170. ‘‘Ekapuggalo , bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . Katamo ekapuggalo? Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho. Ayaṃ kho, bhikkhave, ekapuggalo loke uppajjamāno uppajjati bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti.
“Này các Tỳ-kheo, một người xuất hiện trên đời, người ấy xuất hiện vì lợi ích, vì hạnh phúc của số đông, vì lòng bi mẫn đối với thế gian, vì lợi ích, vì hạnh phúc cho chư thiên và loài người. Ai là người ấy? Đó chính là bậc Như Lai, bậc Ứng Cúng, Chánh Biến Tri. Này các Tỳ-kheo, người ấy khi xuất hiện trên đời, xuất hiện vì lợi ích, vì hạnh phúc của số đông, vì lòng bi mẫn đối với thế gian, vì lợi ích, vì hạnh phúc cho chư thiên và loài người.”
171. ‘‘Ekapuggalassa, bhikkhave, pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamassa ekapuggalassa? Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa. Imassa kho, bhikkhave, ekapuggalassa pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti.
“Này các Tỳ-kheo, sự xuất hiện của một người là khó gặp trong thế gian. Ai là người ấy? Đó chính là bậc Như Lai, bậc Ứng Cúng, Chánh Biến Tri. Sự xuất hiện của người ấy, này các Tỳ-kheo, là điều khó gặp trong thế gian.”
172. ‘‘Ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati acchariyamanusso. Katamo ekapuggalo? Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho. Ayaṃ kho, bhikkhave, ekapuggalo loke uppajjamāno uppajjati acchariyamanusso’’ti.
“Này các Tỳ-kheo, một người xuất hiện trên đời, người ấy xuất hiện như một nhân vật kỳ diệu. Ai là người ấy? Đó chính là bậc Như Lai, bậc Ứng Cúng, Chánh Biến Tri. Này các Tỳ-kheo, người ấy khi xuất hiện trên đời, xuất hiện như một nhân vật kỳ diệu.”
173. ‘‘Ekapuggalassa, bhikkhave, kālakiriyā bahuno janassa anutappā [ānutappā (sī.)] hoti. Katamassa ekapuggalassa? Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa. Imassa kho, bhikkhave, ekapuggalassa kālakiriyā bahuno janassa anutappā hotī’’ti.
“Này các Tỳ-kheo, sự viên tịch của một người mang lại sự thương tiếc lớn cho nhiều người. Ai là người ấy? Đó chính là bậc Như Lai, bậc Ứng Cúng, Chánh Biến Tri. Sự viên tịch của người ấy, này các Tỳ-kheo, mang lại sự thương tiếc lớn cho nhiều người.”
174. ‘‘Ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati adutiyo asahāyo appaṭimo appaṭisamo appaṭibhāgo appaṭipuggalo asamo asamasamo dvipadānaṃ aggo. Katamo ekapuggalo? Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho. Ayaṃ kho, bhikkhave, ekapuggalo loke uppajjamāno uppajjati adutiyo asahāyo appaṭimo appaṭisamo appaṭibhāgo appaṭipuggalo asamo asamasamo dvipadānaṃ aggo’’ti.
“Này các Tỳ-kheo, một người xuất hiện trên đời, người ấy xuất hiện không hai, không bạn bè, vô song, không ai bằng, không ai sánh, không ai giống, không ai ngang hàng, bậc tối thượng giữa hai loại chúng sinh. Ai là người ấy? Đó chính là bậc Như Lai, bậc Ứng Cúng, Chánh Biến Tri. Này các Tỳ-kheo, người ấy khi xuất hiện trên đời, xuất hiện không hai, không bạn bè, vô song, không ai bằng, không ai sánh, không ai giống, không ai ngang hàng, bậc tối thượng giữa hai loại chúng sinh.”
