด้วยตั้งใจว่าจะล้างปาก ล้างมือและเท้าแล้วจึงเข้าไป เห็นรวงผึ้งที่ไม่มีตัวเท่ากับงอนไถ คิดว่าสิ่งนี้เกิดขึ้นด้วยบุญของเรา จึงถือเอาแล้วเข้าไปสู่นคร.
Khi đó, người con trai này đã mang một ít phô mai từ nhà mình, nghĩ rằng chỉ cần mang một chút là đủ. Khi đến thành phố, anh ta tìm một chỗ thoải mái để rửa miệng, rửa tay và chân rồi vào. Anh thấy một tổ ong trống rỗng, kích thước bằng cái lưỡi cày, và nghĩ rằng điều này xuất hiện nhờ phước báu của mình, rồi mang tổ ong đó vào thành phố.
บุรุษที่ชาวเมืองวางดักไว้ เห็นกุลบุตรนั้น จึงถามว่า พ่อมหาจำเริญ ท่านนำน้ำผึ้งมาให้ใคร. เขาตอบว่า ไม่ได้นำมาให้ใครดอกนายท่าน. ก็น้ำผึ้งที่ท่านนำมานี้ขายให้แก่เราเถอะ ถ้าอย่างนั้น ท่านจงถือเอากหาปณะนี้ไปแล้วจงให้น้ำผึ้งและเนยแข็งนั้นเถอะ.
Người đàn ông mà dân chúng đặt để chặn đường đã thấy người con trai đó và hỏi: “Thưa quý ngài, ngài mang mật ong này đến cho ai?” Anh ta trả lời: “Không, tôi không mang đến cho ai cả, thưa ngài.” Người đàn ông đó nói: “Vậy hãy bán mật ong này cho chúng tôi. Nếu vậy, hãy lấy đồng tiền này và đưa mật ong cùng phô mai cho tôi.”
กุลบุตรนั้นคิดว่า ของนี้ใช่ว่ามีราคามากและบุรุษนี้จะให้มากก็คราวเดียวเท่านั้น ควรจะลองดู. บุรุษนั้นกล่าวว่า เราไม่ให้ด้วยกหาปณะเดียว แล้วกล่าวว่า ถ้าอย่างนั้น ท่านจงรับเอา ๒ กหาปณะแล้วจงให้. กุลบุตรนั้นตอบว่า ๒ กหาปณะก็ให้ไม่ให้ บุรุษนั้นจึงเพิ่มโดยอุบายนี้และเรื่อยๆ จนถึงพันกหาปณะ.
Người con trai đó nghĩ rằng, “Món này không phải là thứ có giá trị lớn, và người đàn ông này chỉ đưa một lần duy nhất. Hãy thử xem.” Người đàn ông nói: “Chúng tôi không chỉ đưa một đồng đâu,” rồi nói tiếp, “Vậy thì hãy nhận hai đồng rồi đưa món này cho tôi.” Người con trai đó trả lời rằng “Hai đồng cũng không đủ.” Người đàn ông đó tiếp tục tăng giá bằng cách này cho đến khi đạt đến một ngàn đồng.
กุลบุตรนั้นจึงคิดว่า เราไม่ควรจะลวงเขา ช่างก่อนเถิด เราจำจะถามกิจที่จะพึงทำของบุรุษนี้ ทีนั้น เขาจึงกล่าวกะบุรุษนั้นว่า ของนี้ไม่มีค่ามาก แต่ท่านให้มาก ท่านจะเอาสิ่งนี้ไปด้วยกิจกรรมอะไร.
Người con trai đó nghĩ rằng, “Mình không nên lừa dối anh ta. Để xem trước, mình cần hỏi xem anh ta dự định làm gì với món này.” Sau đó, anh ta hỏi người đàn ông rằng, “Vật này không có giá trị lớn, nhưng anh đưa ra số tiền cao như vậy, anh định làm gì với nó?”
บุรุษนั้นกล่าวว่า ท่านผู้เจริญ ชาวเมืองในเมืองนี้ขัดแย้งกับพระราชาถวายทานแด่พระวิปัสสีทศพล เมื่อไม่เห็นของ ๒ สิ่งนี้ในบุญคือทาน จึงพากันแสวงหา ถ้าไม่ได้สิ่งนี้ชาวเมืองก็จักพ่ายแพ้ เพราะฉะนั้น ข้าพเจ้าให้พันหนึ่ง แล้วจงรับเอา.
