(21) 1. Sappurisavaggo

Phẩm 21: Phẩm Người Cao Thượng

1-10. Sikkhāpadasuttādivaṇṇanā

Giải thích các bài kinh liên quan đến giới luật (Sikkhāpada)

201-210. Pañcamassa paṭhame asappurisoti lāmakapuriso.
Trong phần đầu của phẩm thứ năm, “asappurisa” có nghĩa là một người thấp kém.

Pāṇaṃ atipātetīti pāṇātipātī.
Người sát sinh là người cố ý lấy đi mạng sống của chúng sinh.

Adinnaṃ ādiyatīti adinnādāyī.
Người lấy những gì không được cho là người trộm cắp.

Kāmesu micchā caratīti kāmesumicchācārī.
Người hành động sai trái trong các dục lạc là người tà dâm.

Musā vadatīti musāvādī.
Người nói điều sai sự thật là người nói dối.

Surāmerayamajjapamāde tiṭṭhatīti surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī.
Người uống rượu, bia và các chất làm mê loạn tâm trí là người say sưa.

Pāṇātipāte samādapetīti yathā pāṇaṃ atipāteti, tathā naṃ tattha gahaṇaṃ gaṇhāpeti.
Người khuyến khích việc sát sinh là người khiến người khác lấy đi mạng sống của chúng sinh.

Sesesupi eseva nayo.
Đối với các trường hợp khác cũng theo cách lý giải này.

Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo yasmā sayaṃkatena ca dussīlyena samannāgato, yañca samādapitena kataṃ, tato upaḍḍhassa dāyādo, tasmā ‘‘asappurisena asappurisataro’’ti vuccati.
Người như vậy được gọi là “asappurisa” bởi vì họ bị chi phối bởi sự không trong sạch do hành động của chính mình, và cũng thừa hưởng kết quả từ việc khuyến khích hành động xấu, nên được gọi là “người thấp kém hơn so với người thấp kém.”

Sappurisoti uttamapuriso.
“Sappurisa” là một người cao quý.

Sappurisena sappurisataroti attanā ca katena susīlyena samannāgatattā yañca samādapito karoti, tato upaḍḍhassa dāyādattā uttamapurisena uttamapurisataro.
Người cao quý hơn cả “sappurisa” là người không chỉ giữ gìn sự trong sạch của chính mình mà còn khuyến khích người khác thực hành điều lành, và do đó được xem là cao quý hơn người cao quý.

Ettha ca parena kataṃ dussīlyaṃ susīlyaṃ vā āṇattiyā attanā ca vacippayogena katanti āṇāpanavasena pasutapāpassa puññassa vā dāyādo ‘‘tato upaḍḍhassa dāyādo’’ti vutto.
Ở đây, hành động không trong sạch hay trong sạch do người khác làm theo mệnh lệnh hoặc lời nói của mình cũng được xem là mình thừa hưởng một phần kết quả, do đó gọi là “thừa hưởng một nửa kết quả.”

Dutiyādīni uttānatthāneva.
Những đoạn tiếp theo đã rõ nghĩa, không cần giải thích thêm.

Sikkhāpadasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Phần giải thích về các bài kinh liên quan đến giới luật đã hoàn tất.

Sappurisavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Phần giải thích về phẩm Người Cao Thượng đã hoàn tất.

211-220. Dutiyo parisāvaggo uttānatthoyeva.
211-220. Phần thứ hai: Phẩm Hội Chúng. Nội dung đã rõ nghĩa.