HT. Thích Minh Châu dịch:
Một người, này các Tỷ-kheo, khi xuất hiện ở đời là xuất hiện một người, không hai, không có đồng bạn, không có so sánh, không có tương trợ, không có đối phần, không có người ngang hàng, không có ngang bằng, không có đặt ngang bằng, bậc Tối thượng giữa các loài hai chân. Một người ấy là ai? Chính là Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác. Một người này, khi xuất hiện ở đời, là xuất hiện một người, không hai, không có đồng bạn, không có so sánh, không có tương trợ, không có đối phần, không có người ngang hàng, không có ngang bằng, không có đặt ngang bằng, bậc Tối thượng giữa các loài hai chân.
175-186. ‘‘Ekapuggalassa , bhikkhave, pātubhāvā mahato cakkhussa pātubhāvo hoti, mahato ālokassa pātubhāvo hoti, mahato obhāsassa pātubhāvo hoti, channaṃ anuttariyānaṃ pātubhāvo hoti, catunnaṃ paṭisambhidānaṃ sacchikiriyā hoti, anekadhātupaṭivedho hoti, nānādhātupaṭivedho hoti, vijjāvimuttiphalasacchikiriyā hoti, sotāpattiphalasacchikiriyā hoti, sakadāgāmiphalasacchikiriyā hoti, anāgāmiphalasacchikiriyā hoti, arahattaphalasacchikiriyā hoti. Katamassa ekapuggalassa? Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa. Imassa kho, bhikkhave, ekapuggalassa pātubhāvā mahato cakkhussa pātubhāvo hoti, mahato ālokassa pātubhāvo hoti, mahato obhāsassa pātubhāvo hoti, channaṃ anuttariyānaṃ pātubhāvo hoti, catunnaṃ paṭisambhidānaṃ sacchikiriyā hoti, anekadhātupaṭivedho hoti, nānādhātupaṭivedho hoti, vijjāvimuttiphalasacchikiriyā hoti, sotāpattiphalasacchikiriyā hoti, sakadāgāmiphalasacchikiriyā hoti, anāgāmiphalasacchikiriyā hoti, arahattaphalasacchikiriyā hotī’’ti.
“Này các Tỳ-kheo, khi một người xuất hiện, sự xuất hiện ấy mang lại sự khai mở của đại nhãn, sự khai mở của ánh sáng lớn, sự khai mở của sự rực rỡ lớn, sự xuất hiện của sáu pháp tối thượng, sự chứng đạt bốn trí phân tích, sự thâm nhập nhiều cảnh giới, sự thâm nhập các loại cảnh giới khác nhau, sự chứng đạt quả giải thoát tri kiến, sự chứng đạt quả Dự Lưu, sự chứng đạt quả Nhất Lai, sự chứng đạt quả Bất Lai, sự chứng đạt quả A-la-hán. Ai là người ấy? Đó chính là bậc Như Lai, bậc Ứng Cúng, Chánh Biến Tri. Sự xuất hiện của người ấy, này các Tỳ-kheo, mang lại sự khai mở của đại nhãn, sự khai mở của ánh sáng lớn, sự khai mở của sự rực rỡ lớn, sự xuất hiện của sáu pháp tối thượng, sự chứng đạt bốn trí phân tích, sự thâm nhập nhiều cảnh giới, sự thâm nhập các loại cảnh giới khác nhau, sự chứng đạt quả giải thoát tri kiến, sự chứng đạt quả Dự Lưu, sự chứng đạt quả Nhất Lai, sự chứng đạt quả Bất Lai, sự chứng đạt quả A-la-hán.”
187. ‘‘Nāhaṃ bhikkhave, aññaṃ ekapuggalampi samanupassāmi yo evaṃ tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anuppavatteti yathayidaṃ, bhikkhave, sāriputto. Sāriputto, bhikkhave, tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anuppavattetī’’ti.
“Này các Tỳ-kheo, Thầy không thấy một người nào khác có thể tiếp tục vận hành bánh xe pháp vô thượng được Như Lai chuyển đúng như Tôn giả Xá-lợi-phất. Tôn giả Xá-lợi-phất, này các Tỳ-kheo, tiếp tục vận hành đúng bánh xe pháp vô thượng được Như Lai chuyển.”
Ekapuggalavaggo terasamo.
Phẩm Một Người là phẩm thứ mười ba.