Người đàn ông trả lời: “Thưa ngài, dân chúng trong thành này đã xung đột với vua và dâng phẩm vật cúng cho Đức Phật Vipassi. Khi không thấy hai món này trong lễ cúng, họ đã cùng nhau tìm kiếm. Nếu không có chúng, dân chúng sẽ thất bại. Vì vậy, tôi đưa một ngàn đồng để ngài chấp nhận và đưa vật này cho chúng tôi.”
เขากล่าวว่า ของสิ่งนี้ควรให้แก่ชาวเมืองเท่านั้น หรือควรให้แก่ชนเหล่าอื่น ท่านจะให้ของที่ท่านนำมานี้แก่คนใดคนหนึ่งหรือ
Anh ta nói: “Vật này nên được trao cho dân chúng hay cho ai khác? Liệu anh sẽ đưa vật mà anh mang này cho một người nào đó chứ?”
กุ. ก็มีใครให้ทรัพย์พันหนึ่งในวันเดียวในทานของชาวเมืองล่ะ.
Người con trai: Có ai từng cho một nghìn đồng trong ngày cúng dường của dân thành phố chưa?
บุ. ไม่มีดอกสหาย.
Người đàn ông: Không có đâu, bạn tôi.
กุ. ก็ท่านรู้ว่าของ ๒ สิ่งนี้มีค่าพันหนึ่งหรือ.
Người con trai: Vậy anh có biết rằng hai món này có giá trị đến một nghìn không?
บุ. จ้ะ ฉันรู้.
Người đàn ông: Vâng, tôi biết.
กุ. ถ้าอย่างนั้น ท่านจงไปบอกแก่ชาวเมืองเถิดว่า บุรุษคนหนึ่งไม่ให้ของ ๒ สิ่งนี้ด้วยราคา (แต่) ประสงค์จะให้ด้วยมือของตนเอง พวกท่านอย่าวิตกเพราะเหตุแห่งของ ๒ สิ่งนี้เลย.
Người con trai: Vậy anh hãy nói với dân chúng rằng, có một người không bán hai món này lấy tiền, mà mong muốn tự tay dâng tặng. Mọi người đừng lo lắng về hai món này nữa.
บุ. ก็ท่านจงเป็นกายสักขีประจักษ์พยานแห่งความเป็นหัวหน้ามุขคือทานของเราเถิด.
Người đàn ông: Vậy ngài hãy làm chứng minh cho việc chúng tôi là người đứng đầu trong việc cúng dường này.
บุรุษนั้นเอามาสกที่ตนเก็บไว้เพื่อใช้สอยที่บ้านซื้อของเผ็ดร้อน ๕ อย่าง บดจนละเอียด กรองคั้นเอาน้ำส้มจากนมส้ม แล้วคั้นรวงผึ้งลงในนั้น ปรุงกับผงเครื่องเผ็ดร้อน ๕ อย่างแล้วใส่ไว้ในใบบัวใบหนึ่ง จัดห่อนั้นแล้วถือมานั่ง ณ ที่ไม่ไกลพระทศพล คอยดูวาระที่ถึงตนในระหว่างเครื่องสักการะที่มหาชนนำมา ทราบโอกาสแล้วจึงไปเฝ้าพระศาสดา กราบทูลว่า ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้า นี้เป็นทุคคตปัณณาการของข้าพระองค์ ขอพระองค์โปรดกรุณารับของสิ่งนี้ของข้าพระองค์เถิด.
Người đàn ông đã lấy số tiền mình dành dụm để mua năm loại gia vị cay nóng, nghiền nhỏ, lọc lấy nước chua từ sữa đông, rồi ép mật ong vào, trộn với bột của năm loại gia vị cay nóng và gói trong một lá sen. Anh chuẩn bị gói này và ngồi không xa Đức Thế Tôn, chờ đợi đến lượt mình giữa những lễ phẩm mà đại chúng mang đến. Khi đến cơ hội, anh tiến gần Đức Phật và dâng lời rằng: “Bạch Đức Thế Tôn, đây là lễ phẩm khiêm nhường của con, xin Đức Ngài từ bi nhận lấy vật này của con.”
พระศาสดาทรงอาศัยความเอ็นดูแก่บุรุษนั้น ทรงรับบรรณาการนั้นด้วยบาตรหินที่ท้าวมหาราชทั้ง ๔ ถวายแล้ว ทรงอธิษฐานโดยอาการที่เครื่องปัณณาการนั้นถวายแก่ภิกษุถึง ๖๘,๐๐๐ องค์ก็ไม่สิ้นเปลืองไป.
Đức Phật vì lòng thương người đàn ông ấy, đã nhận lễ phẩm bằng bình bát đá mà bốn vị Thiên vương đã dâng cúng. Ngài nguyện rằng lễ phẩm này sẽ được dâng cho 68,000 vị Tỳ kheo mà vẫn không cạn.
กุลบุตรแม้นั้นถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า ซึ่งเสวยเสร็จแล้ว ยืนอยู่ ณ ที่สมควรส่วนหนึ่ง กราบทูลว่า ข้าพระองค์พบพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว วันนี้ชาวเมืองพันธุมดีนำสักการะมาถวายพระองค์ แม้ข้าพระองค์พึงเป็นผู้ถึงความเป็นยอดทางลาภและเป็นยอดทางยศในภพที่เกิดแล้วด้วยผลแห่งกรรมนี้.
Người con trai cúi chào Đức Thế Tôn sau khi Ngài thọ thực xong, đứng ở một chỗ thích hợp và bạch rằng: “Con đã gặp Đức Thế Tôn. Hôm nay, dân chúng thành Bandhumati đã mang lễ phẩm đến dâng Ngài. Nhờ công đức này, mong con sẽ đạt được vị trí cao nhất về phước báu và danh vọng trong kiếp hiện tại.”
พระศาสดาตรัสว่า ความปรารถนาจงสำเร็จอย่างนั้นเถิดกุลบุตร, แล้วทรงกระทำอนุโมทนาภัตรแก่กุลบุตรนั้นและแก่ชาวเมืองแล้ว เสด็จกลับไป.
Đức Phật phán rằng: “Nguyện vọng của con hãy thành tựu như vậy, hỡi người con trai,” rồi Ngài hồi hướng công đức cho người con trai đó và cho dân chúng, sau đó trở về.
ฝ่ายกุลบุตรนั้นกระทำกุศลจนตลอดชีพแล้ว เวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ มาถือปฏิสนธิในพระครรภ์ของพระราชธิดาพระนามว่า สุปปวาสา ในพุทธุปาทกาลนี้ ตั้งแต่เวลาถือปฏิสนธิพระนางสุปปวาสารับเครื่องบรรณาการถึง ๕๐๐ ทั้งเช้าทั้งเย็น.
Người con trai ấy đã làm thiện nghiệp suốt đời, rồi tái sinh nhiều lần giữa chư thiên và nhân loại, và lần này tái sinh trong bụng công chúa Supavasa vào thời Đức Phật. Từ lúc thụ thai, công chúa Supavasa nhận được 500 lễ phẩm cả vào buổi sáng và buổi chiều.
ครั้งนั้น พวกพระญาติต้องการจะทดลองบุญ จึงให้พระนางนั้นเอาพระหัตถ์ถูกต้องกระเช้าพืชหน่อออกมาจากพืชชนิดหนึ่งๆ ร้อยหนึ่งบ้าง พันหนึ่งบ้าง ข้าวเกิดขึ้นจากนากรีสหนึ่ง ๕๐ เกวียนบ้าง ๖๐ เกวียนบ้าง แม้เวลาจะทำยุ้งฉางให้เต็ม ก็ทรงเอาพระหัตถ์ถูกต้องประตูยุ้งฉาง ที่ตรงที่พระราชธิดาจับแล้วจับอีก ก็กลับเต็มอีกเพราะบุญ เมื่อคนทั้งหลายกล่าวว่า “บุญของพระราชธิดา” แล้วคดจากหม้อที่มีข้าวสวยเต็มให้แก่คนใดคนหนึ่ง ยังไม่ยกพระหัตถ์ออกเพียงใด ข้าวสวยก็ไม่สิ้นเปลืองไปเพียงนั้น.
Khi đó, họ hàng muốn thử nghiệm phước báu của công chúa, nên yêu cầu công chúa chạm tay vào các giỏ đựng hạt giống. Từ mỗi loại hạt, mọc ra hàng trăm, hàng ngàn chồi non; lúa mọc từ một sào đạt đến 50 hoặc 60 xe tải. Dù kho chứa đầy rồi, công chúa lại chạm tay vào cửa kho, và kho lại đầy thêm nhờ phước báu của mình. Khi dân chúng nói: “Phước báu của công chúa”, và múc cơm từ nồi đầy cho ai đó, miễn là công chúa chưa rời tay, cơm sẽ không bao giờ cạn.
เมื่อทารกอยู่ในครรภ์นั่นเอง เวลาล่วงไปถึง ๗ ปีแต่เมื่อครรภ์แก่ นางเสวยทุกข์ใหญ่อยู่ถึง ๗ วัน นางปรึกษาสามีว่า ก่อนแต่จะตาย ฉันจะถวายทานทั้งที่มีชีวิตอยู่เทียว จึงส่งสามีไปเฝ้าพระศาสดา ด้วยกล่าวว่า ท่านจงไปกราบทูลเรื่องนี้แด่พระศาสดา แล้วนิมนต์พระศาสดา. อนึ่ง พระศาสดาตรัสคำใด ท่านจงตั้งใจกำหนดคำนั้นให้ดี แล้วกลับมาบอกฉัน.
Khi đứa trẻ còn trong bụng, thời gian trôi qua đến bảy năm, và khi bụng mang thai nặng, công chúa chịu đau đớn suốt bảy ngày. Cô bàn với chồng rằng trước khi chết, mình muốn dâng lễ vật khi còn sống, nên đã gửi chồng đến yết kiến Đức Phật và nói: “Hãy đến thỉnh nguyện Đức Phật về chuyện này và mời Ngài. Hãy ghi nhớ những lời Đức Phật dạy và về báo lại cho tôi.”
สามีไปแล้วกราบทูลข่าวแด่พระศาสดา.
Người chồng đi yết kiến và trình bày sự việc với Đức Phật.
พระศาสดาตรัสว่า พระนางสุปปวาสาโกฬิยธิดาจงมีความสุข จงมีความสบาย ไม่มีโรค จงคลอดบุตรที่หาโรคมิได้เถิด.
Đức Phật dạy rằng: “Mong công chúa Supavasa của dòng họ Kolya được an lạc, không đau đớn, và sinh con mạnh khỏe.”
พระราชาทรงสดับข่าวนั้นจึงถวายบังคมพระศาสดา ทรงมุ่งหน้าเสด็จกลับพระราชนิเวศน์ พระกุมารก็คลอดจากพระครรภ์ของพระนางสุปปวาสาง่ายเหมือนน้ำออกจากที่กรงน้ำฉะนั้น คนที่นั่งล้อมอยู่เริ่มหัวเราะ ทั้งที่หน้านองด้วยน้ำตา มหาชนยินดีแล้ว ร่าเริงแล้ว ได้ไปกราบทูลข่าวที่น่ายินดีแด่พระราชา.
Nhà vua nghe tin đó, bái lạy Đức Phật rồi quay trở về cung. Hoàng tử đã ra đời từ bụng công chúa Supavasa dễ dàng như nước chảy khỏi vòi. Những người ngồi xung quanh bắt đầu cười, dù nước mắt vẫn tràn đầy. Dân chúng vui mừng và phấn khởi đã mang tin vui đến báo cho nhà vua.
พระราชาทรงเห็นอาการของชนเหล่านั้นทรงดำริว่า พระดำรัสที่พระทศพลตรัสแล้วเห็นจะเป็นผลแล้ว พระองค์เสด็จมากราบทูลข่าวของพระราชธิดาแด่พระทศพล.
Nhà vua thấy biểu hiện của mọi người thì suy nghĩ rằng, “Lời dạy của Đức Phật đã có kết quả,” và Ngài tiến đến yết kiến Đức Phật để báo tin vui về công chúa.
พระราชธิดาตรัสว่า อาหารสำหรับคนเป็นที่พระองค์ นิมนต์ไว้จักเป็นอาหารที่เป็นมงคล ขอพระองค์จงไปนิมนต์พระทศพล ๗ วันเถิดเพคะ.
Công chúa thưa rằng: “Lễ vật dành cho Đức Ngài đã được chuẩn bị, mong Đức Ngài ban phước lành và xin mời Đức Phật đến trong bảy ngày.”
พระราชาทรงกระทำดังนั้น ถวายทานแด่พระภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประธาน ๗ วัน ทารกดับจิตที่เร่าร้อนของพระประยูรญาติทั้งหมด เพราะฉะนั้น พระประยูรญาติจึงเฉลิมพระนามของกุมารนั้นว่า “สีวลีทารก” สีวลีทารกนั้นเป็นผู้ทนกรรมทุกอย่างตั้งแต่เกิด เพราะอยู่ในพระครรภ์ถึง ๗ ปี พระธรรมเสนาบดีสารีบุตรได้สนทนาปราศรัยกับสีวลีนั้น.
Nhà vua đã thực hiện như vậy, dâng cúng cho chư Tăng với Đức Phật là người chủ trì trong suốt 7 ngày. Đứa trẻ đã giúp giải tỏa mọi lo âu, phiền muộn của họ hàng thân quyến. Vì vậy, họ hàng đã đặt tên cho đứa trẻ là “Sīvali.” Sīvali đã chịu đựng mọi nghiệp quả ngay từ khi sinh ra vì đã ở trong bụng mẹ suốt 7 năm. Trưởng lão Sāriputta đã nói chuyện và an ủi Sīvali.
ในวันที่ ๗ แม้พระศาสดาได้ทรงภาษิตคาถาในธรรมบทว่า
Vào ngày thứ bảy, Đức Phật đã thuyết kệ trong Kinh Pháp Cú rằng:
โย อิมํ ปลิปถํ ทุคฺคํ สํสารํ โมหมจฺจคา
Ai vượt qua con đường gian nan này, vượt qua luân hồi với sự mê lầm,
ติณฺโณ ปารคโต ฌายี อเนญฺโช อกถํกถี
là người đã đi đến bờ bên kia, đạt được thiền định, không dao động, không còn nghi ngờ,
อนุปาทาย นิพฺพุตํ ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
người ấy đã đạt được Niết-bàn không chấp thủ. Tôi gọi người đó là Bà-la-môn.
ผู้ใดข้ามทางอันตรายคือสงสารอันข้ามได้ยากนี้
Người nào vượt qua con đường nguy hiểm, đó là sự luân hồi đầy khó khăn này.
ถึงฝั่งแล้ว เป็นผู้มีอันเพ่งฌาน ก้าวล่วงโอฆะ
Đã đạt đến bờ bên kia, là người có sự định tâm thiền định, vượt qua dòng nước xoáy.
ไม่หวั่นไหว ไม่มีความสงสัย เราเรียกผู้นั้นว่า เป็นพราหมณ์ ดังนี้.
Không dao động, không còn nghi ngờ, chúng ta gọi người ấy là Bà-la-môn như vậy.
คราวนั้น พระเถระกล่าวกะสีวลีทารกนั้นอย่างนี้ว่า ก็เธอได้เสวยกองทุกข์เห็นปานนี้ แล้วบวชเสียไม่สมควรหรือ สีวลี.
Khi đó, Trưởng lão nói với Sīvali rằng: “Con đã trải qua nhiều khổ đau như thế này, chẳng phải nên xuất gia sao, Sīvali?”
ตอบว่า ผมเมื่อได้ก็พึงบวช ท่านผู้เจริญ.
Sīvali trả lời: “Nếu con có thể, con sẽ xuất gia, thưa ngài.”
พระนางสุปปวาสาเห็นทารกนั้น พูดอยู่กับพระเถระ คิดว่า บุตรของเราพูดอะไรหนอกับพระธรรมเสนาบดี จึงเข้าไปหาพระเถระถามว่า บุตรของดิฉันพูดอะไรกับ พระคุณเจ้า เจ้าค่ะ.
Công chúa Supavasa thấy đứa trẻ nói chuyện với Trưởng lão, nghĩ rằng: “Con mình nói gì với Ngài Trưởng lão nhỉ?” Bà tiến đến hỏi Trưởng lão: “Con của tôi đã nói gì với ngài vậy, thưa Ngài?”
พระเถระกล่าวว่า บุตรของท่านพูดถึงความทุกข์ที่อยู่ในครรภ์ที่ตนเสวยแล้วกล่าวว่า ท่านอนุญาตแล้วจักบวช. พระนางสุปปวาสาตรัสว่า ดีละเจ้าข้า โปรดให้เขาบรรพชาเถิด.
Trưởng lão đáp: “Con của bà nói về nỗi khổ khi còn trong bụng mẹ mà nó đã trải qua và muốn xuất gia nếu được phép.” Công chúa Supavasa nói: “Tốt lắm, xin hãy cho nó được xuất gia.”
พระเถระนำทารกนั้นไปวิหาร ให้ตจปัญจกกัมมัฏฐาน เมื่อจะให้บรรพชา กล่าวว่า สีวลี เราไม่จำต้องให้โอวาทดอก เธอจงพิจารณาทุกข์ที่เธอเสวยมาถึง ๗ ปีนั่นแหละ.
Trưởng lão dẫn đứa trẻ đến tịnh xá, trao cho pháp môn quán bất tịnh. Khi chuẩn bị xuất gia cho Sīvali, ngài nói: “Sīvali, ta không cần khuyên nhủ gì thêm, con chỉ cần quán sát nỗi khổ mà con đã trải qua trong bảy năm đó.”
สีวลีกล่าวว่า การให้บวชเท่านั้น เป็นหน้าที่ของท่าน ส่วนผมจักรู้กิจที่ผมทำได้.
Sīvali đáp: “Việc xuất gia là nhiệm vụ của ngài, còn việc nhận thức nhiệm vụ là điều con có thể làm.”
สีวลีนั้นตั้งอยู่ในโสดาปัตติผลในขณะที่โกนผมปอยแรกที่เขาโกนแล้วนั่นเอง ขณะโกนปอยที่ ๒ ตั้งอยู่ในสกทาคามิผล ในขณะโกนผมปอยที่ ๓ ตั้งอยู่ในอนาคามิผล ก็การโกนผมหมดและการกระทำให้แจ้งพระอรหัตได้มีไม่ก่อนไม่หลังกัน ตั้งแต่วันที่ท่านบวชแล้ว ปัจจัย ๔ เกิดขึ้นแก่ภิกษุสงฆ์พอแก่ความต้องการ.
Sīvali đạt được quả Nhập Lưu khi cạo mớ tóc đầu tiên, quả Nhất Lai khi cạo mớ tóc thứ hai, và quả Bất Lai khi cạo mớ tóc thứ ba. Việc cạo tóc hoàn tất và chứng đắc quả A-la-hán xảy ra cùng lúc. Từ ngày xuất gia, ngài đã làm đầy đủ bốn vật phẩm cần thiết cho tăng chúng.
เรื่องตั้งขึ้นในที่นี้ด้วยประการนี้.
Câu chuyện này được thiết lập tại đây như vậy.
ต่อมา พระศาสดาได้เสด็จไปยังกรุงสาวัตถี พระเถระถวายบังคมพระศาสดา แล้วทูลว่า พระเจ้าข้า ข้าพระองค์จักทดลองบุญของข้าพระองค์ โปรดประทานภิกษุ ๕๐๐ รูปแก่ข้าพระองค์. ตรัสว่า รับไปเถอะสีวลี.
Sau đó, Đức Phật đi đến thành phố Sāvatthi. Trưởng lão đã bái lạy Đức Phật và bạch rằng: “Bạch Đức Thế Tôn, con muốn thử nghiệm phước báu của mình, xin Ngài ban cho con 500 vị Tỳ kheo.” Đức Phật đáp: “Hãy nhận lấy, Sīvali.”
เทวดาที่สิงอยู่ ณ ต้นนิโครธได้เห็นทีแรก ได้ถวายทานแด่พระเถระนั้นถึง ๗ วัน
Thiên thần trú tại cây nigrodha thấy cảnh tượng này lần đầu và đã dâng cúng cho Trưởng lão trong suốt 7 ngày.
ดังนั้น ท่านจึงกล่าวว่า
Vì vậy, Ngài đã nói rằng:
นิโคฺรชํ ปฐมํ ปสฺสิ ทุติยํ ปณฺฑวปพฺพตํ
Lần đầu tiên, Ngài đã thấy tại cây Nigrodha, lần thứ hai tại đỉnh núi Pandava,
ตติยํ อจิรวติยํ จตุตฺถํ วรสาครํ
lần thứ ba tại sông Achiravati, và lần thứ tư tại biển Varsa,
ปญฺจมํ หิมวนฺตํ โส ฉฏฐํ ฉทฺทนฺตุปาคมิ
lần thứ năm tại núi Tuyết Himalaya, lần thứ sáu tại rừng Chaddanta,
สตฺตมํ คนฺธมาทนํ อฏฺฐมํ อถ เรวตํ
lần thứ bảy tại núi Gandhamadana, và lần thứ tám tại Revata.
เห็นครั้งแรก ที่ต้นนิโครธ เห็นครั้งที่สอง ภูเขาปัณฑวะ
Lần đầu tiên thấy tại cây Nigrodha, lần thứ hai tại núi Pandava,
ครั้งที่สาม แม่น้ำอจิรวดี ครั้งที่สี่ ทะเล
lần thứ ba tại sông Achiravati, lần thứ tư tại biển,
ครั้งที่ห้า ป่าหิมพานต์ ครั้งที่หก สระฉันทันต์
lần thứ năm tại rừng Himalaya, lần thứ sáu tại hồ Chaddanta,
ครั้งที่เจ็ด ภูเขาคันธมาทน์ ครั้งที่แปด ไปอยู่ที่พระเรวตะ
lần thứ bảy tại núi Gandhamadana, lần thứ tám tại nơi của Revata.
ในที่ทุกแห่ง เทวดาได้ถวายทานแห่งละ ๗ วันๆ ก็ที่ภูเขาคันธมาทน์ ท้าวเทวราชชื่อนาคทัต ใน ๗ วันได้ถวายบิณฑบาตเจือด้วยน้ำนม วันหนึ่ง, ได้ถวายบิณฑบาตเจือด้วยเนยใส วันหนึ่ง.
Ở mỗi nơi, chư thiên đã dâng cúng trong 7 ngày; tại núi Gandhamadana, vua chư thiên tên là Nāgadatta đã dâng cúng thức ăn trộn với sữa vào một ngày, và dâng cúng thức ăn trộn với bơ tinh vào một ngày khác.
ภิกษุสงฆ์กล่าวว่า ผู้มีอายุ แม้โคนมของเทวราชนี้ไม่ปรากฏที่เขารีดน้ำนม การคั้นเนยใสก็ไม่มี, ข้าแต่เทวราช ผลอันนี้เกิดขึ้นแก่พระองค์มาได้อย่างไร.
Chư Tăng nói: “Thưa ngài, không thấy bò của vua chư thiên này được vắt sữa và cũng không thấy sản xuất bơ tinh, làm sao có được phước báu này, thưa Đức vua chư thiên?”
ท้าวเทวราชกล่าวว่า ท่านเจ้าข้า นี้เป็นผลแห่งการถวายสลากภัตรเจือน้ำนมแด่พระทศพล ครั้งพระทศพลกัสสปพุทธเจ้า.
Vua chư thiên đáp: “Thưa quý ngài, đây là kết quả từ việc dâng cúng thức ăn trộn với sữa cho Đức Phật Kassapa.”
ภายหลัง พระศาสดาทรงกระทำการที่เทวดากระทำการต้อนรับพระเถระนั้นผู้อยู่ในป่าไม้ตะเคียน ให้เป็นอัตถุบัติเหตุเกิดเรื่อง จึงทรงสถาปนาพระเถระไว้ในตำแหน่งเป็นยอดของเหล่าภิกษุผู้ถึงความมีลาภอย่างเลิศในศาสนาของพระองค์.
Sau đó, Đức Phật đã xem sự tiếp đón của chư thiên đối với vị Trưởng lão ấy trong khu rừng gỗ tạ-kiên là một sự kiện, và Ngài đã phong Trưởng lão lên vị trí cao nhất về phước báu trong Tăng đoàn của Ngài.
จบอรรถกถาสูตรที่ ๙
Kết thúc chú giải của Kinh số 9.